ბრძოლა კოდორისთვის ჯერ კიდევ წინ არის.ქართული პრესის არქივიდან

ბრძოლა კოდორისთვის ჯერ კიდევ წინ არის  ქართული პრესის არქივიდან

27.11.2016

რუსული დესანტის გასვლის შემდეგ სიტუაცია კოდორის ხეობაში კვლავ დაძაბულია. ქართული მხარე, ბუნებრივია, კვლავ ელის ხეობის ქართულ სოფლებზე შეტევას და გაეროს გარკვეულ გარანტიებს სთხოვს. თუმცა ეს უმნიშვნელოვანესი საერთაშორისო ორგანიზაცია რომ ვერავითარ გარანტიას ვერ მოგვცემს, ესეც ნათელია.სიახლე პრობლემის მოგვარებაში ვერც 19 აპრილს, ჭუბურხინჯში გამართულმა ხანგრძლივმა მოლაპარაკებამ შეიტანა – თითქოს ქართული და აფხაზური მხარეები შეთანხმდნენ კოდორის ხეობაში ურთიერთთავდაუსხმელობისა და ძალების კონტროლის მექანიზმზე, მაგრამ რუსი “ცისფერჩაფხუტიანების” სარდალმა გენერალმა ევტეევმა არ დათმო პოზიცია – მის “სამშვიდობოებს” უფლება ჰქონოდათ, მარტო ჩაეტარებინათ პატრულირება კოდორის ხეობის ქართულ სოფლებში. არადა ქართული მხარე წინააღმდეგი არ იყო პატრულირების პროცესის გაგრძელებისა, ოღონდ მასში უშუალო მონაწილეობა აუცილებლად უნდა მიეღო გაეროს სამხედრო დამკვირვებლებს.

სანამ მხარეები მოლაპარაკების მაგიდასთან უშედეგოდ მსჯელობდნენ, თბილისსა და სოხუმში სიტუცია იძაბებოდა. სეპარატისტების წარმომადგენლები ქართულ მხარეს აბრალებდნენ 2 აპრილის ხელშეკრულების დარღვევას და კოდორის ხეობის ზემო ზონიდან რეგულარული საარმიო დანაყოფების გაუყვანლობას, მაგრამ არც ოფიციალური თბილისი იხევდა უკან და მნიშვნელოვან კონტრარგუმენტებს იშველიებდა მათ წინააღმდეგ.

ძირითადი ყურადღება მახვილდებოდა ორ მიმართულებაზე – წებელდასა და ტყვარჩელზე. უშუალოდ ტყვარჩელიდან კოდორის ხეობის სოფელ ქვემო აჟარამდე პირდაპირი ხაზით არანაკლებ 28 კმ-ია, ისიც მთიანი რელიეფის გავლით. თუ იმასაც გავითვალისწინებთ, რომ აფხაზეთის ტერიტორიაზე სეპარატისტებს ყველაზე შორსმსროლელი არტილერია – ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემები – მაგრამ ტყვარჩელიდან სამანქანო გზა ადის ჩრდილოეთისკენ – ე.წ. #8 შახტთან, საიდანაც კოდორის ხეობის ზემო ზონა უკვე 22-24 კმ-ითაა დაშორებული; თუმცა შახტიდან ზემოთ საბრძოლო ტექნიკამ შეიძლება კიდევ 2-3 კმ-ით გადაინაცვლოს და სასროლ მანძილზე მიუახლოვდეს ს. აჟარას, ჩხალთას, გენწვიშს და სხვ.

122 მმ კალბრიანი ზალპური ცეცხლი რეაქტიული სისტემა გრადი 40 ცალ 66 კგ მასის 122 მმ კალიბრიან უმართავ რეაქტიულ რაკეტას 20 წამში მაქსიმალურ სიშორეზე 20,6 კილომეტრზე ისვრის

სტრატეგიული თვალსაზრისით, #8 შახტის პოზიცია იმითაცაა მომგებიანი, რომ იქიდან საარტილერიო ცეცხლის წარმოება ხიდას უღელტეხილის – კოდორის ხეობის ერთადერთი დამაკავშირებელი უღელტეხილის მიმართულებითაც შეიძლება, რადგან იგი 21 კმ-იან რადიუსში ხვდება.

