ქართულ არმიას მოძველებული Cy-25 მოიერიშების და MI-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრენებზე მეტად გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები სჭირდება

ქართულ არმიას მოძველებული Cy-25 მოიერიშების და MI-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრენებზე მეტად გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები სჭირდება

19.01.2017

ქართული არმია შეიძლება სამხედრო ავიაციის გარეშე დარჩეს საჰაერო ძალებს მფრინავები და ტექნიკოსები ტოვებენ, ნაწილი კი თავდაცვის სამინისტროს შემცირებულ თანამშრომელთა სიაში აღმოჩნდა სწორედ ამ სათაურით გავიდა  სიუჟეტი 17 იანვრის რუსთავის-2ის  9 საათიან კურიერში.

ჭირდება თუ არა ქართულ არმიას სამხედრო ავიაცია ?!? კერძოდ სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავები მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრენები აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით თავდაცვის სამინისტროს საბოლოო გადაწყვეტილება არ მიუღია.

არა გამორიცხული ქართული არმიის შეიარაღებაში მყოფი მოიერიშე თვითფრინავები და და შვეულფრნები გაიყიდოს ან დაკონსერვდეს.ვინიდან მათი  რემონტი საკმაოდო დიდი თანხები  ჯდება.

საჰაერო ბატონობა გულისხმობს ერთი ერთი მეომარი მხარის, სამხედრო-საჰაერო ძალების, სრულ დომინანტობას-საჰაერო სივრცეში.

NATO და შეერთებული შტატების თავდაცვის დეპარტამენტი მას განსაზღვრავს როგორც: „ საჰაერო უპირატესობის ისეთი დონე, როდესაც, მოწინააღმდეგის საჰაერო ძალებს არ შესწევთ უნარი ეფექტური წინააღმდეგობის გაწევის.“

საჰაერო ბატონობა არის უმაღლესი დონე, რაც ნიშნავს, რომ, ცის სრული კონტროლია დამყარებული.

საჰაერო უპირატესობა არის მეორე დონე, რაც ნიშნავს, რომ ერთ ერთ მეომარ მხარეს, მოწინააღმდეგესთან შედარებით უფრო უკეთესი პოზიციები უჭირავს, თუმცა სრულად ვერ აკონტროლებს ცას.

საჰაერო პარიტეტი არის ყველაზე დაბალი კონტროლის დონე, რაც ნიშნავს, რომ, საჰაერო კონტროლი ხდება მხოლოდ, საკუთარი სახმელეთო ჯარების მაღლა.

21-ე საუკუნეში ფართომაშტაბიან ომს იგებს ის ვინც ფლობს უპირატესობას საჰაერო სივრცეში ომის ეს დაუწერელი კანონი მეორე მსოფლიო ომიდან  დამკვიდრდა,თუმცა ეს პოსტულატი ნაკლებად მისაღაბია პარტიზანული ომებისთვის.

მცირე ისტორიული ექსკურსი.

ნუიბერგის სამხედრო ტრიბუნალის  მიმდინარეობისას გერმენელმა ფედმარშლებამ აღიარეს რომ დასავლეთის ფრონტზე მოკავშირების გამარჯვება უმთავრესად  ჰაერში ავიაციის ბატონობამ განაპირობაო..

თანამდერო პირობებში უდიდეს მნიშვნელობა ენიჭება საჰაერო უპრატესობსი მოპოვებას

ასე იყო მეორე მსოფლიო ომის დროს როდესაც გერმანია საფრანგეთის აღების შემდეგ ბრიტანეთის ქალაქების მასიურ საჰაერო დაბომბვებზე გადავიდა და ეცადა საჰერო ბატონობის მოპოვებას ბრიტანეთის ცაში, თუმცა უშედეგოდ გერმანია ბრიტანეთის საჰერო ბრძოლა უფრო  საჰაერო პარიტეტითი შემოიფარგლა.

ოპერაცია ბარბაროსას დროსაც გერმანის ავიაციამ ომის  პირველ წლებში მიაღწია ჯერ საჰერო უპირატესობას და შემდეგ გაბატონდა საბჭოთა კავშირის საჰაერო სივრცეში.

