1949 წლის 12 აგვისტოს ჟენევის კონვენცია მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ

1949 წლის 12 აგვისტოს ჟენევის კონვენცია მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ

04.06.2017

1949 წლის 12 აგვისტოს ჟენევის კონვენცია მოქმედ ჯარში დაჭრილთა და ავადმყოფთა მდგომარეობის გაუმჯობესების შესახებ ჟენევის 1929 წლის 27 ივლისის კონვენციის გადასინჯვის მიზნით, 1949 წლის 21 აპრილიდან 12 აგვისტოს ჩათვლით ჟენევაში მიმდინარე დიპლომატიური კონფერენციის მონაწილე მთავრობათა ქვემო ხელისმომწერი უფლებამოსილი წარმომადგენელები შეთანხმდნენ შემდეგზე:

თავი I. ზოგადი დებულებები

მუხლი 1. კონვენციის შესრულება

მაღალი ხელშემკვრელი მხარები ვალდებულებას იღებენ ნებისმიერ გარემობაში შეასრულონ და უზრუნველყონ ამ კონვენციის შესრულება.

მუხლი 2. კონვენციის გამოყენება

იმ დებულებათა გარდა, რომლებიც უნდა შესრულდეს მშვიდობიან დროს, ეს კონვენცია გამოიყენება გამოცხადებული ომის შემთხვევაში ან ნებისმიერი სხვა სახის შეიარაღებული კონფლიქტის დროს, რომელიც ორ ან რამოდენიმე მაღალ ხელშემკვრელ მხერეს შორის შეიძლება წარმოიშვას, მაშინაც კი, როცა ერთ–ერთი მხარე არ ცნობს ომის მდგომარეობას.
კონვენცია გამოიყენება აგრეთვე მაღალი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიის მთლიანი ან ნაწილობრივი ოკუპირების ყველა შემთხვევაში, მაშინაც კი, როცა აღნიშნულ ოკუპაციას შეიარაღებულ წინააღმდეგობას არ უწევენ.
თუ კონფლიქტის მონაწილე ერთ–ერთი სახელმწიფო არ არის ამ კოვნენციის მხარე, ის სახელმწიფოები, რომლებიც კონვენციის მხარეები არიან, მათ შორის ურთიერთობებში კონვენციით დავალდებულებულნი რჩებიან;, ამასთან, კონვენციის დავალდებულებებულნი იქნებიან ზემოაღნიშნული სახელმწიფოს მიმართაც თუ ეს უკანასკნელი მიიღებს და გამოიყენებს მის დებულებებს.

მუხლი 3. არა საერთაშორისო ხასიათის კონფლიქტები

ერთ–ერთი ხელშემკვრელი მხარის ტერიტორიაზე მიმდინარე არასაერთაშორისო ხასიათის შეიარაღებული კონფლიქტის დროს კონფლიქტის მონაწილე ყოველი მხარე ვალდებულია გამოიყენოს, სულ ცოტა შემდეგი დებულებანი:

1. პირები, რომლებიც უშუალოდ არ მონაწილეობენ საომარ მოქმედებებში, შეიარაღებული ძალების წარმომადგენელთა ჩათვლით, რომლებმაც დაყარეს იარაღი, ან პირები, რომლებიც ავადმყოფობის, დაჭრის, დაკავების თუ რაიმე სხვა მიზეზის გამო მონაწილეობას აღარ ღებულობენ საომარ მოქმედებებში; ნებისმიერ შემთხვევაში უნდა სარგებლობდნენ ჰუმანური მოპყრობით რასის, კანის ფერის, რელიგიის ან რწმენის; სქესის, წარმომავლობის; ქონებრივი მდგომარეობის მიუხედავად ან სხვა მსგავს კრიტერიუმებზე დაფუძნებული ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე.
ამ მიზნით, აკრძალულია და ყოველთვის და ყველგან აკრძალული იქნება ზემოაღნიშნულ პირთა მიმართ შემდეგი მოქმედებანი:

a) პირის სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის ხელყოფა, კერძოდ ნებისმიერი სახის მკვლელობა, დასახიჩრება; სასტიკი მოპყრობა და წამება;
b) მძევლად აყვანა;
c) პირის ღირსების შელახვა, კერძოდ, შეურაცხმყოფელი და დამამცირებელი მოყპრობა;
d) სათანადო წესით დაფუძნებული სასამართლოს მიერ, ცივილიზებული ხალხების მიერ სავალდებულოდ აღიარებული სასამართლო გარანტიების დაცვით გამოტანილი წინასწარი გადაწყვეტილების გარეშე სამართალში მიცემა და სასჯელის აღსრულება.

2. დაჭრილები და ავადმყოფები უნდა შეაგროვონ და სათანადო დახმარება უნდა აღმოუჩინონ.