ჯერჯერობით ხიდას უღელტეხილი, რომელიც ს. ჭუბერსა და საკენს შორის მდებარეობს, დიდთოვლობის გამო ჩაკეტილია და მასზე ინტენსიურად არ მოძრაობენ, მაგრამ თოვლის დადნობისთანავე ეს გზა სტრატეგიულ მნიშვნელობას შეიძენს.

“გრადების” გარდა სეპარატისტების განკარგულებაშია 15 კმ-ზე მსროლელი L-30 ტიპის ჰაუბიცებიც. თუკი “ურალის” ტიპის ავტომობილზე დამონტაჟებულ მრავალტონიან “გრადს” უგზოობის გამო უჭირს დანიშნულების ადგილას მოხვედრა, მსუბუქი ჰაუბიცის მაღლა მთებში ათრევა (ანუ კოდორის ხეობასთან დაახლოება) მძლავრ ტრაქტორს ასე თუ ისე უიოლდება.

122 მმ კალბრინი D-30 ტიპის ჰაუბიცა 22 კგ მასის  ჭურვს  მაქსიმალურ სიშროეზე 15,4  კილომეტრზე სივრის

გარდა ამისა, საბრძოლო მოქმედებების დაწყების შემთხვევაში სეპარატისტებს უშუალოდ რუსი “სამშვიდობო ძალების” შვეულმფრენებით (როგორც ეს აქამდე არაერთხელ მომხდარა) შეეძლებათ მსუბუქი, 82 მმ კალიბრის ნაღმსატყორცნები და მათი გათვლები უშუალოდ კოდორის ხეობის ზემო ზონის სამხრეთით მდებარე მთების კალთებზე გადასვან. თუ რამდენად ეფექტურია ნაღმსატყორცნები მთაგორიან რელიეფზე მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებების დროს, ეს ყველას კარგად მოეხსენება.ეს, რაც შეეხებოდა საშიშროებას სამხრეთი, ტყვარჩელის მიმართულებიდან. ძირითადი სახმელეთო შეტევის დაწყება მაინც წებელდა-ლათის მხრიდანაა მოსალოდნელი, რომელიც გამაგრებული იქნება მძიმე, ჯავშნიანი საბრძოლო ტექნიკით. მართალია, ხეობის დამცველებს აფეთქებული აქვთ ჩხალთისკენ მიმავალი გზის რამდენიმე მონაკვეთი (სავარაუდოა, იქ მცირე ნაღმური ველიც იყოს მოწყობილი), მაინც რჩება საშიშროება, რომ ძირითადი დარტყმა ამ მხრიდან მოხდება.თუკი შეტევა ხეობის ქართულ სოფლებზე მაინც დაიწყო, მაშინ გარდაუვალია საჰაერო თავდასხმებიც. როგორც ყოველთვის, აფხაზი სეპარატისტები დაიჩემებენ საჰაერო შეტევებში მონაწილე მოიერიშეებისა და დამრტყმელი შვეულმფრენების კუთვნილებას, მიუხედავად იმისა, რომ ისინი ან რუსი “ცისფერჩაფხუტიანებისა” იქნება, ან ჩრდილოეთ კავკასიიდან ოპერატიულად გადმოსროლილი საბრძოლო ავიაციის ესკადრილიისა.

სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავს შეუძლია 160 ცალი 80 მმ კალიბრიას ს-8 უმართავი რაკეტის წაღება და 10 წამში გაშვება ან შუძლია წაიღოს 8 ცალი 250/500 კგიანია საავიაცო ბომბი,მაქსმალური საბრძოლო დატირთვა 4,4 ტონა.