მას შემდეგრ რაც  მეორე მსოფლიო ომში აშშ ჩაება,ამის   შემდეგ ანტიჰიტლერული ქვეყნების ავიაციამ ჯერ მიაღწიეს საჰაერო უპირატეობას ხოლო შემდეგ საჰაერო ბატონობას დასავლეთის ფრონტზე.

1943 წლის ივლისი კურსკის ბრძოლების შემდგ საბჭოთა ავიაციამ მოიპოვა საჰაერო უპირატესობა და შემდეგ საჰერო ბატონობა საჰაერო სივრცეში.

მეორე მსოფლიონ ომში გამოიკვეთა მოირიშე ავიაციის ეფექტური მოქმედების ტაქტიკა  მოწინააღმდეგის ცოცხლი ძალის და საბრძოლო ტექნიკის  განადგურებაში.

როგორც გერმანულ იუ-87 მოპირკე ბომდამშენებს ეფექტური იყვენ საბჭოთა კავშირის ტერიტორიის საავიაციო დაბომბებისთვის ომის პირვლ წლებში სანამ საბჭოთა კავშირი მოახერხებდა ძალების აღდეგენას და  საჰერო ბრძოლებში საკმაო რაოდენობის გამანადგურებელი თვითფრინავების ჩართვას. ამის შემდეგ გერმენელების იუ-87 ებს დიდი რაოდნობით გამანადგურებელი თვითფრინავების დაცავა ახლდათ და მარტო ფრენას ვეღერ ბედავდნენ.იგივე იყო საბჭოთა ილ-2 ტიპის მოერიშე თვითფრინავების გამოყენებისას.ომის პირველ წლებში როდესაც საჰაერო უპირატესობა და საჰერო ბატონობა გერმანიის ავიაციას ჰქონდა მოპოვებული ილ-2 მოირიშე თვითფრინავების გამანადგურებლების სიმცირს გამო  მცველი გამანადგურებლები  არ იცავდნენ, რის გამოც გერმანული გამანადგურებელებისგან  დიდი დანაკარგებს განიცდიდნენ.

მოკლელდ რომ ვთქვათ მოიეირშე ავიაცია  ეფექტური მაშინ როდესაც ცაში მოწინაღმდეგის  გამანადგრებელი ავაცია არ დაფრინევას.

დღეის მდგომარებით საქართველოს შეიარაღებული ძალების განკარგულებაში 10-14 ერთეული სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი,4 ცალი ჩეხური ლ-39 ალბატროსი ტიპის სასწავლო საბრძოლო თითფრინავი,4 სუ-25 კმ სკორპიონის ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი  და 4-6 ერთეული მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრნია. საქართველოს მოწინააღმდეგს რუსეთის არმიას შეიარაღებაში აქვს 3000 ერთეულზე მეტი საფრენი აპარატი.

    საქართველოს შეიარაღებული ძალების შეირაღებაში მყოფი სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავები

       საქართველოს შეიარაღებული ძალების შეირაღებაში მყოფი მი-24 ტიპის საბრძოლო

ექსპერტები ქართული არმისთვის სამხედრო ავიციის კერძოდ სუ-25 მოიერიშე თვითფრიანვების და  მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრნების ქონას შემდეგნაირად ასაბუთებენ.

რუსეთის არმიის დანაყოფებს ცხინვალში და ახალგორის რაიონში შეტანილი აქვთ 300 მმ კალიბრიანი სმერჩის ტიპის ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემები (მაქსიმალური სროლის სიშორე 70 კილომეტრი) და ტოჩაკა-უს ტიპის ტაქტიკური სარაკეტო კომპლექსები (მაქსიმლაური სროლის სიშორე 120 კილომეტრი)  რუსებს აგრესორებს ახალგორიდან სმერჩებით თავისუფლად შეუძიათ საქართველოს დედაქალაქის თბილისის საარტილერიო დაბომბვა ხოლო ტოჩაკა-უს ტიპის  ბალისტიკური რაკეტებით   ვაზიანის და სხვა სტრატეგიული ობიექტებისთვის სარაკეტო დარტყმების  მიყენება.