ისეთი მიუკერძოებელ ჰუმანიტარულ ორგანიზაციას, როგორიცაა წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი, შეუძლია კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შესთავაზოს თავისი სამსახური. გარდა ამისა, კონფლიქტის მონაწილე მხარეები უნდა შეეცადონ, სპეციალური შეთანხმებების გზით განახორციელონ ამ კონვენციის ყველა სხვა დებულება ან მათი ნაწილი. ზემოაღნიშნული დებულებათა გამოყენება არ უნდა ხელყოფდეს კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სამართლებრივ სტატუსს.

მუხლი 4. ნეიტრალური სახელმწიფოების მიერ გამოყენება

ნეიტრალური სახელმწიფოები ამ კონვენციის დებულებებს ანალოგიურად გამოიყენებენ კონფლიქტის მონაწილე მხარეების შეიარაღებული ძალების დაჭრილებისა და ავადმყოფების, სამედიცინო და სასულიერო პერსონალის მიმართ, რომლებიც მიღებული ან ინტერნირებული არიან მათ ტერიტორიაზე, აგრეთვე ნაპოვნი ცხედრების მიმართ.

მუხლი 5. მოქმედების ხანგრძლივობა

დაცვის ქვეშ მყოფი იმ პირების მიმართ, რომლებიც მოწინააღმდეგრის ხელში იმყოფებიან, ეს კონვენცია მოქმედებს მათ საბოლოო რეპატრიაციამდე.

მუხლი 6. სპეციალური შეთანხმებანი

მე–10, მე–15, 23-ე, 28-ე, 31-ე, 37-ე და 52-ე მუხლებით საგანგებოდ გათვალისწინებული შეთანხმებების გარდა, მაღალ ხელეშმკვრელ მხარეებს შეუძლიათ დადონ სხვა სპეციალური შეთანხმებები ნებისმიერ საკითხზე, რომლის განსაუთრებულად მოგვარებასაც ისინი მიზანშწეონილად ჩათვლიან. არცერთმა ასეთმა სპეციალურმა შეთანმხებამ ზიანი არ უნდა მიაყენოს ავადმყოფთა და დაჭრილთა, აგრეთვე სამედიცინო პერსონალისა და სამხედრო სასულიერო პირების ამ კონვენციით განსაზღვრულ მდგომარეობას, ასევე არ უნდა შეზღუდოს კონვენციით მათთვის მინიჭებული უფლებები.
ავადმყოფები და დაჭრილები, აგრეთვე სამედიცინო და სასულიერო პერსონალი სარგებლობენ ამ შეთანხმებებით მინიჭებული უპირატესობებით მანამ, სანამ მათზე ვრცელდება კონვენციის მოქმედება, გარდა ამ შემთხვევებისა, როცა ზემოაღნიშნული ან მომდევნო შეთანხმებები არ შეიცავს მკაფიოდ გამოხატულ საპირისპირო დებულებებს, ან მათ მიმართ კონფლიქტის მონაწილე რომელიმე მხარის მიერ გა მოყენებულია უფრო ხელსაყრელი ღონისძიებები.

მუხლი 7. უფლებებზე უარის თქმის დაუშვებლობა

ავადმყოფებს და დაჭრილებს; აგრეთვე სამედიცინო და სასულიერო პერსონალს არავითარ შემთხვევაში არ შეუძლიათ მთლიანად ან ნაწილობრივ უარი თქვან იმ უფლებებზე, რომლებიც მათთვის ამ კონვენციითა და წინა მუხლში გათვალისწინებული სპეციალური შეთანხმებების არსებობის შემთხვევაში, თუ ისინი შეიცავენ ამგვარ დებულებებს, არის უზრუნველყოფილი.
მუხლი 8. მფარველი სახელმწიფოები
ამ კონვენციის გამოყენება ხორციელდება მფარველი სახელმწიფოების ხელშეწყობითა და კონტროლით. მფარველ სახელმწიფოს ეკისრება კონფლიქტის მონაწილე მხარეების ინტერესთა დაცვა. ამ მიზნით, მფარველ სახელმწიფოებს, თავიანთი დიპლომატიური ან საკონსულო პერსონალის გარდა, შეუძლიათ საკუთარი მოქალაქეებისაგან ან სხვა ნეიტრალური სახელმწიფოს მოქალაქეთაგან დელეგატების დანშვნა. ამ დელეგატების დასანშნად მათ უნდა მიიღონ იმ ქვეყნის თანხმობა; სადაც მათ უნდა შეასრულონ თავიანთი მისია.
კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა მფარველი სახელმწიფოს წარმომადგენლებს ან დელეგატებს მაქსიმალური შესაძლებლობის ფარგლებში უნდა შეუწყონ ხელი.
მფარველი სახელმწიფოს წარმომადგენლები ან დელეგატები არავითარ შემთხვევაში არ უნდა გასცდნენ ამ კონვენციით განსაზღვრულ მათი მისიის ფარგლებს. კერძოდ; მათ მხედველობაში უნდა მიიღონ იმ სახელმწიფოს უშიშროების აუცილებელი მოთხოვნები, სადაც ასრულებენ თავიანთ მისიას. მხოლოდ უკიდურესი სამხედრო აუცილებლობის დროს შეიძლება მათი საქმიანობის დროებით და გამონაკლისი ღონისძიების სახით შეზღუდვა.

