ამერიკული მძიმე ქვეითთა საბრძოლო მანქანა M2 ბრდელი

ქვეითთა საბრძოლო მანქანა მ2 ბრედლი შეიქმნა ცივი ომის დროს ევროპაში საბრძოლო მოქმედებებისთვის საბჭოთა კავშირის მიერ ქვეითთა საბრძოლო მანქანა BMP-1 და BMP-2 შექმნის საპასუხოდ მას შემდეგ რაც საბჭოთა ქვეითთა საბრძოლო მანქანებმა მოახერხეს მონაწილეობა მიიღეს რამდენიმე შეიარაღებულ კონფლიქტში სადაც მათ აჩვენეს თავისი ეფექტურობა როგორც რეგულარული საჯარისო ნაწილების შეტაკებებისას ისე ანტიპარტიზანული ომის პირობებში.ამჟამად ბრედლიმ ბრედლის ბაზაზე შექმა საბრძოლო მანქანების მთელი ოჯახი რომლებსაც შეუძლიათ სხვადასხვა ფუნქციების შესრულება.მას შემდეგ რაც ამერიკული ქვეითთა საბრძოლო მანქანა “ბრედლის” სერიული წარმოება დაიწყო დღმდე გამშვებული იქნა 7000 სხვადასხვა მოდიფიკაციის ბმპ ბრედლი.

ამერიკული ქვეითთა საბრძოლო მანქანა ბრედლი მ2 ბრედლი არის აშშ არმიის და საუდის არაბეთის შეიარაღებული ძალების შეიარაღებაში.

1961 წელს აშშ არმიამ შეიარღებაში მიიღო მუხლუხოვანი ჯავშანტრანსპორტიორი M-113 ,რომელიც აშშ არმიის შეიარაღებული ძალების მთავრი ჯავშანტრანსპორტიორი გახდა მრვალი ათწლეულობის განმავლობაში.

ვიეტნამის ომმა აჩვენა რომ ქვეითი დანაყოფებისათვის საჭირო იყო არა მარტო საბრძოლო ტაქსები (ჯავშანტრანსპორტიორები) რომლებსაც შეეძლოთ ჯარისკაცების შეყვანა ბრძოლის ველზე არამედ საჭირო იყო მანქანები რომელბიც უზრუნველყოფდნენ ქვეითების საცეცხლე მხარდაჭერას უშვალოდ ბრძოლაში.სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ საჭირო იყო ქვეითთა საბრძოლო მანქანა უფრო ძლიერი ჯავშანით და ძლიერი იარაღით.კონსტრუქტორები ცდილობდენ M-113 ჯავშანტრანსპორტიორების ცეცხლის ძალის გაზრდას მასზე დამატებითი ტყვაიმფრქვევების დამონტაჟებით მაგრამ ეს ვერ ცვლიდა სიტუაციას არსებითად.

1965 წელს გამოჩნდა მანქანა ХМ701 რომელც ფქტობრივად მ-113 ის ჯავშინის და საცეცხლე სიძლიერის გაზრდის მცდელობა იყო,ახალი საბრძოლო მანქანა ჩვეულებრივ მძიმედ შეჯავშნული M-113 ვარიანიტი აღმოჩნდა,ის შეიარაღებაში არასოდეს ყოფილა მიღებული.ქვეითთა საბრძოლო მანქანის შექმნის შემდეგი მცდელობა იყო პროექტი ХМ765 ბაზად აღებულ იქნა ჯავშანტრანსპორტიორი М113А1, დაყენებული იქნა გაძლიერებული ჯავშანი და 20 მმ კალიბრის ავტომატური ქვემეხი 1973 წლეს ვიეტნამის ომის დამთავრდა და ქვეითთა საბრძოლო მანქანის შექმნის სამუშაოების დაფინანსებებმა მკვეთრად იკლო,მაგრამ BMP ს შექმნისათვის დახარჯული ძალისხმევა არ იყო უშედეგოდ ჩავლილი .ХМ765 საბრძოლო მანქანა რადენიმე ქვეყნის არმიის შეიარღებაში
მიღებული იქნა.