ქართული არმიის ყველაზე შორსმსროლელი საარტილერიო დანადგარები ებრაული 160 მმ კალიბრის გრადლარის ტიპის  ზალპური ცეცხლის რეაქტიული სისტემებია რომელთა მაქსიმლური სროლის სიშორე 45 კილიმეტრია,საარტილერო დუელში ქართველი სამხედროები ებრაული გრალარებით ვერ მიწვდებიან 60-70 კილომეტრით დაშორებულ რუსულ სმერჩებს  და 120 კლომეტრის სიშორეზე დაშორებულ ტოჩკუ-ების სარაკეტო კომპლექსებს.ბუნებრივია ქართლ არმიას რჩება მხოლოდ სამხედრო ავიაიცის გამოყენება კერძოდ სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავები და მი-24 საბრძოლო შვეულფრენები როლებიც დაბალი სიმათლიდან შეეცდებიან განახორციელონ  საჰაერო დარტყმები და ჩაახშონ რუსულ ზალპური ცეცხლის რეაქტიული დანადგარები და სარაკეტო კომპლექსები.( რამდენად მისცემენ ქართულ მოიერიშებს და შვეულფრნებს ამის გაკთების საშუალებას თანამედროვე საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები ეგ სხვა სტატის თემაა.)

გარდ ამისა ქართულ სახმელეთო დანაყოფების საჰაერო მხარდაჭერის ფუნქცია სუ-25 მოიერიშეებს და მი-24 საბრძლო შვეულფრენებს ეკისრებათ.

ქართული სამხედრო ავიაციის სუ-25 მოიერშე თვითფრინავები და მი-24 საბრძოლო  შვეულფრენები რუსეთან ომის განახლებისას ვერ შეძლებენ  საჰაერო უპირატესოის  მოპოვბსა მრავალრიცხოვან რუსულ ავიაციაზე რადგან  რუსული გამანადგურებლი თვითფრინავები ქართულ მოერიშეებს ამის გაკეთების საშუალებას არ მისცმენ.

მოძველებულ და მცირერიცხოვან ქართულ სამხედრო ავიაციის  არ შეუძლია იმ  ფუნქციების შერულება რაც აშშ-ს ავიაციამ  1991 წელს ოპერაცია უდაბნოს ქარიშლი დროს, ავღანეთის 2001 წლის და ერაყის 2003 წლის კამპანიისა შეასრულეს ისევე  როგორც ისრაელის ავიაციამ შეასრულა 2006 წლის ლიბანის ომში.

სამხედრო მომედებების პირველივე დღეებში ქართულმა მოიერიშე თვითფრინავებმა  და საბრძოლო შვეულფრნებმა შეიძლება  მოწინააღმდეგის  პოზციებზე საჰაერო დარტყმები განახორციელონ მაგარმ ბრძოლაში რუსული გამანადგურებელი ავიაციის მი-29 და სუ-30 ტიპის გამანადგურბელების ჩაბმის შემდეგ იძულებეულები გახდებიან საბრძლო გაფრენები შეწყვიტონ წინააღმდეგ შემთხვევაში მათ რუსული გამანადგურბელები  ჰაერი-ჰაერი კლასის მართავადი რაკეტებით აუცლებლად ჩამოაგდებენ.

მოძველებულ და ჯერ კიდევ ავღანეთის ომის დრონდელ სუ-25 ების მოეირიშეების და საბრძოლო მი-24 რემოტებზე  შენახვაზე  და ამაში მილიონობით ლარის ყრას სჯობს ვიზრუნოთ გადასატანი ჰაერსაწინააღმდეგო შეიარაღების შეძენაზე.

აფხაზეთის ომის ანალიზი,აფხაზეთის ომში  სამხედრო ავიაციის გამოყენება  და საჰერო თავდაცვა.

საქართველოს ერვნული გავრდიის ავიაციის სარდლის პოლკოვნიკ ჯიმი მაისურაძის  მი-24 ტიპის საბრძლო შეულფრენი აფხაზეთის ომი 1992 წლის აგვისტო ოჩამჩირის რაიონი.

1992 წლეის 14 აგვისტოს საქართველოს შეიარაღებული ძალლები აფხაზეთში შევიდნენ.აფხაზეთის ომში პირველად ჩაერთო ეროვნული გვარდიის საშვეულფრნეო პოლკი.