მუხლი 9. წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტის საქმიანობა

ამ კონვენციის დებულებები დაბრკოლებას არ წარმოადგენს დაჭრილთა და ავადმყოფთა, აგრეთვე, სამედიცინო და სასულიერო პერსონალის დაცვისა და მათთვის დახმარების აღმოჩენის მიზნის მქონე ჰუმანიტარული საქმიანობისათვის, რომელიც შეიძლება განახორციელოს წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტმა ან ნებისმიერ სხვა მიუკერთოებელმა ჰუმანიტარულმა ორგანიზაციამ, კონფლიქტში მონაწილე დაინტერესებული მხარეების თანხმობით.

მუხლი 10. მფარველი სახელმწიფოების შემცვლელები

მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს ნებისმიერ დროს შეუძლიათ შეთანხმდნენ, რომ სრული მიუკერძოებლობის და ქმედითობის გარანტიის მიმღებ ორგანიზაციას ანდონ ამ კონვენციით მფარველი სახელმწიფოსათვის დაკისრებული მოვალეობების შესრულება.
თუ დაჭრილებსა და ავადმყოფებზე ან სამედიცინო პერსონალზე და სამხედრო სასულიერო პირებზე რაიმე მიზეზით არ ვრცელდება; ან აღარ ვრცელდება რომელიმე მფარველი სახელმწიფოს ან პირველ პარაგრაფში მითითებული ორგანიზაციის საქმიანობა, სახელმწიფომ, რომლის ხელისუფლებაშიც იმყოფებიან დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, თხოვნით უნდა მიმართოს ნეიტრალურ სახელმწიფოს ან ასეთ ორგანიზაციას, რათა მან თავის თავზე აიღოს კონფლიქტის მონაწილე მხარეების მიერ დასახელებული მფარველი სახელმწიფოს ამ კონვენციით გათვალისწინებული ფუნქციების შესრულება.
თუ ამგვარი გზით ვერ მოხერხდება მფარველობის განხორციელება, სახელმწიფომ, რომლის ხელისუფლებაშიც არიან დაცვის ქვეშ მყოფი პირები, ამ მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, თხოვნით უნდა მიმართოს, ან მიიღოს რომელიმე ჰუმანიტარული ორგანიზაციის, როგორიცაა წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი. წინადადება, თავის თავზე აიღოს ამ კონვენციის შესაბამისად მფარველი სახელმწიფოებისათვის დაკისრებული ჰუმანიტარული ფუნქციების შესრულება.
ამ მიზნით დაინტერესებული სახელმწიფოს მიერ მოწვეული ან საკუთარი სამსახურის შემომთავაზებელი ნებისმიერი ნეიტრალური სახელმწიფო ან ორგანიზაცია პასუხისმგებლობის გრძნობით უნდა მოქმედებდეს კონფლიქტის მონაწილე იმ მხარისადმი; რომელსაც ეკუთვნიან ამ კონვენციის დაცვის ქვეშ პირები, და წარმოადგინოს საკმარისი გარანტიები იმისა, რომ მას შეუძლია შესაბამისი ფუნქციების თავის თავზე აღება და მათი მიუკერძოებლად შესრულება.
დაუშვებელია ზემოაღნიშნული დებულებების დარღვევა სახელმწიფოთა შორის დადებული სპეციალური შეთანხმებებით, როცა საომარი მდგომარეობის გამო შეზღუდულია, თუნდაც დროებით, ერთ–ერთი ამ სახელმწიფო შესაძლებლობა თავისუფძლად აწარმოოს მოლაპარაკება სხვა სახელმწიფოსთან ან მის მოკავშირეებთან, განსაკუთრებით, თუ ოკუპირებულია ამ სახელმწიფოს მთელი ტერიტორია ან მისი მნიშვნელოვანი ნაწილი.
ამ მუხლის თანახმად, ამ კონვენციაში მფარველი სახელმწიფოს სახელწოდებაში ყველგან იგულისხმება მისი შემცვლელი ორგანიზაციაც.

