ქართველების ყველაზე ძლიერი საზენიტო საშვალება

10563113_671291399613830_2523955037649413342_n

ქართული არმიის ყველაზე ძლიერი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი ბუკ მ1

დღეს სტატიაში განვიხილავთ რუსულ ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებს, რა ზარალი მიაყენა რუსულ სამხედრო ავიაციას 2008 წლის რუსეთ საქართვლოს ომში ქართულმა არმიამ ბუკ მ1 საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებთ და როგორ შეძლება იქნეს გამოყენებული საჰერო თავდაცვით ბრძოლებში.
პირველად ქართული არმიის შეიარაღებაში რუსული ბუ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები 2007 წელს გამოჩნდა როდესაც საქართველოს თავდაცვის სამინისტრომ უკრაინაში შეიძინა ბუკ მ1 ტიპის მობლური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები
განვიხილოთ რუსული ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსების დანიშნულება და ძირითადი ტაქტიკურ ტექნიკური მონაცემები.
1970 წლის ბოლოს საბჭოთა კავშირში გამოშვებული იქნა ბუკ 1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი ,ბუკ ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კოპლექსი წარმოადგენდა საშვალო სიშორის კუბ ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსის მოდერნიზირებულ ვარაინტს,საბჭოთა არმიამ 1978 წელს შეიარაღებაში მიღო ბუკ 1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი.
1983 წელს შეიარღებაში მიღებული იქნა ბუკ ის მოდერნიზირებული ვარიანტი ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი.
ბუკ მ1 ტიპის მობილუი საზენიტოსარაკეტო კომპლექსი განკუთვნილია მოწინაღმდეგის საარმიო,ტაქტიკური,სტრატეგიული ავიაციის, საბრძოლო შვეულფრენების,ფრთოსანი რაკეტების და უპილოტო საფრენი აპარტების გასანადგურებლად.ასევ ბალისტიკური რაკეტების ჩამოსაგდებად.
ბუკ მ1 საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი
კალიბრი 330 მმ
საბრძოლო კომპლექრი 4 9მ38მ1 საზენიტო რაკეტა
სროლის მანძილი 3-35 კილომეტრი
სროლის სიმაღლე 22კმ
საზენიტო რაკეტის მასა 690 კგ
საზენიტო რაკეტის საბრძოლო ნაწლის მასა 70 კგ,
საზენიტო რაკეტის ფრენის სიჩქარე 850-1000 მეტრი/წამი
დასაზიანებელი საჰაერო სამიზნის ფრენის სიჩქარე 330-830 მეტრი/წამი
საზენიტო სარაკეტო კომპლექს სრულ საბრძოლო მზადყოფნაში გადასავლელეად სჭირდება 5 წუთი.
ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსის შემდაგენლობაში შედის:საკომანდო პუნქტი,მიზნის აღმომჩენი სადგური,6 თვითმავალი საცეცხლე დანადგარი,და 3დამტენ აღმჭურველი დანადგარი,
ბუკის დანადგარი დამონთაჟებულია გმ-569 ტიპის მუხლუხოვანი შასიზე.ბუკ მ1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი აქვს დამიზნების ინერციული სისიტემა და თვიდამიზნების სისტემა.
ერთ თვითმავალ საცეცხლე დანადგარზე დამონტაჯებული 4 მართადი საზენიტო რაკეტა.
ბუკის რადარი უზვრუნელყოფს საჰაერო სამიზნების აღმოჩენას 100 კილომეტრის სშორიდან.
ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი ერთდრულად ესვრის 6 საჰაერო სამიზნეს.
აფხაზეთის 1992-1993 წლის ომში.რუსეთის არმიამ აქტიურად გამოიყენა ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები.
გუდაუთის ბომბორას სამხედრო აერდრომზე რუსეთის არმიის საზენიტო სარაკეტო პოლკმა 3 ერთეული ბუკ მ1 ტიპის მობილუი საზნიტო სარაკეტო კომპლექსი განალაგა.
გუდაუთის ბომბორას სამხედრო აერდრომზე განლაგებულ რუსეთის არმიის საზენიტო სარაკტეო პოლკის ბუკ მ1 საზენიტო სარაკეტო კომპლექსების ბატარეას ევალებოდა ბომბაორას სამხედრო აერდრომის და გუდაუთის საჰერო სივრცის დაცვა ქართული სამხედრო ავიციის თავდასხმებისგან და ქართული საბრძოლო ავიაციის სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავების და მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრენების წინააღმდეგ ბრძოლა.
