იუნკრები 

 

image

ქართველი სამხედროები მე-11 არმიასტან საბრძოლველად მიდიან

იუნკრები

1919 წელს გენერალ გიორგი კვინიტაძის ინიციატივით, საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის (1918-1921) მთავრობისა და საქართველოს დამფუძნებელი კრების (პარლამენტის) დადგენილებით, თბილისში დაარსდა იუნკერთა ქართული ორწლიანი სასწავლებელი. სასწავლებელში, ძირითადად, ქართველ თავადაზნაურთა შვილები სწავლობდნენ. სამხედრო ხელოვნებას ეუფლე¬ბოდა სულ 182 იუნკერი («უნკერ» გერმანულად თავადაზნაურული წარმოშობის უნტერ-ოფი¬ცერს ნიშნავს).

ეს იყო პირველი ქართული ეროვნული სამხედრო სასწავლებელი, რომლის სასწავლო პროგრამა იმჟამინდელი ევროპის მოწინავე ქვეყნების გამოცდილებას ზედმიწევნით ითვალისწინებდა.

სკოლის პირველი უფროსი გენერალი გ. კვინიტაძე იყო. მას შემდეგ, რაც გ. კვინიტაძე საქართველოს ჯარის მთავარსარდლად დაინიშნა, სკოლას სათავეში ჩაუდგა მისი მოადგილე, პოლკოვნიკი ალექსანდრე ჩხეიძე. სწორედ მან მოუპოვა იუნკერთა სკოლას გმირთა სახელი.

გიორგი კვინიტაძე
«იუნკრები, პროფესიონალი მეომრები იყვნენ, სწორედ ამიტომაც იდგნენ ისინი რამდენიმე თავით მაღლა მაშინდელი ქართული ჯარის სხვა შენაერთებზე. ტაბახმელაზე იგივე ქართველები იდგნენ, მაგრამ ნორმალურად აღზრდილნი, ბრძოლისათვის განსწავლულნი», გენერალი კვინიტაძე.

საბჭოთა არმია (მე-11, მე-9, მე-3, მე-13 არმიები, ბუდიონის და ჟლობის კავალერიები) საქართველოს ტერიტორიაზე რამდენიმე მხრიდან შემოიჭრა (რუკა).
1921 წლის 11 თებერვალი

სამხედრო სკოლა მიდის ფრონტზედ, სამხედრო სკოლა!» –ელვის სისწრა¬ფით გავარდა ხმა ქალაქში და მთელი ქალაქი მიხაილოვის და რუსთაველის ქუჩაზედ გამოიფინა. ქალი თუ კაცი, დიდი თუ პატარა, ყველა გარეთ გამოსულიყო და მწყობრად მიმავალთ ტაშის ცემითა და ვაშათი ეგებებოდა. იუნკერთა სასწავლებელი კი, მიდიოდა მთელი თავისი სიდარბაისლით, წარბშეუხრელად და დინჯად, ვერის აღმართზე ხალხმა იმატა, აღტაცებისა და მისალმების ყიჟინა დედათა მიერ შვილების უკანასკნელ ლოცვასა და ალერსში აირია: «შვილო! შენ იცი, როგორ იბრძოლებ სამშობლოსათვის! შვილებო! შვილო!» ეალერსებოდნენ ხან შვილს, ხან მის ამხანაგებს. შვილები და ამხანაგები კი, ისევ მედგრად განაგრძობდნენ წინსვლას…
ნ. მათიკაშვილისა და მ. კვალიაშვილისმოგონებებიდან

ივანე ჯავახიშვილი
«სტუდენტები, განსაკუთრებით საყვარელი ლექტორის, ივანე ჯავახიშვილის ცრემლიანმა, გულმხურვალედ წარმოთქმულმა მოკლე სიტყვამ აღანთო:
«შვილებო! ჩემი მოვალეობაა თქვენ წიგნისა და კალმისკენ მოგიწოდოთ, მაგრამ ერის ცხოვრებაში არის ისეთი მომენტები, როცა საჭიროა ყველაფერი განზე გადასდო და იარაღით ხელში მტერს მიეგებო. და აი, მეც თქვენ დღეს იარაღისკენ მოგიწოდებთ».
ნ. მათიკაშვილისა და მ. კვალიაშვილისმოგონებებიდან

ალექსანდრე ჩხეიძე
«1921 წლის 11 თებერვალს, გამთენიისას საყვირის განგაშით მშვიდათ მიძინებული სკოლა ფეხზე წამოყარეს. პოლკოვნიკმა ჩხეიძემ პატაკი ჩაიბარა, ერთეულები შეამოწმა, ნაკლოვანების შევსების ბრძანება გასცა და დაახლოებით, 10 საათზე ტაბახმელასკენ გაგვიძღვა: გზა მიხაილოვის გამზირით კოჯრისკენ მიემართებოდა. წინ ცხენზე ამხედრებული პოლკ. ჩხეიძე მიგვიძღვოდა თავისი მცირე ამალით, მას სამხედრო ორკესტრი მოსდევდა და მერე ჩვენ».
ნ. მათიკაშვილისა და მ. კვალიაშვილისმოგონებებიდან