მუხლი 11. შერიგების პროცედურა

მფარველი სახელმწიფოებმა ყოველთვის, როდესაც დაცვის ქვეშ მყოფი პირების ინტერესებიდან გამომდინარე ამას მიზანშწეონილად ჩათვლიან, კერძოდ, კონფლიქტის მონაწილე მხაერთა შორის ამ კონვენციის დებულებათა გამოყენების ან განმარტების თაობაზე უკანხმოების შემთხვევაში, კეთილი სამსახური უნდა გაუწიონ მხარეებს უთანხმოებათა მოგვარების მიზნით.
ამ მიზნით, მფარველ სახელმწიფოს შეუძლია ერთ–ერთი მხარის თხოვნით ან საკუთარი ინიციატივით შესთავაზოს თითოეულ მფარველ მხარეს, მათი წარმომადგენლების, კერძოდ; დაჭრილებისა და ავადმყოფებისათვის, ასევე სამედიცინო და სასულიერო პერსონალისათვის პასუხისმგებელ ხელისუფალთა შეხვედრა. იგი შეიძლება გაიმართოს ნეიტრალურ, შესაბამისად შერჩეულ ტერიტორიაზე. კონფლიქტის მონაწილე მხარეები ვალდებული არიან ხელი შეუწყონ ამ თვალსაზრისით მათთვის შეთავაზებული წინადადებების შესრულებას. საჭიროების შემთხვევაში, მფარველ სახელმწიფოებს შეუძლიათ კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს მხარდასაჭერად წარუდგინონ ნეიტრალური სახელმწიფოს წარმომადგენელი ან წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტის მიერ დელეგირებული პირი, რომელიც აღნიშნულ შეხვედრაში მონაწილეობის მისაღებად იქნება მიწვეული.

თავი II. დაჭრილები და ავადმყოფები

მუხლი 12. მფარველობა და ზრუნვა

შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა და მომდევნო მუხლში მითითებული სხვა პირები, დაჭრის ან ავადმყოფობის შემთხვევაში, ყველა გარემოებაში უნდა სარგებლობდნენ მფარველობითა და დაცვით.
კონფლიქტის მონაწილე მხარე, რომლის ხელისუფლებაშიც იმყოფებიან ეს პირები, მათ უზრუნველყოფს ჰუმანური მოპყრობითა და მოვლით სქესის, რასის, ეროვნების, რელიგიის, პოლიტიკური შეხედულებების მიუხედავად ან სხვა მსგავს კრიტერიუმებზე დაფუძნებული ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე. მკაცრად იკრძალება მათი სიცოცხლისა და პიროვნების ხელყოფა, კერძოდ, მათი მოკვლა ან დახოცვა, წამება; ან მათზე ბიოლოგიური ექსპერიმენტების ჩატარება, წინასწარი განზრახვით სამედიცინო მომსახურებისა და მოვლის გარეშე მიტოვება, ასევე განზრახვით პირობების შექმნა მათი დასნებოვანებისათვის.
სამედიცინო დახმარების აღმოჩენის თანმიმდევრობაში უპირატესობის მინიჭება მხოლოდ გადაუდებელი ხასიათის სამედიცინო მიზეზებით შეიძლება.

მუხლი 13. დაცვის ქვეშ მყოფი პირები

ეს კონვენცია გამოიყენება იმ დაჭრილებისა და ავადმყოფების მიმართ, რომლებიც შემდეგ კატეგორიებს მიეკუთვნებიან:
1. კონფლიქტის მონაწილე მხარის შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, ასეთვე ამ შეიარაღებული ძალების შემადგენლობაში შემავალი სახალხო ლაშქრისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შემადგენლობა.
2. სხვა ლაშქრებისა და მოხალისეთა რაზმების პირადი შემადგენლბა; ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების პირადი შემადგენლობის ჩათვლით, რომლებიც კონფლიქტის მონაწილე მხარეს ეკუთვნიან და საკუთარ ტერიტორიაზე ან მის გარეთ მოქმედებენ, იმ შემთხვევაშიც, როცა ეს ტერიტორია ოკუპირებულია, იმ პირობით, რომ აღნიშნული ლაშქრები და რაზმები, ორგანიზებული წინააღმდეგობის მოძრაობების ჩათვლით, აკმაყოფილებენ შემდეგ მოთხოვნებს.
a) მათ მეთაურობს პირი, რომელიც პასუხს აგებს ხელქვეითებზე;
b) აქვთ განსაზღვრული, შორიდან გასარჩევი განმასხვავებული ნიშანი;
c) ღიად ატარებენ იარაღს;
d) თავიანთი ოპერაციების განხორციელებისას მოქმედებენ ომის კანონების და ჩვეულებების შესაბამისად.
3. რეგულარული შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობა, რომელიც იმ მთავრობის ან ხელისუფლების დაქვემდებარებულად თვლის თავს, რომელსაც არ ცნობს მისი დამატყვევებელი სახელმწიფო.
4. შეიარაღებული ძალებს თანხმლები, მაგრამ უშუალოდ მის შემადგენლობაში არმყოფი პირები; როგორებიც არიან სამხედრო თვითმფრიანვების ეკიპაჟის სამოქალაქო წევრები, სამხედრო კორესპონდენტები, მომმარაგებლები, შეიარაღებული ძალების საყოფაცხოვრებო მომსახურებისათვის პასუხისმგებელი სამუშაო ჯგუფებისა და სამსახურების წევრები, იმ პირობით, რომ მათ ამისათვის მიღებული აქვთ იმ შეიარაღებული ძალების ნებართვა, რომელსაც ისინი ახლავან.
5. კონფლიქტის მონაწილე მხარეთა სავაჭრო ფლოტის გემების ეკიპაჟის წევრები, კაპიტნების, ლოცმანებისა და იუნგების ჩათვლით, აგრეთვე სამოქალაქო ავიაციის ეკიპაჟი, რომლებიც, საერთაშორისო სამართლის რაიმე სხვა დებულებათა ძალით, უფრო შეღავათიანი რეჟიმით არ სარგებლობენ.
6. არაოკუპირებელი ტერიტორიის მოსახლეობა, რომელიც მოწინააღმდეგის მოახლოებისას სტიქიურად იღებს ხელში იარაღს ბრძოლის წარმოების მიზნით, მაგრამ ვერ ასწრებს რეგულარულ შენაერთებად ფორმირებას, იმ პირობით, რომ ღიად ატარებს იარაღს და იცავს ომის კანონებსა და ჩვეულებებს.

