დასავლეთის ემბარგო ტექნოლოგიების მიწოდებაზე რუსეთის არმიის გადაიარაღებას სერიოზულ პრობლემებს უქმნის

დასავლეთის ემბარგო ტექნოლოგიების მიწოდებაზე რუსეთის არმიის გადაიარაღებას სერიოზულ პრობლემებს უქმნის

27.02.2017

2020 წლამდე რუსეთს უნდა ეწარმოებინა 600 ახალი თვითმფრინავი და 1 100 სხვადასხვა ტიპის ვერტმფრენი. თუმცა 2016-2018 წლებისთვის, თავდაცვის სამინისტრომ მხოლოდ 30 ერთეული SU-30SM მოიერიშე თვითმფრინავის და 30 ერთეული Yak-130 საბრძოლო-სასწავლო თვითმფრინავების მიწოდების კონტრაქტს მოაწერა ხელი.

2010 წლის ბოლოს მოსკოვმა შეიარაღებული ძალების მოდერნიზების ამბიციური გეგმა მიიღო. სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამა 2011-2020-ის თანახმად, 2020 წლამდე რუსეთს არმიის გადაიარაღება 70%-ით უნდა მოეხდინა. თუმცა, ეკონომიკურმა ფაქტორებმა და დასავლეთის ემბარგომ რუსეთისთვის  ტექნოლოგიების მიწოდებაზე მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა იმაში, რომ კრემლი არმიის გადაიარაღებას დაგეგმილ ვადებში ვერ ახერხებს.

სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამა 2011-2020-ის განსახორციელებლად, პუტინის მთავრობას კოლოსალური თანხა – 20,7 ტრილიონი რუბლი (~ $700 მლრდ. მაშინდელი კურსით) ჰქონდა გათვალისწინებული. თანხის უმეტესი ნაწილი, 19 ტრილიონი რუბლი უნდა დახარჯულიყო არმიის, სამხედრო-საჰაერო ძალებისა და ფლოტის გადაიარაღებაზე. აქედან 70% შეიარაღებისა და სამხედრო ტექნიკის შესყიდვისთვის, რუსული სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის მოდერნიზებისთვის კი  – მხოლოდ 3 ტრილიონი რუბლი იყო გათვალისწინებული.

სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამის ფარგლებში პრიორიტეტი საზღვაო ფლოტსა და ავიაციას ენიჭება.  თანხის 17%-ის დახარჯვა დაგეგმილია საჰაერო და სარაკეტო თავდაცვაზე. სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამა 2020-ის მთლიანი ბიუჯეტის 15%-ზე ნაკლები გათვლილია სახმელეთო ძალებზე და 14% – კავშირგაბმულობის სისტემებზე, დაზვერვასა და კონტროლზე.

ცხრილში მოყვანილია შეიარაღების პროგრამა 2011-2020-ის მიზნების არასრული ჩამონათვალი:

2010 წლის შემდეგ დაწყებული, რუსეთის შეიარაღებული ძალების მოდერნიზების პროცესი მასშტაბური და შთამბეჭდავი იყო, თუმცა, როგორც სტეფან ბლენკი, ამერიკის საგარეო პოლიტიკის საბჭოს მკვლევარი წერს, დღესდღეობით რუსეთი უკვე თავისი შესაძლებლობების ზღვარზეა, თავდაცვისუნარიანობის გაძლიერების თვალსაზრისით.

დასავლელი ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ მიუხედავად დღევანდელი სანქციებისა, სამხედრო მოდერნიზების შეჩერების არანაირი მიზეზი არ არსებობს, გამომდინარე იქიდან, რომ პუტინს ყველაზე მეტად თავდაცვის სექტორის შენარჩუნება სურს. თუმცა სამხედრო აღჭურვილობის შესყიდვა, შეიარაღებული ძალების მობილიზება და სხვა სახის სამხედრო აქტივობა რუსეთის შეიარაღებულ ძალებში – მხოლოდ შედარებითი წარმატებაა, რადგან სახელმწიფოს წინაშე ბევრი უფრო მნიშვნელოვანი პრობლემა დგას.