საჰაერო შეტევები დაახლოებით იმავე სცენარით წარიმართება, როგორც ეს შარშან, შემოდგომაზე მოხდა – ხეობის ქართულ სოფლებს ერთობლივად შეუტევენ Vბ-24 დამრტყმელი შვეულმფრენებისა და ჩე-25 მოიერიშე თვითმფრინავების რგოლი, ხოლო ავდარში და ღამით დაბომბვებს რუსული ჩე-24V ტიპის საფრონტო ბომბდამშენები განახორციელებენ.ნებისმიერ, თუნდაც საუკეთესო დონეზე ჩატარებულ საარტილერიო და საავიაციო მომზადებას არ ექნება სასურველი შედეგი, თუკი იგი სახმელეთო სეგმენტითაც არ არის

Mi-24 ტიპის საბრძოლო შვულფრენი 128 ცალ 57 მმ კალიბრის c-5 ტიპის უმართავ საავიაციო რაკეტას ან 80 ცალ 80 მმ კალიბრის c-8 უმართავ რაკეტას ისვრის რაც ეფექტური დიდი ფართობის სამიზნებს გასანადგურებლად.

გამაგრებული, ანუ ხეობაში საჰაერო დესანტის გადასხმა არ გამოირიცხება. 12 აპრილს რუსი “ცისფერჩაფხუტიანების” ტაქტიკური დესანტის ერთ-ერთი მთავარი ამოცანა სოფ. ქვემო აჟარაში გამაგრება გახლდათ, რომელსაც საბრძოლო მოქმედებების დაწყებისთანავე, შეეძლო პლაცდარმი მოემზადებინა ახალი სადესანტო ჯგუფების მისაღებად.ასეთ დროს, იმის მიხედვით, თუ რა მასშტაბებს მიიღებს საბრძოლო მოქმედებები, საქართველოს ძალოვან სტრუქტურებს მოუწევთ კოდორის ხეობის ქართულ სოფლებში დამატებითი ძალების ოპერატიული გადასროლა, მაგრამ მთავარი პრობლემა სწორედ აქ გაგვიჩნდება. ქართული მხარე მთლიანად ამინდზე იქნება დამოკიდებული – ხეობაში ჩამოწოლილი ნისლი ფაქტობრივად გამორიცხავს იქ დამატებითი ძალების გადასროლას შვეულმფრენებითა თუ პატარა თვითმფრინავებით. სამანქანო გზა ხიდას უღელტეხილზე კი უამინდობის გამო ჩაკეტილია! გაგვიმართლა, როდესაც 12 აპრილს რუსული დესანტის გადმოსხმის შემდეგ, ხეობაში ქართული შვეულმფრენებით ოპერატიულად ჩაფრინდნენ ძალოვანი სტრუქტურების წარმომადგენლები და თავად პრეზიდენტიც, თორემ უამინდობის შემთხვევაში დრო გაჭიანურდებოდა, ხეობა “დიდ მიწას” მოსწყდებოდა (სამწუხაროდ, კოდორის ხეობის ქართული სოფლებიდან ხშირად რადიოკავშირიც ფერხდება), ხოლო ორ-სამ დღეში რუსული დესანტი სოფ. აჟარაში გამაგრდებოდა (აკი, მათ დაწყებული ჰქონდათ სანგრების თხრა) და მათი იქიდან გაყვანა ძალზე გაჭირდებოდა.მცოდნე ადამიანები ამბობენ, რომ თუკი გამოიყოფა გარკვეული თანხა და საფუძვლიანად მოწესრიგდება ჭუბერი-საკენის შემაერთებელი 42 კმ-იანი გზის მონაკვეთი, მაშინ იგი, თოვლისგან გაწმენდის შემდეგ, ზამთრობითაც გამოსადეგი იქნება. ასე რომ, გზის შეკეთება ერთ-ერთი ძირითადი პირობაა კოდორის ხეობაში დარჩენილი ქართული სოფლების შესანარჩუნებლად. ამასთან დაკავშირებით ერთი პარალელი აუცილებლად უნდა გავავლოთ – ჩეჩნებმა იცოდნენ, რომ მოსკოვი კვლავ შეუტევდა და სამანქანო გზა გაიყვანეს ქართულ სოფელ შატილამდე, რითაც ათასობით თანამემამულის სიცოცხლე იხსნეს.