აფხაზეთის ომის დროს ქართული არმიის სამხედრო საჰაერო ძალების შეიარღებაში იყო 10 ერთეული სუ-25 ტიპის მოირიშე თვითფრინავი და 6 ერთეული მი-24 ტიპის საბრძლო შვეულფრენი, 10 მი-8 სატრანსპორტო შვეულფრნი.

აფხაზეთის ომის დაწყებისთანავე 1992 წლის ზაფხულის ბოლოს ქართველების მიერ ბრძოლებში სუ-25 მოერიშე თვითფრნავების გამოყენების საპასუხოდ  მოსკოვმა აფხაზეთში  გადასროლა სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავები და სუ-27 ტიპის გამანადგურბელი თვითფრინავები.

აფხაზეთის ცაში ქართულ სამხედრო ავიაციას  რუსმა სამხედროებმა დაუპირისპირეს   დიდი რაოდებობითი სტრელა-2,სტრელა-3მ, და იგლას ტიპის გადასტანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები, 23 მმ კალიბრიან ზუ-23- 2 ტიპის ავტომატური საზენიტო დანაგარები,  ქართული სუ-25 მოერიშე თვითფრინავებს ჩამოსაგდებად გუდაუთის ბომბორას სამხერდრო აერდრომზე განათავსეს 4-6 ერთეული სუ-27 ტიპის გამანგურებელი თვითფრინავი.

1992 წელი აგვისტო, აფხაზეთის ომი ოჩამჩირის რაიონი, ქართული მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულლფრენი

აფხაზეთის ომის დროს ქართულმა სამხედრო ავიაციამ 500 მეტი საბძოლო გაფრენა განახროცელა მოწინააღმედგის პოზიციების დასაბომბად მათ შორის  მოწინააღმდეგის პოზიიციები 217-ჯერ სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავებმა დაბომბეს  ხოლო 300 ჯერ მი-24 და მი-8 ტიპის შვეულფრნებმა.

აფხაზეთის ომში ქართული სამხედრო ავიაცია აქტიურობდ, ქართული მოიერიშე თვითფრინავები და საბრძოლო შვეულფრენები აქტიურად მონაწილებდნენ გაგრის,სოხუმის,ოჩამჩირის,გუმისთის,გალის რაიონების დაცვის ოპერაციაში და  ინტენსურად ბომბავდნენ მოწინაღმდეგის პოზიციებს,მაგარმ მიუხედავად აქტიურობის და ქართულმა ავიაციამ აფხაზეთის საჰაერო სივრცეში  საჰაერო ბატონობის მიღწევა ვერ შეძლო აფხაზეთში რუსეთის არმიის საჰაერო თავდაცვის დანაყოფების და  რუსული სუ-27 გამანადგურებლი თვითფრნავების  მოქმედებების გამო.

აფხაზეთის ომი 1993 წელი,ოჩამჩირის რაიონი სოფელ მერკულა,აფხაზების მიერ ჩამოგდებული თამაზ ნადირაშვილის სუ-25 მოიერიშე.

აფხაზეთის ომში ქართულმა სამხედრო ავიაციამ  დაკარგა, 6   სუ-25 ტიპის მოიეიშე თვითფრნავი, 3  მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრნები  და 3 მი-8 ტიპის სამხედრო სატრანსპორტო შვეულფრენი.

საქართველოს სამხედრო საჰაერო ძალების 5 ერთეული  სუ-25 ტიპის მოერიშე თვითფრინავი და 3 ერთეული მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრენი რუსმა სამხედრებმა „ჰაერი‑მიწა“ კლასის იგლას ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით ჩამოაგდეს ხოლო მეექვსე საბრძოლო თვითფრინავი საქართველოს სამხედრო საჰაერო ძალების სარდალის იზანი ცერცვაძის სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვიფრინავი რუსმა სამხედრებმა 1993 წლის 23 სექტემბერს სოხუმთან ბუკ-მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან ნასროლი მართავდი საზენიტო რაკეტით ჰაერში  გაანადგურეს.