ახალი BMP-ს შექმნაზე სამუშეოები 1960 იან წლების შუახნებში დაიწყო თმცა 1972 წლამდე აშშ-ს არმიის სარდლობიდან არ ყოფილი ბრძანება ახალი საბრძოლო მანქანის შექმნის ტექნიკურ დავალებაზე.ახალი ამერიკული BMP-ს განვითარება 15 წლის განმავლობაში მიმდინარეობდა

1981 წელს აშშ არმიის შეიარღებაში მიღებული იქნა ქვეითთა საბრძოლო მანქანა ბრედლი.ამ პერიოდის განმავლობაში შეიქნმა რამდნიმე ახალი საბრძოლო მანქანა რომელთა ნაწილი მუხლოხოვანი ჯავშანტრანსპორტიორ მ-113 ის სიღრმისეული მოდერნიზაციას წარმოადგენდა დანარჩენები კი ახალი საბრძოლო ტექნიკის ნიმუშები იყო.

1971 წელს დაიწყო პროექტი ХМ723. რომელი მიზანი იყო შექმნილიყო ჩვეულებრივი ბმპ- მაღალი ჯავშან დაცვით,ახალი ქვეითთა საბრძოლო მანქანა აღჭურვილი იქნებოდა 20 მმ კალიბრის ავტომატური ქვემეხით,ბმპ-ს გვერდითა ბორტების ჯავშნას უნდა გაეძლო 14,5 მმ კალირბიანი ტყვიამფრქვევებისთვის ხოლო შუბლა ჯავშანს 30 მმ კალირბის ქვემეხისთვის.

ახალი მანქანის შექმნაზე მუშობა დაიწყო კომპანია FMC Corp. მაღალი ხარისხის მისაღწევად კომპანიის დიზაინერებმა დაიწყეს BMP-ს ჯავშანდაცვის შექმა სრულიად ახალი სისტემით.

ჯავშანდაცვა შედგებოდა რამდენიმე ეკრანისაგან, გარე ეკრანები დამონტაჟებული იქნა კორპუსიის შიდა ეკრანებიდან 100-105 მმ დაშორებით ეს კონსტრუქცია უზრუნველყოფდა ისეთი დონის დაცვას რომელიც აღემატებოდა იმ მასალებს და ტექნიკური გადაწყვეტილებებს რომელბიც იმ დროისათვის არსებობდნენ.

1976 წელს დაიწო ახალი ქვეითთა საბროძლო მანქანის გამოცდები რის შემდეგაც აშშ სამხედრო დეპარატამენტმა მოითხოვა ტესტირებისას გამოვლენილი შენიშვნების გათვალისწინება მწარმობელისგან.

1976 წელს დაიწყო ახლი ბმპ-ს გამოცდები რის შემედგე აშშ სამხედრო დეპარტამენტმა მოამზადა ბმპ-ს გაუმჯობესების ჩამონათვლი რომელიც მწარმოებელ ფირმას უნდა შესრულბეიანა.

სამხედროებიდ დაჟინებით მოითხოვდნენ 25 მმ კალირბიანი 2 ადგილიანი კოშკურის და TOW ტიპის ტანკსაწინააღმდეგო სარაკეტო კომპლექსების დამონტაჟებს.

ახალი ბმპს- ბაზაზე დამზადებული იქნა სადაზვერო საბრძოლო მანქანის მოდიფიკაცია1977 წელს მზად იყო ახალი ქვეითთა საბრძლო მანქანის ბმპ-ს
ХМ და სადაზვერო საბრძლო მანქანის ХМ3.  პროტოტიპები .

აშშ სამხედრო ხელმძღვანელობა ითხოვდა ახლი ქვეითთა საბრძლო მანქანის შექმნას მომატებული ჯავშანის დაცვით, სამხედროებს არგუმენტად მოყავდათ ისრელ-არაბეთის კონფლიქტი რომლის დროსაც არაბების საბჭოთა ბმპ-1 ქვეითთა საბრძოლო მანქანებმა დიდი დანკარგები განიცადეს.ახალ ამერიკულ ბმპ-ს უნდა ჰქონდა ყველაზე მაღალი ხარისხი ჯავშანდაცვა.

1976 წელს მზად იყო ბმპს და ბრმ საცდელი პარტიები ამავე წელს დაიწყო გამოცდები.