კოდორის ხეობის გამო თბილისში, და ისიც მაღალ სახელისუფლებო სტრუქტურებში, ერთგვარი წინაპანიკური სიტუაცია შეიქმნა, რომელიც მასმედიის საშუალებით საზოგადოებასაც მოედო. შეიძლება ეს იმითაც იყო გამოწვეული, რომ იმავე თავდაცვის, უშიშროებისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროების პირველმა პირებმა, ისევე როგორც დაზვერვის დეპარტამენტმა და მესაზღვრეებმა თავიანთ ოპერატიულ სადაზვერვო საშუალებებზე დაყრდნობით ერთხმად განაცხადეს – ხდება გარკვეული ძალების კონცენტრაცია წებელდაში და ტყვარჩელის #8 შახტის მიდამოებშიო. ამას დაერთო თავდაცვის მინისტრის საინტერესო ინფორმაციაც – ოჩამჩირესთან რუსი “ცისფერჩაფხუტიანების” ნაღმსატყორცნების ბატარეა პოლიგონზე ინტენსიურ საცეცხლე მომზადებას გადიოდაო. თუკი სამშვიდობო ოპერაციების აღმასრულებელი ჯარისკაცები ნაღმსატყორცნებით ვარჯიშს იწყებენ, ეს უთუოდ დამაფიქრებელია.მესაზღვრეები ამბობენ, რომ რუსეთის ფედერაციიდან ფსოუს გავლით აფხაზეთში შემოვიდა გარკვეული კატეგორიის ბრძოლისუნარიანი ხალხი. თავის მხრივ, დაზვერვის დეპარტამენტი ამტკიცებს, რომ ჩრდილო კავკასიაში მიმდინარეობს ე.წ. დაქირავებულთა თავმოყრა და შემდგომში მათი აფხაზეთისკენ გამოგზავნა სწორედ იმ მექანიზმით, რამაც სეპარატისტთა წისქვილზე ორჯერ უკვე დაასხა წყალი – 1992-93 წწ აფხაზეთის ომში და 1998 წელს – გალის მოვლენების დროს.ადვილი მისახვედრია, რომ აფხაზ სეპარატისტებს ძალიან უნდათ კოდორის ხეობის ზემო ზონაზე კონტროლის ხელში ჩაგდება, რადგან ამ ხეობას ქართული მხარისთვის დიდი სტრატეგიული მნიშვნელობა ენიჭება აფხაზეთის ძალისმიერი დაბრუნების შემთხვევაში. ის, რაც არ გამოუვიდა ოფიციალურ თბილისს 2002 წლის ნოემბერში (ან საერთოდ სურდა კი?), შეიძლება მომავალში ხელისუფლებაში მოსულმა ახალმა ძალამ მოინდომოს, რისთვისაც კოდორის ხეობის ზემო ზონა საუკეთესო პლაცდარმია.არის კიდევ ერთი ნიუანსი, რომელმაც შეიძლება გადამწყვეტი როლი ითამაშოს კოდორის ხეობის დაცვაში. მწირი სადაზვერვო ინფორმაციის ფონზე მეტად დროული იქნებოდა, თუკი კავკასიონზე “ჩამოკიდებული” ამერიკული სადაზვერვო თანამგზავრიდან რეალური დროის მასშტაბში მიიღებდა ოფიციალური თბილისი გარკვეულ მონაცემებს. თანამედროვე სადაზვერვო თანამგზავრებს მიწაზე ასანთის კოლოფის დაფიქსირება შეუძლიათ და არც იმის დანახვა გაუჭირდებათ, რა ძალები იყრიან თავს ხეობის მისადგომებთან.მაგრამ ამერიკული სადაზვერვო თანამგზავრების იმედზე ყოფნას სჯობდა, ცოტა ხელი გაგვენძრია. თავის დროზე (გალის მოვლენების დროს) ბრძოლაში წარმატებით გამოიცადა ქვეითსაწინააღმდეგო ჭურვი “კოდორი”, რომლის გასროლაც ხელის ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარსატყორცნიდან HGU-7-დან ხდება. იგი საუკეთესო საშუალებაა ახლო და საშუალო მანძილზე მოწინააღმდეგის ქვეითი ძალის გასანადგურებლად. “კოდორი” შეიძლება თავისი “სეხნიის” საუკეთესო დამცველი გამხდარიყო, მაგრამ მათი სერიული წარმოება, სამწუხაროდ, შეჩერებულია.

ავტორი: ირაკლი ალადაშვილი