მუხლი 14. სტატუსი

მე–12 მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრილი დაჭრილები და ავადმყოფები სამხედრო ტყვეებად ჩაითვლებიან და მათ მიმართ გამოყიენება სამხედრო ტყვეებთან დაკავშირებული საერთაშორისო სამართლის ნორმები.

მუხლი 15. დაჭრილების და დაღუპულების ძებნა, ევაკუაცია

ნებისმიერ დროს, განსაკუთრებით ბრძოლის შემდეგ, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა დაყოვნების გარეშე უნდა მიიღონ ყველა შესაძლებელი ზომა დაჭრილთა და ავადმყოფთა მოსაძებნად და გამოსაყვანად, რათა დაიცვან ისინი გაძარცვისა და უდიერად მოპყრობისაგან, უზრუნველყონ მათი სათანადო მოვლა, ასევე მოძებნონ გარდაცვლილები მათი გაძარცვის თავიდან ასაცილებლად.
ყოველთვის, როცა ამის შესაძლებლობა იქნება, უნდა დაიდოს შეთანხმებები ზავის ან ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ, ან ადგილობრივი შეთანხმებები, რათა შესაძლებელი გახდეს ბრძოლის ველზე დარჩენილი დაჭრილების გამოყვანა, გაცვლა და ტრანსპორტირება.
კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შორის შეიძლება ასევე დაიდოს ადგილობრივი შეთანხმებები ალყვაშემორტყმული ან გარშემორტყმული ზონიდან დაჭრილთა და ავადმყოფთა გაყვანის ან გაცვლის შესახებ, აგრეთვე ამ ზონაში მიმავალი სამედიცინო და სასულიერო პერსონალისა და აღჭურვილობის შეშვების თაობაზე.