1981 წელს აშშ შეიარაღებში მიღებული იქნა ახალი ქვეითთა საბრძლო მანქანა ბრედლი,საერთო ჯამში ამერიკელებს ახლი ბმპ-ს პროექტი 5,6 მილარდი დოლარი დაუჯდათ,ერთი მანქანის ღირებულება 3,16 მილონი დოლარი

საცდელი ნიმუშებისგან განსახვვებით მ2 ბრდელის მასამ 22,3 ტონამდე გაიზარდა მედესანტეების რაოდენობა შემცირდა 7 მებრძოლამდე, მ2 ბრედლის ავტომატურ ქვემეხეს ქვეკალიბრინი ჭურვით 1,5 კმ დისტანციაზე საბჭოთა ბმპ-1 ნებისმიერ პროექციაში შეეძლო დაეზიანებინა.ხოლო
TOW ტიპის ტანკსაწინააღდეგო მართავდი რაკეტებით მოწინააღმდეგის ტანკები გაენადგურებინა 3 კილომტრის სიშორიდან.

მოდიფიკაციები

მ2 ბრედლი იყო პირველი სერიული ქვეითთა საბრძლო მანქანა

БРМ М3-სადაზვერო საბრძოლო მანქანა შეიქმნა მ2 ბრედლის ბაზაზე გარეგნულად მ2 ბრედლისგან არ განსხვავდებოდა თუმცა ბრმ-მ3 სადაზვერო საბროძლო მანქანა აღჭურვილია ღამის ხედავის დასამიზნებელი მოწყობილობებით,გაიზარდა საბრძოლო მასალის რაოდენობა,დაყენებული იქნა რადილოკაციური სადგური რომელიც უზრუნველყოფს ადამაიანის აღმოჩენს 1,5 კილომეტის სიშორიდან ხლო მოძრავი სატრანსპორტო საშულებას დაფიქსირებას 3 კილომტრის მანძლიდან.

1986 წელს აშშ შეიარაღებში მიღებული იქნა ახალი მოდიფიკაციიი ქვეითთა საბრძლო მანქანები,

ახალ ბმპ-ს ში გაუმჯობესებული იყო პირველ რიგში შეიარაღება მოდიფიცირებულ ბრედლი შეეძლო გაესროლა ქვემეხიდან ახლი გაუმჯობესებული 25 მმ კალირბის ქვეკალბრიანი ჭურვი რისთვისაც კონსტრუქტორებმა გაუმჯობესდა ლულის შიდა ნარეზი და გაიზარდეს ლულის სიგრძე.მოდიფიცირებლ ბრედლის ისროდა
TOW ტიპის მოდერნიზირებული მომატებული ჯავშანმხვრეტის უნარის მქონე ტანკსაწინააღმდეგო რაკეტები.

საბრძოლო მაქანაში სხვა სტრუქტურული ცვილებებიც მოხდა გაუმჯობესდა ფილტრაციის სისტემა,საბრძოლო მასალა უფრო რაციონალურად მოათავსეს,მანქანებზე დამონტაჟდა დამცავი დაინამიკური ბლოკები,ხანძარსაწინაარმდეგო და საწვავის სისტემა შეიცვალა  გადაცემათა კოლოფიც რის გამოც მოიმტა საბრძოლო მანქანის მასამ და 22,79 ტონამდე მიაღწია.

1988 წელს აშშ არმიამ შეიარაღებაში მიიღო ბრედლის შემდეგი მოდიფიკაციები M2A2/M3A2,მთავრი ამოცნა იყო გაზრდილიყო ბრედლის ჯავშანდაცვა საბჭოთა ბმპ-2 ქვეითთა საბრძლო მანქანის ძირითადი იარაღის 30 მმ კალიბრის ქვემეხის 30 მმ კალიბრის ჭურვებისგან და ხელის ტანკსწინააღმდეგო ყუმბარსატყორცნების კულმულატიური ჭურვებისაგან.