ბუკ მ1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსების მაქსიმალური სროლის მანძილი 35 კილომეტრია ამიტომ გუდაუთის ბომბორას სამხედრო აერდრომზე მდგარი ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსების მართავდი რაკეტები სწვდებოდნენ ზემო ეშერის და სოხუმის საჰაერო სივრცეს.
ქართული სამხედრო ავიაციის სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფინავები და მი-24 საბრძოლო შვეულფრენები რუსების ბუკ მ1 კომპელქსების საზენიტო რაკეტებისგან თავის დასაცავდ იძულებლ იყვნენ დაბლ სიმაღლეზე ეფრინათ.
1993 წლის 16 იანვარს რუსმ სამხედროებმა ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდნ ნასროლო მართავდი საზენიტო რაკეტით ზემო ეშერის თავზე ჩამოაგდეს აფხაზების სამხედრო ავიაციის ლ-39 ალბატროსის ტიპის სასწავლო საბრძოლო თვითფრინავი,ალბატროსის ჩამოგდებისას დაიღუპა აფხაზების სამხედრო ავიაციის სარდალი მაიორ ოლეგ ჭანბა.
1993 წლის 16 სექტემბერს აფხაზმა სეპარტისტებმა და რუსმა სამხედროებმა 27 ივლისის სამშვიდობო ხელშეკრულება დარღვიეს და სოხუმზე შეტევა დაიწყეს.
სოხუმის დაცვის ოპერაციაში აქტიურად ჩაერთო საქართველოს სამხედრო ავიაცია.
საქართველოს სამხედრო საჰაერო ძალების სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავები დაბალი სიმარლიდან გუმისთასთან შეტევაზე გადმოსულ აფხაზი სეპარატისტების შენაერთებს და რუსეთის არმიის დანაყიფებს ინტენსიურად ბომბავდნენ უმართავი სავიაციო რაკეტებით და 500 კგიანი ფუგასური საავიაციო ბომბებით.
შეტევაზე გადმოსული აფხაზი სეპარატისტების შენაერთების და რუსეთის არმიის დანაყოფების ქართული სამხედრო ავიაციის სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავების საჰაერო დარტყმებისგან დასაცავად რუსმა სამხედროებამ ორი ერთეული ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი გუდაუთის ბომბორას სამხედრო აერდრომიდან ეშერაში გადმოისროლეს.
1993 წლის 23 სექტემბერს რუსმა სამხედროებმა ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან ნასროლი 9მ 38მ1 მართავადი საზენიტო რაკეტით გაანადგურეს სოხუმის თავზე მფრენი საქართველოს სამხედრო საჰაერო ძალების ერთი სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი.
ბუკის საზენიტო რაკეტის მოხვედრის შედეგად ჰაერში ნაწილებად დაიშალა ქართული მოიერიშე თვითფრინავი სუ-25 საბორტე ნომრით 04, პილოტმა კატაპულტირება დაგვიანებით განახორციელა, დაიღუპა სამხედრო საჰერო ძალების სარდალი პოლკოვნიკი იზანი ცეცრცვაძე.
ის რომ 1993 წლის 23 სექტემბერს სოხუმის თავზე ქართული სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავი რუსმა სამხედროებმა ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან გაშვებული მართავადი საზენიტო რაკეტით ჩამოაგდეს ამტკიცებს ერთი გარემოება კერძოდ აფხაზი სეპარატისტების შეიარაღებაში არსებული სტრელა 2მ და იგლას ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან გაშვებული სტრელას ან იგლას სითბური დამიზნების რაკეტები 17 ტონიან შეჯავშნულ სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავს ჰაერში ნაწილებად ვერ დაშლიდა რადგან სტრელა 2მ ის სითბური საზენიტო რაკეტის საბრძოლო ნაწილის მასა 1,15, ხოლო იგლას საზენიტო რაკეტის საბრძოლო ნაწილის მასა 1,27 კგ არ აღემატება.
ბუკ მ1 დან ნაროლი 330 მმ კალიბრიან მართავად საზენიტო რაკეტას 70 კილოგრამიანი საბრძოლო ნაწილი აქვს და თავისუფლად განადგურებდა მსუბუქად შეჯავშნულ სუ-25 ს.
რუსი სამხედროების მიერ ბუკ მ1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსით ქართული სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავის ჩამოგდების შემდეგ ქართული სამხედრო ავიაცია იძულებული გახდა შეწყვიტთა საბრძოლო გაფრენები.
2001 წრლს რუსმ სამხედროებმა აფხაზეთიდან გუდაუთის სამხედრო ბაზიდან სარკინიზო ეშელონით ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსების გადატანა სცადეს თუმაც აფხაზმა სეპარატისტები მატარებელს თავს დაესხნენ და ეშელონი გაიტაცეს.