მუხლი 16. ინფორმაციის რეგისტრაცია და გადაცემა

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა რაც შეიძლება უმოკლეს ვადაში უნდა განახორციელონ ყველა მონაცემის რეგისტრაცია, რომელიც ხელს შეუწყობს მათ ხელში ჩავარდნილი მოწინააღმდეგე მხარის დაჭრილთა, ავადმყოფთა და გარდაცვლილთა ვინაობის დაგენას. ამ ცნობებში შეძლებისდაგვარად უნად შედიოდეს შემდეგი მონაცემები:
a) სახელმწიფო, რომელსაც ეკუთვნის ეს პირი;
b) სამხედრო, პირადი ან სერიული ნომერი;
c) გვარი;
d) სახელი ან სახელები;
e) დაბადების თარიღი;
f) ყველა სხვა მონაცემი, რომელიც არის მის პირადობის მოწმობაში ან ამოსაცნობ მედალიონში;
g) დატყვევების ან გარდაცვალების ადგილი და თარიღი;
h) მონაცემები დაჭრის, ავადმყოფობის, ან გარდაცვალების მიზეზების შესახებ.
ზემოაღნიშნული მონაცემები შეძლებისდაგვარად უმოკლეს ვადაში უნდა გადაეცეს სამხედრო ტყვეებთან მოპყრობის შესახებ ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს კონვენციის 122-ე მუხლით გათვალისწინებულ ცნობათა ბიუროს. ბიურო მიღეულ მონაცემებს მფარველი სახელმწიფოს ან სამხედრო ტყვეების საქმეთა ცენტრალურ სააგენტოს მეშვეობით გადასცემს სახელმწიფოს, რომელსაც ეს პირები ეკუთვნიან.
კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა უნდა მოამზადონ და ამავე ბიუროს მეშვეობით ერთმანეთს გადაუგზავნონ გარდაცვალების მოწმობები ან სათანადოდ დამოწმებული გარდაცვლილთა სიები. ისინი აგროვებენ და იმავე ბიუროს მეშვეობით ერთმანეთს გადასცემენ ორმაგი ამოსაცნობი მედალიონების ნახევარს, ანდერძებს და სხვა დოკუმენტებს, რომლებსაც მნიშვნელობა აქვს გარდაცვლილთა ახლო ნათესავებისათვის, ასევე ფულს და ყველანაირი სუბიექტი ან ობიექტური ფასეულობის მქონე ნივთს, რომლებიც უპოვეს გარდაცვლილს. ეს და სხვა ამოუცნობი ნივთები გადაიგზავნება დალუქულ შეკვრებში, რომელთაც თან ერთვის გარდაცვლილთა ვინაობის დასადგენად აუცილებელი მონაცემებისა და ამანათის შემადგენლობის სრული ნუსხა.

მუხლი 17. მიცვალებულებთან დაკავშირებული მოთხოვნები, სასაფლაოთა რეგისტრაციის სამსახური

კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა უნდა უზრუნველყონ, რომ გარდაცვლილთა დასაფლავება ან კრემაცია მოხდეს შეძლებისდაგვარად ინდივიდუალურად და მას წინ უძღოდეს საგულდაგულო, თუ შესაძლბეელია, სამედიცინო გასინჯვა სიკვდილის კონსტატაციის, ვინაობის დადგენისა და ამის შესახებ შესაძლო ანგარიშის წარდგენის მიზნით. ორმაგი ამოსაცნობი მედალიონის ერთი ნაწილი ან თავად მედალიონი, თუ ის განუყოფელია, სხეულზე უნდა დარჩეს.
ცხედრების კრემაცია დასაშვებია მხოლოდ სამედიცინო ჰიგიენის განსაკუთრებული მოსაზრებებით ან მიცვალებულთა რელიგიურ მრწამსთან დაკავშირებული მოტივებით. კრემაციის შემთხვევაში ამ უკანასკნელის შესახებ დაწვრილებით უნდა იყოს აღნიშნული, კრემაციის მიზეზების მითითებით, გარდაცვალების შესახებ ცნობაში ან მიცვალებულთა დამოწმებულ სიაში.
გარდა ამისა, კონფლიქტის მონაწილე მხარეებმა უნდა უზრუნველყონ მიცვალებულების ღირსეულად, შეძლებისდაგვარად მათი რელიგიური წესების დაცვით დაკრძალვა, მათი საფლავებისათვის პატივის მიგება, შეძლებისდაგვარად გარდაცვლილთა საფლავების ნაციონალური კუთვნილების მიხედვით თავმოყრა, მათი შესაბამისი მოვლა და იმგვარად აღნიშვნა, რომ ყოველთვის შეიძლებოდეს მათი მოძებნა, ამ მიზნით კონფლიქტის მონაწილე მხარეები საომარი მოქმედებების დაწყებისთანავე ქმნიან სასაფლაოთა რეგისტრაციის ოფიციალურ სამსახურს, რათა მომავალში შესაძლებელი გახდეს ექსჰუმაცია და უზრუნველყოფილ იქნას, საფლავების ადგილმდებაროებისდა მიუხედავად, ცხედართა მოცნობა და სამშობლოში მათი შესაძლო გადასვენება. იგივე ეხება მიცვალებულთა ფერფლსაც, რომელსაც მიცვალებულთა სამშობლოს სურვილის მიხედვით, სათანადო განკარგულების მიღებამდე ინახავს სასაფლაოთა რეგისტრაციის ოფიციალური სამსახური.
როგორც კი შესაძლებელი იქნება, მაგრამ არა უგვიანეს საომარი მოქმედებების დამთავრებისთანავე, ეს სამსახურები, მე–16 მუხლის მეორე პარაგრაფში მითითებული ცნობათა ბიუროს მეშვეობით გაცვლიან სიებს, რომლებშიც მითითებული იქნება საფლავთა ზუსტი ადგილმდებარეობა და აღნიშვნა, ასევე დაკრძალულთა შესახებ მონაცემები.