საბრძოლო მანქანა ჯავშანტექნიკის ახლის სქემის მიხედვით გაკეთთდა: “ფოლადი-ალუმინი-კევარი”,შუბლა და გევრდითა ჯავშანი გაძლიერდა 30 მმ იანი ფოლადის ფურცლებით,გვერდითა ბორტებზე დამონტაჟდა დინამკური დაცვის ბლოკები,

მანქანის კორპუსში დამონტაჟდა კელვარის დაცვა რომელიც ეკიპაჟს იცვადა ნამსხვრვებისგან მანქანის ჯავშნას უნდა გაეძლო ყველა პროექციდაან 30მ მ კალირბის ჭურვებისათვის.გაძლიებული შეჯავშნის გარადა M2A2/M3A2 მოდიფიკაცია გამოირჩეოდა უფო ძლიერ ძალური დანადგარით დამიზნებელ ჰქოდა ალაზერულ ახალი მანძლმზომი.მოდერნიზაციის შემედგ ეწოდა მას’ A2 ODS.

ძირითადი ცვილებები ეხლებდოა მანქნანის ელექტრო აპარატურას,ბმპ ბრედლზე დამონტაჟდა ახალი FBCB2,რომეკლმც რამაც საშუალებ მისცა ეკიპაჟს ინფორმაცია გაეცვალა კოსმოსურ თანამგზავრებთან და მსგავსი სისტემებით აღჭირვილი სხვა მანქანებთან.

დრეისათვის კომპანია მუშოაბს ახლაი ბმპ-ს შესქმენელად რომელც ექნბა .დამონტაჯებული იქნა ახალი სანავიგაციო სიტემებეი,თბოვიზორები,დამიზნების და ნავიგაციიის ხელსაწყოები.

კონსტრუქტორებმა განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმეს ბრედლის სიცოცლიხუნარიანობის გაზრდას ქალაქის პირობებეში ბრძოლის დროს.

სამხედროებმა მოითხოვეს ბრედლის ჯავშნდაცვის გაზრდა ფუგასების და ნაღმების აფეთქებისგნ თავის დაცვისთის,კონსტრუქტორებმა გააძლიერს მანქანის ჯავშანდაცვა,საბრძოლო მასალა მოთავსებული იქნე სპეციალრ კონტეინერში,მანქანა აღჭურვილი იქნა სპეციალური სავრძლებით რომლეიც უზრუნველყოფს ეკიპაჯის დაცვას დამრტყმელი ტალღისაგან,საწვავის ბაკი აღიჭურვა ორიგინალური დამცავი სისტემით.მოდერინიზურებულ მანქნაბებზეზე დაყენებული იქნე თანამედროვე დინამიკური დაცვის ბლოკები.

ბრედლი ქვეითთა საბრძლო მაქანები ტრადიციულ სექმის მიხდევით მზადდება,ძლური განყოფიელბა მდებარეობს მანქანის წინა ნაწილში,ხოლო სადესანტო ნაკვეთური უკან ნაწილში,ეკიაჟი შედგება 3 კაცისგან ხოლო დესანტი 6 კაცისგან.

ბრედლის კორპუსი ჯავშნაი შედუღების აგრეშე არსებული ალუმინისშეიცვას რომელიც მნიშნველოვნად ამცირბს მანქანის მასა განსავხვებიტ წინა და გევრდით ჯავშნაი გაძიერბული ფოლადი ფურცლებით.

ძრავი და გადაცემთა კოლოფი განლაგებული კორპუსი წინა ნაწილში მარჯვენა მხარეს,კორპუსი წინა ნაწილსი მარცხენა მხარეს არის მძოლი მექანიკოს ადგილი, BMP- ს ცენტრში საბრძოლო განყოფილებაა,დაყენებული 2 ადგილიან მბრუნავი კოშკურ კოშკურაში მოთავსებული არიან დამმიზნებელი და მანნაის მეთაური.

ავტომატური ქვემეხი და ტყვიამფრქვევი ორივე სიბრტყეში სატაბიზლიზირებული,ბმპ ბრედლი აღჭურვილია ბუშმასტერის 25 მმ კალიბრის ავტომატური ვქვემეხით, 7,62 მმ აკლირბია M240C ტყვიამფრქვევით.TOW 3750 მეტრის სიშორიდან აზინებენ სამიზნეეებს..

მომზადა იოსებ ჭონქაძემ