პირველ რიგში, იმის გათვალისწინებით, რომ არ არსებობს რეალური ზრდა 2012 წლიდან (თუ უფრო ადრე არა) და სანქციების გავლენა იმაზე დიდია, ვიდრე ამას რუსეთის მთავრობა აღიარებს, თავდაცვის ხარჯების ზრდა არამდგრადია მაშინ, როდესაც ეკონომიკა სუსტია.

როგორც სტეფან ბლენკი აღნიშნავს, თუ ეს ტენდენცია არ შეიცვალა ან სულ მცირე, არ დარეგულირდა, დროთა განმავლობაში ეკონომიკური კრიზისი რუსეთში კიდევ უფრო გაღრმავდება.

“ნელი ტემპით განვითარება არც ისეთი ცუდია, თუმცა სანქციები ზღუდავს კრედიტებზე, ტექნოლოგიებზე/ნოუ ჰაუსა და ინვესტიციებზე წვდომის შესაძლებლობებს. დაბალი ენერგო ფასები იწვევს დანახარჯების შემცირებას,  რადგან მათში არ იგულისხმება ქვეყნისთვის საჭირო შემოსავლები. შესაბამისად, ეკონომიკური კრიზისიდან გამომდინარე შედეგები უკვე ძალზედ თვალსაჩინოა: შემოსავლები შემცირდა 10 %-ით, ასევე შემცირდა ძირითადი ინფრასტრუქტურული პროგრამები და პენსიები. ეკონომიკური ზრდის შეფერხება კიდევ უფრო დიდ გავლენას მოახდენს ადამიანური კაპიტალის განვითარებისკენ მიმართულ სახელმწიფო ხარჯებზე”, – აღნიშნავს მკვლევარი.

თავის მხრივ, სამხედრო ანალიტიკოსი, კლერ მილსი ასახელებს ფაქტორებს, რომელმაც  რუსეთის გადაიარაღების ტემპებზე მოახდინა გავლენა:

• რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის უუნარობა, დააკმაყოფილოს გადაიარაღების პროგრამით გათვალისწინებული მოთხოვნები, განსაკუთრებით გემთმშენებლობის დარგში;

• ინფლაციის და კორუფციის გავლენა თავდაცვის ბიუჯეტზე;

• ნავთობის დაბალი ფასი და რუსეთის ეკონომიკის არაპროგნოზირებადი  მაჩვენებლები;

• დასავლური სანქციები და ემბარგო რუსეთისთვის  ტექნოლოგიების მიწოდებაზე;

• რუსეთის შეიარაღებული ძალების ძირითადი ექსპორტიორის – უკრაინის ემბარგო მოსკოვთან სამხედრო თანამშრომლობაზე;

• იმპორტის ადგილობრივი წარმოებით ჩანაცვლების პროგრამის წარუმატებლობა.

სამხედრო ექსპერტი პაველ ლუზინი წერს, რომ რუსეთის სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამა 2011-2020-ის ფარგლებში ახალი სამხედრო ტექნიკის როგორც წარმოების, ასევე გრაფიკით განსაზღვრული მიწოდების ვადები მუდმივად გადადების რეჟიმშია.

ექსპერტების მიერ მოყვანილია შემდეგი მაგალითები:

• უკრაინის სამხედრო საწარმოებთან თანამშრომლობის შეწყვეტამ დამატებითი სირთულეები წარმოშვა. მაგალითად, ახალი კორვეტების წარმოება შეჩერდა, როდესაც უკრაინამ რუსეთისთვის გემების ძრავების მიწოდება შეწყვიტა;

• 2020 წლამდე რუსეთს უნდა ეწარმოებინა 600 ახალი თვითმფრინავი და 1 100 სხვადასხვა ტიპის ვერტმფრენი. თუმცა 2016-2018 წლებისთვის თავდაცვის სამინისტრომ მხოლოდ 30 ერთეული SU-30SM მოიერიშე თვითმფრინავის და 30 ერთეული Yak-130 საბრძოლო-სასწავლო თვითმფრინავების მიწოდების კონტრაქტს მოაწერა ხელი.

• სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამა 2011-2020-ის მიღების დროს,  საზენიტო-სარაკეტო კომპლექს C 500-ის შეიარაღებაზე მიღება 2016 წლის ბოლოსთვის იგეგმებოდა, რაც დღემდე ვერ მოხერხდა.