რუსეთის სამხედრო დაზვერვის საქმეში ჩარევის შემდეგ აფხაზებმა რუსებს ბუკ მ1 საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები დაუბრუნეს, რუსეთის საჰაერო სადესანტო ჯარების ქვედანაყოფებმა აფხზეთიდან ბუკ მ1 საზენიტო კომპლექსები რუსეთში გაიტანეს.
როგორც ზემოთ ავღნიშნეთ პირველად ქართული არმიის შეიარაღებაშ ბუკები 2007 წელს გამოჩნდა როდესც საქრთველოს თავდაცვის სამინისტრომ უკრაინაში შეიძინა რამდენიმე ერთეული ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი.
ბკ მ1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები საქარველოს თავდაცვის სამინისტროს ჰაერსაწინაღმდეგო თავდაცვის ჯარებს გადაეცათ.
ქართული არმიის ჰაერსაწინაღმდეგო თავდაცვის ჯარებს ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით უნდა დაცვათ საქართველოს საჰაერო სივრცე რუსეთის სამხედრო ავიაციის შეტევებისგან.
ქართველ მეზენიტები ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით შესაძლებლობა ქონდათ 35 კილომეტრის სიშორიდან და 22 კილომეტრის სიმარლეზე მფრენი 24 ტიპის საფრონტო ბომდამშენები,სუ-25 მოიერიშები და მი-24 საბრძოლო შვეულფრენები ასევე სუ-27 და მიგ-29 ტიპის გამანადგურებელი თვითფრინავები, ჩამოეგდოთ.
უკრაინაში შეძენილმა ბუკ მ1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებმა მნიშვნელოვნად გაძლიერეს ქართული არმიის საჰაერო ჰაერსაწინაღმდეგო თავდაცვის უნრიანობა, მანამდე ქართულ არმიას შეიარაღებაში საერთოდ არ ქონდა მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები. აფხაზეთის ომის დროს ქართულ არმიას დედოფლისწყაროს სამხედრო ნაწილიდან რუსმა სამედროებამ 14 ერთეული კრუგ ტიპის თვითმავალი საზენიტო სარაკეტო კომპლექის გადასცეს თუმცა აღსანიშნავია რომ კრუგები მწყობრიდანიყო გამოსული და მათი გამოყენება ქართულმა არმიამ აფხაზეთის ომში ვერ შეძლო.
ისე თუ ქართველი სამხედროები კრუგ ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებს გაარემონტებდნენ ქართველ მეზენიტებს შესძლებლობა ექნებოდთ 45 კილომეტის სიშორეზე და 23,5 კილომეტრზე სიმაღლეზე მფრენი საჰაერო სამიზნები გაენადგურებინათ,
ქართველი მეზენიტები კრუგის ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით დაიცავდნენ სოხუმის და ოჩამჩირის საჰერო სივრცეს რუსეთის სამხედრო ავიციის თავდასხმებისგან.
კრუგები თავუსუფლად ჩამოაგდებდენ დიდი სიმაღლეზე მფრენ რუსულ სუ-27 ტიპის გამანდაგურებელ თვითფრინავებს რომლებიც ქართულ სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავებზე ნადირობდნენ.
2008 წელს ქართული არიის შეიარაღებაში იყო ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსების რამდენიმე ბატარეა.
ქართული არმიის ჰაერსაწინაღმდეგო თავდაცვის ჯარების დანაყოფები ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით ადვილად ჩამოაგდებდენ რუსული სამხედრო ავიაციის სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავებს სუ-24 ტიპის საფრონტო ბომდამშენებს და მი-24 საბრძლო შვეულფრნებს
რუსეთ საქართველოს 2008 წლის 7-11 აგვისტოს ომში ქართულმა არმიამ აქტიურად გამოიყენა ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები რუსეთის სამხედრო ავიაციის წინააღმდეგ ბრძოლაში
ქართული არმიის ჰაერსაწინაღმდეგო თვადაცვის ჯარების ქვედანყოფებს ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებიდან გაშვებული მართავადი საზენიტო რაკეტებით უნდა ჩამოეგდოთ რუსეთის სამხედრო ავიაციის ის სუ-24 ტიპის საფრონტო ბომდამშენები და სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავები რომლებიც ინტენსიურ სავიაციო დაბომბვებს ახორცილებდნენ შეტევაზე გადასული ქართული არმიის პოზიციებზე და სამხედრო კოლონებს ასევე სამხედრო ბაზებზე.
