ჯავშანტექნიკასთან ბრძოლის ჩეჩნური გამოცდილება (1994-95 წლების გროზნოს ბრძოლები). რუსული RPG-7 ტიპის ხელის ტანკსაწინაღმდეგო ყუმბარსატყორცნები რუსული T-72 და T-80 ტიპის ტანკების წინააღმდეგ.
ჯავშანტექნიკასთან ბრძოლის ჩეჩნური გამოცდილება (1994-95 წლების გროზნოს ბრძოლები).
რუსული RPG-7 ტიპის ხელის ტანკსაწინაღმდეგო ყუმბარსატყორცნები რუსული T-72 და T-80 ტიპის ტანკების წინააღმდეგ.
1994 წლის დეკემბერში რუსული არმია შეიჭრა ჩეჩნეთში და პირდაპირ, მარშით დააპირა გროზნოს დაკავება. რუსული გენერალიტეტის ეს დაუფიქრებელი ნაბიჯი ძვირად დაუჯდა ფედერალურ ძალებს: შეიარაღებული კონფლიქტის პირველ თვეს რუსმა სამხედროება 225 ერთეული ჯავშანტექნიკა ჩამოწერეს როგორც არააღდგენადი საბრძოლო დანაკარგი (საომარ კამპანიაში მონაწილე ჯავშანტექნიკის 10,23%). პირველი შტურმის ჩავარდნის შედეგად დემორალიზირებული რუსული არმიის მებრძოლებმა დიდი დანაკარგი განიცადეს, ხოლო გროზნოს დასაკავებლად კი მათ ორი თვე დასჭირდათ – ჩეჩენ მებრძოლებთან ყოველი სახლისთვის თუ ქუჩისთვის სისხლისმღვრელი მძიმე ბრძოლების წარმოება უხდებოდათ, რაც გამოწვეული იყო როგორც დუდაევის მებრძოლების მაღალი საომარი სულისკვეთებით, ასევე ჩეჩნების მიერ არჩეული ქალაქში ბრძოლის სწორი ტაქტიკითაც.
საბჭოთა და რუსული წარმოების იარაღით აღჭურვილი ჩეჩენი მებრძოლები საკმაო ზიანს აყენებდნენ ქალაქში მყოფ რუსულ ჯავშანტექნიკას. მათ მოქმედების შემდეგი ტაქტიკა გააჩნდათ:
ჩეჩნების საბრძოლო ჯგუფი (რომელსაც “ტანკებზე მონადირეებსაც” უწოდებდნენ) 15-20 მებრძოლისაგან შედგებოდა, რომელიც თავის მხრივ დაყოფილი იყო 3-4 კაციან ქვეჯგუფებად.
თითოეულ ქვეჯგუფში შედიოდა ყუმბარმტყორცნელი (შეიარაღებული ხელის ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარსატყორცნ РПГ-7 ან РПГ-18-ით), სნაიპერი (СВД) და მეტყვიამფრქვევე (ПК, ПКМ). ქვეჯგუფის დანარჩენი მებრძოლები ყუმბარმტყორცნელს და მეტყვიამფრქვევეს ეხმარებოდნენ (ტყვიაწამლის მიწოდება, საცეცხლე მხარდაჭერა და ა.შ.).
სნაიპერი და მეტყვიამფრქვევე ინტენსიური ცეცხლით ჯავშანმანქანის/ტანკის თანმხლებ ქვეით მებრძოლებს ანეიტრალებდნენ, ხოლო ყუმბარმტყორცნელი უშუალოდ ჯავშანობიექტს უტევდა.
როგორც წესი, საბრძოლო ქვეჯგუფები განლაგებულნი იყვნენ შენობა-ნაგებობების პირველ-მეორე-მესამე სართულებსა და სარდაფებში, ხოლო მაქსიმალური ეფექტურობის მისაღწევად ერთ ჯავშანობიექტს ერთდროულად 5-6 საბრძოლო ქვეჯგუფი უტევდა (სროლა ძირითადად ჯავშანობიექტის უკანა, გვერდითა და ზედა ნაწილზე მიმდინარეობდა, იქ სადაც ჯავშნის სისქე ფრონტალურ ნაწილთან შედარებით ნაკლებია).
ჩეჩენი ტანკებზე მონადირეები ცდილობდნენ რუსული კოლონები ხაფანგში მოექციათ (რისთვისაც შედარებით ვიწრო ქუჩებს ირჩევდნენ): ჯერ კოლონის პირველ და უკანასკნელ მანქანას აფეთქებდნენ და შემდეგ მეთოდურად მთელ კოლონას ანადგურებდნენ.
რუსული ტანკების ქვემეხების სროლის ვერტიკალური კუთხეები (ქალაქის პირობებში) არ იძლევა სარდაფებსა და მეორე-მესამე სართულებზე მყოფი მოწინააღმდეგის განადგურების საშუალებას, ხოლო 5-6 საბრძოლო ქვეჯგუფის ერთდროული შეტევა უსარგებლოს ხდის ტანკის ტყვიამფრქვევსაც.
ტანკებზე მონადირეებთან საბრძოლვევალდ, რუსებს თავიანთი ჯავშანკოლონების შემადგენლობაში თვითმავალი საარტილერიო დანადგარები (ЗСУ-23-4 და 2С6) შეჰყავდათ, რაც ჩეჩნების საბრძოლო ჯგუფების წინააღმდეგ ინტენსიური, ეფექტური ცეცხლის წარმოების საშუალებას იძლეოდა.
მწარე გამოცდილებიდან გამომდინარე რუსებმა სხვა კონტრ-ზომების მიღებაც დაიწყეს, რამაც თავისი შედეგი გამოიღო და ჯავშანტექნიკის დანაკარგმაც საგრძნობლად იკლო:
– უპირველესად, ბრძოლის დროს ქვეითები ჯავშანმანქანასთან/ტანკთან ერთად მოქმედებდნენ და შესაბამისად იცავდნენ მას მოწინააღმდეგის ცეცხლისგან.
– ასაევე მოხდა ტანკების მასიური აღჭურვა დინამიური დაცვით (საომარი კამპანიის დასაწყისში რუსული ტანკები დინამიური დაცვის ცარიელი კოლოფებით იყვნენ აღჭურვილნი ან სრულებით არ გააჩნდათ პასიური დაცვის ესოდენ ეფექტური კომპონენტი).
– ჯავშანმანქანებზე (ყუმბარსატყორცნების ჭურვებისაგან თავდაცვის მიზნით) კუსტარულად აყენებდნენ რკინის მავთულხლართებს და ბადეებს (კორპუსიდან 25-30 სანტიმეტრის დაშორებით), შედეგად ჭურვი ფეთქდება ბადეზე მოხვედრისას და ხდება კუმულატიური ნაკადის გაბნევა, თავად ჯავშანი და ჯავშანმანქანაში მყოფი მებრძოლები კი არ ზიანდებიან.
– ტანკებზე მონადირეთა ჯგუფების გადაადგილების სავარაუდო მარშრუტებზე ეწყობოდა ჩასაფრებები.
– – –
ქვემოთ გთავაზობთ ჩვენს რეგიონში ერთ-ერთი ყველაზე უფრო გავრცელებული ტანკის, საბჭოთა T-72-ის სქემას, რომელზეც გამოყოფილია ის ადგილები (მონიშნულია წითლად), რომლებიც ნაკლებად არის შეჯავშნული და რომელთა დაზიანებაც შედარებით მარტივია.
© სამხედრო საქმე
(ლესტერ გრაუს მასალების მიხედვით)