მუხლი 18. მოსახლეობის როლი

სამხედრო ხელისუფლებას შეუძლია მოუწოდოს ადგილობრივ მოსახლეობას კაცთმოყვარეობისაკენ და სთხოვოს მისი კონტროლით ნებაყოფლობით გამოიყვანონ და მოუარონ დაჭრილებსა და ავადმყოფებს. იმ პირებს, რომლებიც ამ მოწოდებას გამოეხმაურებიან, მიეცემათ სათანადო დაცვა და შეღავათები. მოწინააღმდეგე მხარემ, ამ რაიონზე თავისი კონტროლის აღდგენის ან დამყარების შემთხვევაში, ამ პირებს ასეთივე დაცვა და შეღავათები უნდა მიანიჭოს.
სამხედრო ხელისუფლებამ მოსახლეობასა და საქველმოქმედო საზოგადოებებს უნდა მისცეს დაჭრილებისა და ავადმყოფების, ეროვნული კუთვნილებისდა მიუხედავად, თავის სურვილისამებრ შეგროვებისა და მოვლის ნებართვა, მოწინააღმდეგის შემოჭრის ან ოკუპაციის რაიონებშიც კი. სამოქალაქო მოსახლეობა პატივისცემით უნდა ეპყრობოდეს ამ დაჭრილებსა და ავადმყოფებს, კერძოდ, თავი შეიკავოს მათ მიმართ ძალადობის განხორციელებისაგან.
დაუშვებელია ვინმეს დევნა ან გასამართლება, იმის გამო, რომ იგი უვლიდა დაჭრილებსა და ავადმყოფებს. იმ პირებს, რომლებიც ამ მოწოდებას გამოეხმაურებიანმიეცემათ სათანადო დაცვა და შეღავათები. მოწინააღმდეგე მხარემ, ამ რაიონზე თავისი კონტროლის აღდგენის ან დამყარების შემთხვევაში, ამ პირებს ასეთივე დაცვა და ასეთივე დაცვა და შეღავათები უნდა მიანიჭოს.
სამხედრო ხელისუფძლებამ მოსახლეობასა და საქველმოქმედო საზოგადოებებს უნდა მისცეს დაჭრილებისა და ავადმყოფების, ეროვნული კუთვნილებისდა მიუხედავად, თავის სურვილისამებრ შეგროვებისა და მოვლის ნებართვა, მოწინააღმდეგის შემოჭრის ან ოკუპაციის რაიონებშიც კი. სამოქალაქო მოსახლეობა პატივისცემით უნდა ეპყრობოდეს ამ დაჭრილებსა და ავადმყოფებს, კერძოდ, თავის შეიკავოს მათ მიმართ ძალადობის განხორციელებისაგან.
დაუშვებელია ვინმეს დევნა ან გასამართლება იმის გამო, რომ იგი უვლიდა დაჭრილებსა და ავადმყოფებს.
ამ მუხლის დებულებები მაოკუპირებელი სახელმწიფოს არ ათავსიუფლებს დაჭრილებსია და ავადმყოფებისათვის მორალური და ფიზიკური ზრუნვის ვალდებულებისგან.

თავი III. სამედიცინო ფორმირებები და დაწესებულებები

მუხლი 19. დაცვა
არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება თავდასხმა მუდმივ სამედიცინო დაწესებულებებსა და სამედიცინო სამსახურის მოძრავ სამედიცინო ფორმირებებზე. ისინი კონფლიქტის მონაწილე მხარეების მხრიდან ყოველთვის მფარველობითა და დაცვით უნდა სარგებლობდნენ, მოწინააღმდეგის ხელში მოხვედრისას, ისინი განაგრძობენ ფუნქციონირებას მანამდე, სანამ მათი ხელში ჩამგდები სახელმწიფო თავად არ უზრუნველყოფს აღნიშნულ დაწესებულეებსა და ფორმირებებში მყოფი დაჭრილებისა და ავადმყოფების სათანადო მოვლას.
პასუხისმგებელი ორგანოები იზრუნებენ იმაზე, რომ ზემოხსენებული სამედიცინო დაწესებულებები და ფორმირებები შეძლებისამებრ ისა განლაგდნენ, რომ მათ საფრთხე არ შეექმნათ სამხედრო ობიექტებზე თავდასხმის შემთხვევაში.