როგორც ხედავთ აფხაზეთის ომში ქართულ სამხედრო ავიაციას   სუ-25 მოერიშე თვითფრინავები და მი-24 ტიპის საბრძლო შვეულფრნები რუსმა სამხედრებმა  იგალს ტიპის  გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით  ჩამოგვიგდეს.იგლას ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით გაშვებული სითბური საზენიტო რაკეტებით ჩამოგდებული იქნა სამოქალქო ავიაციის რამდენიმე ერთეული ტუ-154 ტიპის სამგზავრო თვითფრინავი.

 

საერთაშორის შეიარაღებული  კონფლიქტი ავღანეთის 1979-1989 წლის ომი.

1979 წლის  დეკემბერში საბჭოთა კავშირის 100 000- იამ არმიამ ავღანეთის ოკუპაცია მოახდინა.

საბჭოთა არმიის სახმელეთო დანაყოფების საჰაერო მხარდასაჭერად მოსკოვმა ავღანეთში  გადაისროლა სხვადასხვა საავიაციო  ესკადრილიები”: სუ-25 ტიპის მოერიშე თვითფრინმავები, მიგ-21/23 ტიპის გამანდგურბელი თითფრინავები,სუ-22 ტიპის გამანადგურბელ ბომდამშენები და მი-24 და მი-8  საბრძოლო შვეულფრნები.

ავღანეთი 1980-იანი წლები ბაგრამის სამხედრო აეროდრომზზე განთავსებული საბჭოთა სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავები

პირველ ეტაპზე ავღანელი მოჯაჰედებს საჰაერო თვდაცვის საშუალებები საერთოდ არ ქონდათ და დაბალ სიმაღლეზე მფრენ  საბჭოთა ავაიციის წინააღმდეგ ცეცხლსასროლი შეიარაღებიდან ხსნიდნენ მაისურ ცეცლხს.

საბჭოთა მი-24 ტიპის საბრძლო შვეულფრენი ავღანეთში

დროთა განმავალობაში აშშ დახმარებით ავღანელმა მოჯაჰედებმა დაიწყეს მძიმე ცეცხლსასროლი იარაღიების მიღება, 12,7 მმ მსხვილკალიბრიანი დშკ ტიპის საზენიტო ტყვიამფრექვევების და 14,5 მმ კალიბრიანი 2 ლულიანი  საზენიტო დანადგარების მიღება. (დაზიანების სიმაღლე 2-2,5 კილომეტრი).

ავღანელმა მოჯაჰედები მსხვილკალიბრიანი საზენიტო ტყვიამფრქვევბით და საზენიტო დანადგარებით ინტენსიურ ცეცხლს უხსნიდენენ  დაბალ სიმაღლზე მფრენ საბჭოთა სამხედრო ავიაციას.

            ავღანელი მოჯაჰედები 12,7 მმ კალიბრის დშკ ტიპის დაზგის საზენიტო ტყვიამფრევევით

შემდგომაში ავღანელი მოჯაჰედების საჰაერო თავდაცვითი შესაძლებლოებები ზრადა დაიწყო მას შემდეგ რაც პაკისტანიდან ავღანეთში შეიტანეს სხვადასხვა ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები მათ შორის ამერკული რედ აი, ფრანგული მისტრალი  და საბჭოთა სრტელა-2მ რომელბსაც ინფრაწითელი დამიზნების სისტემები  ჰქონდათ.

               ავღანელი მოჯაჰედი საბჭოთა წარმოების სტრელა-2 ტიპის საზენიტო კომპლექსით.

პირველად ავღანეთის ომში გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსის გამოყენების ფაქტი საბჭოთა სამხედრო ავიაციის წინაღმდეგ 1983 წლეს დაფიქსირდა.

1986 წლის შემოდგომიდან ცენტრალური სადაზვრო სამართველომ პაკისტანიდან დაიწყო ავღნელი მოჯაჰედებისთვის ამრიკული სტინგერის ტიპის გადასატანი  საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები მიწოდება. ამერიკული  სტინგერი განკუთვნილია  200-4500 მეტრის სიშორიდან 3,8  კილომეტრის სიმაღლეზე მფრენი ზებგერით საჰაერო სამიზნებიის ჩამოსაგდებად. 