8 აგვისტოს ღამით ქართული არმიის ჰაერსაწინარმდეგო თავდაცვის ჯარების დანაყოფებმა ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან ნასროლი მართავადი საზენიტო რაკეტებით ჩამოგდეს რუსეთის სამხედრო საჰაერო ძალების ტუ-22მ3 ტიპის შორი მოქმედების ბომდამშენი თვითფრინავი. რაც უპრეცედენტო შემთხვევაა.ეკიპაჟიდან ერთი სამხედრო პილოტი ქართველმა სამხედროებმა ტყვად ჩაიგდეს, ეკიპაჟის მეორე წევრი დღემდე უგზოუკლოდ დაკარგულად ითვლება.ქართული არმიის მიერ რუსული ტუ-22 მ3 ტიპის შორი მოქმედების ბომდამშენი თვითფრინავის ჩამოგდებამ შოკში ჩაგდო რუსული გენერალიტეტი. რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს განცხადებით ქართველლმა არმიამ რუსული ტუ-22მ3 ტიპის სტრატეგული ბომდამშენი თვითფრინავი უკრაინის მიერ მიწოდებული ს-200 ტიპის შორი მოქმედების საზენიტო სარაკეტო კომპლექსით ჩამოგდო.
2008 წლის 9აგვისტოს ქართველმა მეზნიტებმა ბუკ მ1 ტიპის საზნიტო სარაკეტო კომპლექსებიდან გაშვებული გაშვებული მართავადი საზენიტო რაკეტებით ჩამოგდეს რუსეთის ავიაციის ერთი სუ-24 ტიპის საფრონტო ბომდამშენი თვითფრინავი.
2008 წლის 10 აგვისტოს ქართული საჰერო თავდაცვის ძალებმა ბუკ მ1 საზნიტო სარაკეტო კომპლექსებით გაანადგურეს ერთი სუ-24 ტიპის საფრონტო ბომდამშენი და რამდენიმე ერთეული სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი.
2008 წლის 10 აგვისტო გაფორმდა ცეცხლის შეწყვტის შეთანხმება .11 აგვისტო ქართულმა არმიამ დაიწყო გამოსვლა გორის რაიონიდან.
2008 წლის რუსეთ საქართველოს ომში ქართული არმიის ჰაერსაწინაღმდეგო თავდაცვის ჯარებმა ბუკ მ1 მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით განადგურეს რუსეთის სამხედრო ავიაციის ერთი ტუ-22მ3 ტიპის შორი მოქმედების ბომდამშენი თვითფრინავი ორი უ-24 ტიპის საფრონტო ბომდამშენი და რამდენიმე სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი.
როგორც ხედავთ ბუკ მ1 ტიპის მოილური საზენიტო სარაკეტო კომპლესებიდან გაშვებული მართავადი საზენიტო რაკეტები ეფექტური აღმოჩნდა სუ-25 ტიპს მოიერიშების, ზებგერითი სუ-24 საფრონტო ბომბდამშენების და თვით სტრატეგიული ტუ-22მ3 ბომდამშენის ჩამოსაგდებად. აღსანიშნავია რო ბუკ მ1 ტიპის მობლური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსების რადიოლოკაციური სადგურები ყოველთვის ვერ აფიქირებდენ დაბალ სიმაღლეზე მფრენ რუსულ სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავებს და მი-24 ტიპის საბრძოლ შვეულფრენებს რაც განპირობებული იყო მთაგორიანი რელიეფის არსებობით.
განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს რუსეთის სამხედრო საჰაერო ძალების ტუ-22მ3 ტიპის შორი მოქმედების ბომდამშენის თვითფრინავის ჩამოგდების ფაქტი რაც უპრეცედენტო შემთხვევა არის ამ თვითფრინავის ისტორიაში, საბჭოთა არმიამ ტუ-22 ტიპის მძიმე ბომდამშენებს აქტიურად იყენებდა ავღანეთის ომში.და შემდეგ ჩეჩენთის ომებში,რუსეთის ავიაციას არ დაუკარგავს. არცერთი ტუ-22 ტიპის ბომდამშენი. ტუ-22 მ3 ტიპის შორი ბომდამშენი ღირებულება საერთასორისო ბაზარზე 50-60 მილიონი დოლარია.
ქართულმა არმიამ 2008 წლის ომში დაკარგა 3 ერთეული ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი დაკარგა რომელიც რუსმა ოკუპანტება სენაკის სამხედრო ბაზის დაკავებისას ხელში ჩაიგდეს.
დღეისთვის ქართული არმის შეიარაღებაში არის 10-15 ერთეული ბუკ მ1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი. რომლებიც ყველაზე შორს მოქმედი საზენიტო საშვალებებს წარმოადგენენ.
სტატია მოამზაადა იოსებ ჭონქაძემ

error: სტატიის დაკოპირება აკრძალულია!!!