ვასილ ბარნოვი
«თოფები მხარზე, სმენაზე გვქონდა აყუდებული. მწყობრის სიზუსტის მოთხოვნილებები საშუალებას არ გვაძლევდა თავი მიგვებრუნებინა.
შიგადაშიგ თვალების მიტრიალებით თუ ვხედავდი რა ხდებოდა ირგვლივ. ერთი ასეთი გახედვისას ჩვენს მასწავლებელს, ვასილ ბარნოვს მოვკარი თვალი. თავჩაღუნული, მიწას მიჩერებული, ღრმად ჩაფიქრებული, ჭაღარაწვერიანი მიჰყვებოდა აზვირთულ ტალღას. მისი დანახვა ჩვენთვის ჯანღიან დღეში მზის გამოჩენას უდრიდა. რას ფიქრობდა? ალბათ, ერთი მხრივ, გული დარდით ევსებოდა საქართველოს ავბედობის გამო და იმავდროულად, ეამაყებოდა, რომ მისი აღზრდილი მხედრები სამშობლოს დასაცავად მიემართებოდნენ.»

ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი
«ლეიტენანტი ალექსანდრე ანდრონიკაშვილი ტაბახმელას სარდალია. მისი სიფხიზლე ყველაფერს დროზე ამჩნევდა და სროლით, ხელყუმბარებით, უკუიერიშით, დიდი ზარალით უკან აგდებდა მტერს და არც ერთ ნაბიჯს არ თმობდა», იგონებს იუნკერი ნ. მათიკაშვილი.
მოგონებები ბრძოლის ველიდან
«25 თებერვლის ღამეა. ტაბახმელაზე საშინელი ქარი ქრის. ხვეტავს და პირში გვაყრის ხორხოშელასა და თოვლს. თხელ ფარაჯებში გახვეულნი, გაყინულნი, გულდასმით ვდარაჯობთ კუთვნილ სივრცეს. სასროლად გამზადებული თოფები ხელში გვიჭირავს. ოთხნი ვართ: მათიკაშვილი, სომხიანცი, ანდრონიკაშვილი, ლომკაცი, 21 წელს არც ერთი ვართ გადაცილებულნი, ტანითაც დაბალი და სუსტი აგებულებისანი ვართ, ყველაზე ჯმუხი აგებულებისაა სომხიანცი, ქართველთა ერთგული და გულადი სომეხი».
«ტაბახმელას რაიონის ერთ ტრანშეაში 40 ჯარისკაცია. მათ კაპიტანი ყიფიანი მეთაურობს. უცბათ, ტრანშეას თავს დაესხა წითელი რაზმი. თითქმის ალყაში მოაქცია. რიცხობრივად, მათ შორის, უშველებელი სხვაობაა, მაგრამ ქართველები არ ნებდებიან. იმედოვნებენ, დახმარება მოუსწრებთ. ეს იმედი ამაოა. ქართველთა რაოდენობა სწრაფად კლებულობს. რჩება მხოლოდ ფეხზე მდგომი ხუთი ჯარისკაცი და მათი კაპიტანი. ბოლშევიკები ტრანშეას იღებენ.
ხუთი გადარჩენილი რწმუნდება, რომ დამარცხება გარდაუვალია. ისინი ერთ მუშტად იკვრებიან. კაპიტანი მათგან ცოტა მოშორებით აღმოჩნდა, მას არც გაქცევა სურს და არც ცოცხლად მტრის ხელში ჩავარდნა. მკერდზე რევოლვერს მიიდებს და ერთი მეორის მიყოლებით ტყვიებს დაიხლის. სასწაული! კაპიტანს სიკვდილი არ ეკარება. უკანასკნელი ძალა მოიკრიბა, რომ სიცოცხლე მოისწრაფოს. უეცრად, ვიღაცამ უსწრაფესად ხელიდან გამოგლიჯა რევოლვერი. ეს სამხედრო სკოლის კურსანტები გამოჩნდნენ დასახმარებლად. კურსანტებმა მტერი უკუაგდეს. ტრანშეა ბოლშევიკებისაგან გაწმინდეს».
«ზუზუნებდნენ ტყვიები, წიოდნენ ირგვლივ ხელყუმბარები და ჭურვთა ნამსხვრევები, ჩვენ კი, სანგრებში ჩამალვას, სანგრების პირას ფეხზე დგომას ვარჩევდით, თავგანწირვით ვიბრძოდით და არც მსხვერპლი გვაკლდა».
«თბილისის გარშემო დღეცა და ღამეც გაშმაგებული ბრძოლები გრძელდება. იგი მხო¬ლოდ 24-25 თებერვალს, ღამით, 12 საათზე მთავრდება».