ამერკული სტინგერების პირველი პატრია  250 ცალი  ავღანელმა მოჯაჰედებამ 1986 წლის შემოდგომაზე მიიღეს.

ავღანელმა მოჯაჰედებამ დაიწყეს ამერიკული სტინგერს ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები დან სითბური საზენიტო რაკეტების სროლა დაბალ სიმაღლეზ მფრენი საბჭოთა სამხედრო ავიაციის შეჯავშნული სუ-25 მოიერიშე თითფრინავებისთვის  და მი-24 საბრძოლო შვეულფრენების მიმართ. სტინგერის სითბური საზენიტო რაკეტის მოხვედრის შემდეგ საბჭოთა თვითფრინავბს და შვეულფრენებს ძრავაზე ცეცხლი უჩნდებოდათ და ძირს ვარდებოდენენ.

ექსპერტების ანგარიშით ავღანელი მოჯაჰედების მიერ ამერკული სტინგერებიდან ნასროლი ყოველი 10 საზენიტო რაკეტიდან 7 ხვდებოდა მიზანში.

ავღანეთის ომის დროს მოჯაჰედების მიერ ამერიკული სტინგერებით ჩამოგდებული საბჭოთა სუ-25 მოიერიშეები

ავღანეთის ომის დროს ცენტრალური სადაზევრო სამმართველოს მონცემებით   ავღანელ მოჯაჰედებს ოფიციალურად 500 ერთეული ამერკულის სტინგერის ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო  კომპლექსი გადაეცა ხოლო არაოფიცილაური ინფორმაციით  მოჯაჰედებს 1500-2000 ცალი სიტნგერი გადასცეს, მრავალი ექსპერტი მიიჩნევს რომ ავღანეთის ომში სწორედ ამერკულმა საზენიტო სტინგერებმა ითამშეს უდიდესი როლი საბჭოთ არმიის დამარცხებაში.

ავღენელი მოჯაჰედების მიერ ჩამიგდებული საბჭოთა მი-24 საბრძლო და მი-8 სატრანსპორტო შვეულფრენები

ავღანეთის ომში საბჭოთა ავიაციამ დაკარგა 106 ერთეული საბრძოლო თვითფრინავი  აქედან:  

21 ერთეული MIG-21 ტიპის გამანადგურბელი თვითფრინავი, 11 ერთეული MIG-23 ტიპის გამანადგურბელ ბომდამშენი, 34 Cy-17 და Cy-22 ტიპის გამანადგურებელ ბომდამშენი,1 Cy-24 საფრონტო ბომდამშენი (სუ-24 ავღანელ მოჯაჰედებს არ ჩამოუგდიათ აეროდრომაზე დაჯდომისას ცეცხლი გაუჩნდა და დაიწვა ,36 ერთეული Cy-25 ტიპის მოიეირშე თვითფრინავი,2 ცალი იაკ-28 და 1 იაკ-38.და 333 ერთეული შვეულფრენი  მათ შორის: 28 ერთეული MI-6 ტიპის მძიმე სამხედრო სატრანსპორტო შვეულფრენი, 174 ერთეული MI-8 ტიპის საბრძოლო სატრანსპორტო შვეულფრენი,127 ერთეული MI-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრენი, 4 ცალი MI-9/MI-10 ტიპის შვეულფრენი

სტინგერები“ მოჯაჰიდებმა ძალიან  ეფექტურად გამოიყენეს – მათ ამ იარაღით საბჭოთა კავშირის 340 საფრენი აპარატის დააზიანება შეძლეს, რომელთაგან 79%,  ანუ 269 ერთეული განადგურდა.

 

2008 წლის რუსეთ- საქართველოს 7-11 აგვისტო ომიში გამიყებული სამხედრო ავიაცია და საჰაერო თავდაცვა.

 2008 წლის 8 აგვისტოს დილით ქართული არმიის შენაერთება ცხინვალის მიმართულებით შეტევაზე გადავიდნენ,8 აგვისტოს  სამხედრო საჰერო ძალების სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრნავებამ და მი-24 ტიპის საბრძოლო შეულფრენებმა განახორციელს 2 საბრძოლო გაფრენა ცხინვალში გამაგრებული ოსი სეპარატისეტბის და რუსი სამხედროები პოზიცებზეს საჰაერო დარტყმების მისაყენებლად.
ქართული სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავები ბომბავნენ ცხინვალში გამაგრებული რუსი აგრესორების  და ოსი სეპარატისტების პოზიცებს.