მუხლი 20. ჰოსპიტალური ხომალდების დაცვა

დაუშვებელია ხმელეთიდან თავდასხმა ჰოსპიტალურ ხომალდებზე, რომლებიც სარგებლობენ დაცვით ჟენევის 1949 წლის 12 აგვისტოს მიღებული საზღვაო შეიარაღებული ძალების პირადი შემადგენლობიდან დაჭრილი, ავადმყოფი და ხომალდის კატასტროფაში მოყოლილი პირების შესახებ კონვენციით.
მუხლი 21. სამედიცინო დაწესებულებების და ფორმირებების დაცვის შეწყვეტა
დაცვა, რომლითაც მუდმივი სამედიცინო დაწესებულებები და სამედიცინო სამსახურის მოძრავი სამედიცინო ფორმირებები სარგებლობენ, მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება შეწყდეს, როდესაც ისინი, მათი ჰუმანიტარული ვალდებულებების ფარგლებს გარეთ, გამოიყენება მოწინააღმდეგისათვის ზიანის მისაყენებლად. ამასთანავე,დაცვა მხოლოდ შესაბამისი გაფრთხილების შემდეგ შეიძლება შეწყდეს, რომელიც, ყველა შესაბამის შემთხვევაში, გონივრულ ვადას აწესებს და მას შემდეგ, რაც ამგვარი გაფრთხილება შედეგს არ გამოიღებს.

მუხლი 22. სამედიცინო დაწესებულებების და ფორმირებების დაცვის შეწყვეტის საფუძვლები

სამედიცინო ფორმირებების ან დაწესებულებებისათვის მე–19 მუხლით გარანტირებული დაცვის შეწყვეტის საფუძვლად არ ჩაითვლება შემდეგი გარემოებები:
1. ის, რომ სამედიცინო ფორმირების ან დაწესებულების პირადი შემადგენლობა შეიარაღებულია და თავისი იარაღით სარგებლბს თავდაცვის ან თავისი დაჭრილებისა და ავადმყოფების დასაცავად;
2. ის, რმო შეიარაღებული სანიტრების არყოფნის გამო ფორმირებას ან დაწესებულებას იცავს პიკეტი, გუშაგი ან მცველთა რაზმი;
3. ის, რომ სანიტარულ ფორმირებასა ან დაწესებულებაში ნაპოვნი იქნება დაჭრილებისა და ავადმყოფებისათვის ჩამორთმეული სასროლი იარაღი და საბრძოლო მასალა, რომელიც ჯერ კიდევ არ არის ჩაბარებული შესაბამისი სამსახურისათვის;
4. ის, რომ ფრმირებასა ან დაწესებულებაში იმყოფება ვეტერინარული სამსახურის პირადი შემადგენლობა და ქონება, რომელიც არ არის მისი უშუალო შემადგენელი ნაწილი;
5. ის, რომ სამედიცინო ფორმირებების და დაწესებულებების, ან მათი პერსონალის ჰუმანიტარული მოღვაწეობა ვრცელდება დაჭრილ და ავადმყოფ სამოქალაქო პირებზეც.

მუხლი 23. სამედიცინო ზონები და ადგილები

მშვიდობიან პერიოდში მაღალ ხელშემკვრელ მხარეებს, და საომარი მოქმედებების დაწყების შემდგომ – კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შეუძლიათ თავის ტერიტორიაზე, ხოლო საჭიროების შემთხვევაში, ოკუპირებულ ტერიტორიაზეც შექმნან სამედიცინო ზონები და ადგილები, რომლებიც იმგვარად უნდა იქნენ მოწყობილნი; რომ საომარი მოქმედებებისგან დაიცვან დაჭრილები და ავადმყოფები, ასევე პერსონალი, რომელსაც ამ ზონებსია და ადგილების მოწყობა და მართვა, აგრეთვე მათში თავმოყრილ პირთა მოვლა აკისრიათ.
საომარი მოქმედებების დაწყებისა და მიმდინარეობისას დაინტერესებულ მხარეებს შეუძლიათ დადონ შეთანმხებები მათ მიერ შექმნილი სამედიცინო ზონეისა და ადგილების ურთიერთცნობის შესახებ. ამ მიზნით, მათ შეუძლიათ ისარგებლონ ამ კონვენციაზე თანდართული შეთანხმების პროექტში მითითებული დებულებებით, იმ ცვლილებებით, რმოელთა შეტანასაც აუცილებლად ჩათვლიან.
მფარველი სახელმწიფოები და წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი მოწვეული იქნებიან კეთილი სამსახურის გასაწევად ასეთი სამედიცინო ზონებისა და ადგილების შექმნისა და ცნობის გასაადვილებლად.

თავი IV. პირადი შემადგენლობა

მუხლი 24. მუდმივი პერსონალის დაცვა

სამედიცინო პერსონალი, რომელიც დაჭრილთა და ავადმყოფთა მოძიების, შეგროვების, გადაყვანის ან მკურნალობის; ასევე დაავადებების თავიდან აცილების განსაკუთრებულ ფუნქციებს ასრულებს, აგრეთვე პერსონალი, რომელსაც გააჩნია სამედიცინო ფორმირებებისა და დაწესებულებების მართვის განსაკუთრებული დანიშნულება, ისევე როგორც შეირაღებულ ძალებს მიკუთვნებული სასულიერო პირები, ყველა გარემობაში პატივისცემითა და დაცვით უნდა სარგებლობდნენ.