იმ დღეების პრესა
«ლომებივით იბრძვიან იუნკრები ყველა ნაწილებიდან. იუნკრები ყველაზე მედგრად და განუწყვეტლივ ამაგრებენ ფრონტს… ისინი ჩასაფრებიან წუნკალა მტერს და მთელი დღე-ღამეს, როგორც ზღვის ტალღებს, უკუაქცევენ ბოლშევიკების იერიშებს…»

რეზო გაბაშვილის რეპორტაჟი უშუალოდფრონტის ხაზიდან

«ვენაცვალე! ვენაცვალე! ჩახედეთ, ჩახედეთ იმ თხრილებში… ჰყინავს… თხრილებში მდგომი წყალი გაყინულია… ხელები დალურჯებიათ მებრძოლთ და მაინც ოხუნჯობენ… ყველა აქაა, ბრძოლის ველზე…»
დავით

ვალს კოჯორ-ტაბახმელას ფრონტზე დაღუპული და ალექსანდრე ნეველის ტაძართან დაკრძალული იუნკრები, სკოლის ოფიცრები და მოხალისენი
«დიდო გმირებო! მოვდივართ, რათა უკანასკნელად მუხლი მოგიყაროთ და პატივი გცეთ თქვენ»…
კარლო ჩხეიძე (საქართველოს დამფუძნებელიკრების თავმჯდომარე)

მარო მაყაშვილი
«შეებრძოლება მტერს, უკანასკნელ წვეთამდე შეებრძო¬ლება და ან სიკვდილი ან გამარჯვება, აი დევიზი ქართველი ერის!“
მარო მაყაშვილის დღიურიდან
«…და ფრონტზე წავიდა 19 წლის მარო, კოტე მაყაშვილის დედოფალივით გაზრდილი ასული, ლამაზი, სათნო და ჭკვიანი».
ორიოდე დღე ფრონტზე და ორად-ორი ბარათი…
«საყვარელო მამა, მე ჯერჯერობით კარგად ვარ. სულ ერთ პოზიციიდან ნახევარ ვერსზე ვართ, მეორისგან – 5 თუ 7-ზე. ძალიან სცხებენ ჩვენები. ყველანი ძალიან მადლიერნი არიან ჩემით. ცოტა თხილი და რამე ტკბილი გამომიგზავნეთ, თუ რასაკვირველია შესაძლებელია. თავს გაუფრთხილდით. გკოცნით ბევრს.
შენი მარო».
«…ისე არა სცივა. მოკითხვა ყველა ჩვენებს. ნუ გეშინიათ, გავიმარჯვებთ სახელოვნად!“
18 თებერვალი.
მაროს თებერვლის თოვლსა და ტალახში, სისხლსა და სიკვდილში ნირი არ შესცვლია, ცრემლით აცილებდა სულთმობრძავ მეგობრებს, ცოცხლებს ჭრილობებს უხვევდა… შემდეგ ტყვია თავადაც მოხვდა… წავკისის მიმართულებით, დაჭრილებით სავსე ორთვალათი მიმავალს მტრის ყუმბარამ კეფა შეუნგრია…
ქაშვეთში გადმოასვენეს და ნატყვიარი რომ დაეფარათ, ლამაზი თავი თეთრი ხილაბანდით შეუკრეს. ის უკვე აღარ იყო პატარა ქართველი ქალი, გმირად იქცა და მთელი საქართველო დასტიროდა…
წირვას აღავლენდა დეკანოზი კალისტრატე ცინცაძე.
მარო «სობოროს» ეზოში 23 თებერვალს, დღის 12 საათზე დაკრძალეს.

 

თურდოსპირელის (დ. ჩხეიძე) წერილიდან
«თბილისისკენ რუსები ჩვენს გვამებზე გადაივლიან», გადაწყვიტეს იუნკრებმა, და მართლაც, მათ ერთი ნაბიჯითაც არ დაუხევიათ უკან».
«დედაქალაქის მთელი მოსწავლე-ახალგაზრდობა, როგორც სტუდენტობა, ისე საშუალო სასწავლებ¬ლების უფროსი კლასების მოწაფეები ფრონტზე არიან და აღუწერელი გმირობით იბრძვიან. ჯერ არავის ახსოვს ასეთი პატრიოტული აღფრთოვანება და დაუზოგავი თავგანწირვა.»
დიდი გამძლეობა აღმოაჩნდა ქართველ ერს! მისი სულიერი სიმტკიცე არ შეირყა!… არ შეირყა მისი რაინდული მხნეობა…
მას მოსტაცეს დამოუკიდებლობა, თავისუფლება, მაგრამ ვერ გატეხეს! ვერც დაიმონებენ!…
რემონ დიუგე (XXს. ცნობილი ფრანგი სამხედრო და საზოგადო მოღვაწე, 1919-1924წწ. ცხოვრობდა საქართველოში.)
1921 წლის თებერვალი

კოჯორ-ტაბახემლის ბრძოლასში დაღუპული ქართველი მებრძოლები

iunkeri

error: სტატიის დაკოპირება აკრძალულია!!!