8 აგვისტოს სილით 9 საათზე და 30 წუთზე ბრძოლში ჩაერთო რუსეთის სამხედრო ავიაცია, ცხინვალის რეგიონის საჰაერო სივრცეში შემოდიან რუსეთი სამხედრო საჰაერო ძალების სუ-27 მიგ -29 გამანადგურბელი თვითფრინავები სუ-25 ტიპის მოეირშე თვითფინავები. რუსულმა მოიერიშებმა  დაიწყეს ცხივალში შესული ქართული არმის დანაყოფების და ჯავშანტექნიკის ინტენსიური საავიაციო დაბომბვები. 

8 აგვისტოს 13-14 საათიდან  ცხნვალის რეგიონის ცაში რუსეთის გამანადგრებელი ავიაცია გაბატონდა სუ-27 და მიგ-29 გამანადგრუებელი თვითფრნავები რის გამოც ქართული სუ-25 მოეირშე თვითფრინავები იძულბულები გახდენენ 8 აგვისტოს შეუადღის შემდეგ ცხინვალის დასაბომბად საბრძოლო გაფრენები შეეწყვიტათ.
ქართული მი-24 ტიპის საბრძოლო შვეულფრენები ბომბავნენ ცხინვლში გამაგრებული ოსი სეპარატისტების პოზიციებს

8 აგვისტოს ქართული სამხედრო ავიაციის სუ-25 მოერიშე თვითფრინავების და მი-24 საბრძოლო შუელფრებენების მოქმედება ეპიზოდურ ხასიეთს ატარებდა, ამის შემდეგ ქართულ სუ-25-მოიერიშებს საჰერო გაფრენები აღაც შეუსრულებითა, თუმცა არსებული  ინფორმაციით 9,10 და 11 აგვისტო ქართულმა მი-24 ებ მა რუსული არმიის პოზიციების და სამხედრო კოლონების დასაბომბად საბრძოლო გაფრენები შესრულეს.

2008 წლის 8 აგვისტო, ქართველი სამხედრების პოლონური გრომის ტიპის საზენიტო რაკეტის მოხვედრის შედეგად მძიმედ დაზიანებული რუსული სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავი.
2008 წლის 8 აგვისტო ქართული სუ-25 მოიერიშეები ჯავასთან ბობავნენ რუსულ სამხედრო კოლონას

ცხივალის რეგინში შემოჭრილ რუსულ საბრძოლო ავაიციას ქართველმა არმიამ დაუპირისპირა  სახმელეთო ჯარების საჰაერო თავდაცის დანაყოფები რომელთა შეიარაღებაში იყო  რუსული სტრელა , იგალს ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები,ჩეხური გრომის ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკტო კომპლეqსბი და საზენიტო არტილერია: 23 მმ კალიბრიანი ზუ-23-2  და 57 მმ კალიბრის ს-60 საზენიტო დანადგარები.  პოლონური გრომის ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი

ხოლო არმიის ჰაერსაწინააღმდეგო  ჯარების ქვედანაყოფები საჰაერო აგრესერებს ებრძოდენ რუსული ბუკ მ1 და ოსას ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლქესბით ებრაული საპაიდერის ტიპის საზენიტო სარაკეტო სისტემებით.

2008 წის აგვისტოს ომში ქართულმა არმიამ ჩამოაგდო და დააზიანა რუსეთის სამხედრო საჰერო ძალების 19  ცალი რუსული საჰერო აპარატი.

ყველაზე მეტად ეფექტრური პოლონური  გრომის ტიპის გადასატანისს საზენიტო სარაკერო კომპლესესბი აღმოჩნდენ.

ქართველემა სამხედროებმა პოლონური გრომის  ტიპის გადაატანი საზენიტო საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებიდან გაშვებული სითბური საზენიტო რაკეტებით  ჩამოაგდეს რუსეთის სამხედრო საჰაერო ძალების  4-6 სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავი,2 მი-24 ტიპის საბრძლოლ შვეულფრენი და მძიმედ დააზიანეს 4 რუსული სუ-25 მოიერიშე რომლებმაც აეროდრომებამდე ძლივს მიაღწიეს.