პროგრამის შესრულებასთან დაკავშირებულ სირთულეებზე ყურადღებას ამახვილებს სპეციალისტი საერთაშორისო უსაფრთხოების საკითხებში იური ფიოდოროვიც. მისი მოსაზრებით, აღნიშნული პროგრამა განისაზღვრება არა იმდენად საერთაშორისო სიტუაციის განვითარების სტრატეგიული ხედვით, ქვეყნის ეკონომიკური და ტექნოლოგიური შესაძლებლობების და სხვა საკვანძო ფაქტორების რეალისტური შეფასებით, რამდენადაც სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის ხელმძღვანელობის ამბიციებით და ინტერესებით.

იური ფიოდოროვი წერს, რომ ბოლო წლებში სამხედრო პროდუქციის წარმოების ზრდის მიუხედავად, რუსეთის სამხედრო მრეწველობას არ შეუძლია, დამოუკიდებლად აწარმოოს სათანადო ხარისხის და ნომენკლატურით მოთხოვნილი მასალები და  კომპონენტები.

რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ყოფილი ხელმძღვანელები ღიად საუბრობენ, რომ  მიკროელექტრონიკის, კომპიუტერული და ინფორმაციული ტექნოლოგიების, ჯავშანმასალების წარმოების, ოპტიკურ–ელექტრონული სისტემების, ასევე ზეზუსტი შეიარაღებისთვის საჭირო სისტემის განვითარების დონე ჩამორჩება მსოფლიოში არსებულ სტანდარტებს.

სპეციალისტების პროგნოზით, სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამა 2020 წლისთვის მხოლოდ 50%-ით იქნება შესრულებული, რადგან ფოკუსირება შეიარაღებისა და სამხედრო ტექნიკის შესყიდვაზე არ აძლევს რუსეთს საშუალებას, მოახდინოს სამხედრო მრეწველობის სათანადო მოდერნიზება. 

შედეგად, რუსეთის ჩამორჩენა ჩვეულებრივ შეიარაღებაში წამყვან სამხედრო სახელმწიფოებთან მიმართებაში სავარაუდოდ, კიდევ უფრო გაიზრდება. ამგვარად  შემდეგი ათწლეულის დასაწყისისთვის რუსეთს ეყოლება ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალები, რაოდენობით აღმატებული ევროპის წამყვანი ქვეყნების ჯარებზე, თუმცა შესამჩნევად უარესად აღჭურვილი. ამავე დროს, რუსეთი უპირობოდ შეინარჩუნებს პოსტსაბჭოთა ქვეყნებს შორის, ხარისხობრივად და რაოდენობრივად აღმატებულ შეიარაღებულ ძალებს.

მომავალი ათწლეულის დასაწყისისთვის, შეიარაღებული ძალების აღჭურვა რუსეთს შესაძლებლობას მისცემს, სტრატეგიული და ტაქტიკური ბირთვული შეიარაღების გამოყენებით, აწარმოოს წარმატებული ლოკალური და რეგიონული ომები მის სამხრეთ და დასავლეთ საზღვრების პერიმეტრზე, რათა შეაკავოს წამყვანი დასავლური ქვეყნების მხრიდან მსგავს კონფლიქტებში შესაძლო ჩარევა.

საერთო ჯამში, შეიარაღების სახელმწიფო პროგრამა 2011-2020-ის შესრულება რუსეთისთვის წარმოადგენს სერიოზულ შიდა პოლიტიკურ საკითხს, რომლის გადაწყვეტის შედეგებზე მრავლად იქნება დამოკიდებული რუსეთის ქმედებების საერთაშორისო არენაზე.

P.S. 2016 წლის მონაცემებით, რუსეთის სახელმწიფო შეიარაღების პროგრამა 2011-2020 მხოლოდ 1/3-ით შესრულდა, პროგრამისთვის გათვალისწინებული თანხის 2/3 კი, კვლავ არ არის ათვისებული.

 *„სტატია მომზადდა აღმოსავლეთ-დასავლეთის მართვის ინსტიტუტის (EWMI) ACCESS-ის პროექტის ფარგლებში ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითრების სააგენტოს (USAID) დაფინანსებით. სტატიის შინაარსზე პასუხისმგებელია ავტორი. ის შეიძლება არ გამოხატავდეს USAID-ის, ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობის ან/და EWMI-ს შეხედულებებს“.

წყარო :eugeorgia.info