დასკვანა: ქართული სამხედრო ავიაციის სუ-25 ტიპის მოერიშე თითფრინავებმა და მი-24 ტიპის საბრძოლო შეულფრნება ცხინვალის და ჯავის რაიონის დასაბომბად რამდენიმე საბრძლო გაფრენა განახორცილეს თუმცა 8 აგვისტოს შუადღის შემდეგ ქართული სუ-25 ტიპის მოერიშე თვითფრინავები ჰაერში აღარ აფრენილან რადგან ცხინვალის საჰაერო სივრცეში უკვე რუსული გამანადგურებელი თვითფრინავები პატრულირებდნენ.

ქართული სამხედრო ავაიციის მოქმედებას ეპოზოდური ხასიეთი ჰქონდა და სერიოზული ზიანი მოწინაღმდეგის სერიზოული ზიანის მიყენება ვერ შეძლეს .

სამხედრო ავიციისგან განსხვავებით საჰაერო თავდაცვის დანაყოფებმა პოლონური გრომის ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებით დიდი ზარალი მიაყენს საქართველოში შემოჭრილ  რუსულ სამხედრო ავიაციას ,ქართველმა მეზენიტებმა პოლონური გრმოებით ჩამოაგდეს და დააზიანეეს 10 ერთეული რუსული სუ-25 მორიეშე თვითფრინავი.

როგორც ხდავთ 17 ტონიან შეჯავშნული სუ-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავების და 12 ტონიანი შეჯავშნული მი-24 ტიპის საბრძოლო შეულფრნების გაცილებით ეფექტური აღმოჩნდნენ  17 კგიანი პოლონური გრომის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები.

ცნობისთვის იარაღის მსოფლიო ბაზარაზე სუ-25 მოერიშეს ფასი 5-7 აშშ მილიონ დოლარს შეადგენს ხოლო მიწია-ჰაერის კალსის გადასატანი საზენიტო სარფაკეო კომლექსების ფასი 40 000  დოლარიდან 150 000 დოლარამდე მერყეობს.

აღნიშნულიდან გამომდინარე ცალსახა რომ ამ ოპერატიულ ტაქტიკურ ვითარებაში რაშიც დღეს  საქართველო და ქართული არმიია იმყოფება ცხადია რომ მოიერიშე სუ-25 ებს და საბრძოლო მი-24 ებს ეფექტურად ვერ გამოვიყენებთ  ტერიტორიული თავდაცვითი ბრძოლებში და შემდეგ პარტიზნული ტაქტიკით ბრძოლების გასაგრძელებლად, ავიაციისგან განსხვავებით თავდაცვითი და პარტიზანულ ბრძოლებში ძალიან ეფექტრუდ გამოვიყენებთ მიწა-ჰაერის კალსის გადასატან საზენიტო სარაკეტო კომპლექსებს რომელთა მეშვეობით ქართველი მებრძოლები  4-5 კილომეტრის სიშორიდან 3,5 კილომეტრის სიმაღლეზე მფრენ რუსეთის ტაქტიკურ ავიაციის მოიერიშე თვითფრინავებს, საფრონტო ბომდამშენებს და საბრძოლო შვეულფენებს ადვილად ჩამოგდებენ.

მოძველებული სუ-25 მოიერიშე თვიფრინავების და მი-24 საბრძოლო შვეულფრენების რემონტს შენახვას და მასში მილონების  ყრას ჯობია გადასტანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები შევიძინოთ და საჰაერო სივრიცს კონტროლი საჰაერო პარიტეტის დონეზს მაინც უზრუნველყოთ.

სტატია მოამზადა  იოსებ ჭონქაძემ.

p.s. სტინგერები“ მოჯაჰიდებმა ძალიან  ეფექტურად გამოიყენეს – მათ ამ იარაღით საბჭოთა კავშირის 340 საფრენი აპარატის დააზიანება შეძლეს, რომელთაგან 79%,  ანუ 269 ერთეული განადგურდა.