დუშეთის მუნიციპალიტეტის საკრებულომ უკანფშავში მდაბარე უსახელო მწვერვალს საქართველოს ეროვნული გმირის ზურაბ იარაჯულის სახელი მიანიჭა.
დუშეთის მუნიციპალიტეტის საკრებულომ 2018 წლის 21 ნოემბერს სხდომაზე მიიღო N39 განკარგულება –დუშეთის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციულ საზღვრებში მდებარე უსახელო მთისთვის ეროვნული გმირის – ზურაბ იარაჯულის სახელის მინიჭების შესახებ.
განკარგულების თანახმად დუშეთის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციულ საზღვრებში მდებარე უსახელო მთას (გეოგრაფიული კოორდინატები: X-518493; Y-4693900) აფხაზეთის ომში დაღუპული საქართველოს ეროვნული გმირის – ზურაბ იარაჯულის სახელი, თანდართული რუკის მიხედვით მიენიჭა.
უსახელო მთსათვის ეროვნული გმირის ზურაბ იარაჯულის სახლის მინიჭების იდეაა შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის ტოპოგრაფიული სამსახურის თანამშრომლების სამეცნიერო-სასწავლო ხასიათის ლაშქრობის დროს მწვერვალის აღმოაჩინისა წარმოიშვა. აღნიშნული მწვერვალი (სიმაღლე ზღვის დონიდან 3254 მ.) დუშეთისა და ახმეტის მუნიციპალიტეტების საზღვარზე მდებარეობს და მდინარეების ალაზნის, იორის, ასევე ფშავის არაგვის წყალგამყოფს წარმოადგენს.
ლაშქრობის შემდეგ, უსახელო მწვერვალისთვის ეროვნული გმირის ზურა იარაჯულის სახელის მინიჭების ინიციატივით თავდაცვის სამინისტრომ დუშეთის მუნიციპალიტეტს მიმართა.
თავდაცვის სამინისტროს ინიცატივამ “უსახელო მწვერვალისათვის საქართველოს ეროვნული გმირის ზურაბ ირაჯული სახლის მინიჭების თაობაზე დუშეთის მუნიციპალიტეტის საკრებულოში “მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციულ საზღვრებში მდებარე გეოგრაფიული ობიექტების სახელდების წესის დამტკიცების შესახებ” საქართველოს მთავრობის 2015 წლის 1 ივნისის N239 დადგენლილბით გათვალისწინებული პროცედურები გაიარა.
მოკლედ გავიხსენოთ ზურა იარაჯულის გმირული საბრძოლო ისტორია.
აფზახეთის ომი 1993 წლის 13 ივლისი, აფხაზი სეპარატისტების შენარეთები და რუსეთის არმიის საჰაერო სადესანტო ჯარის ნაწილები სოხუმის ჩრდილოეთით მდაბრე სოფელ შრომას გაფთრებით უტევენ.სოფელ შრომის დაცვის ოპერაციაში აქტიურად მონაწილეობს ქართული სამხედრო ავიაცია.
აფხაზეთის ომის 1992 წელი კოპიტნარის სამხედრო აეროდრომი, საქართველოს სამხედრო საჰაერო ძალების Cy-25 მოიერიშე თვითფრინავი აფხაზეთში საბრძლო გასაფრენად ემზადება ,მოიერიშეს კაბინაში ზურაბ იარაჯული ზის.
1993 წლის 13 ივლისს დილის 10 საათზე კოპიტნარის სამხედრო აერდრომზე ქართველმა სახედროებმა რადიოკავშრით ინფორმაცია გადმოსცეს რომ აფხაზების სამხედრო კოლონა სოფელ შრომის ასაღებად მიემართებოდა.
კოპიტნარიდან ოთხი ქართული Cy-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი სასწრაფოდ აფრინდა.
ქართველი მფრინავების საბრძოლო დავალება იყო აღმოეჩინათ და საჰაეროდ დარტყმებით გაანადგურებინათ მოწინაღმდეგის ჯავშან კოლონა.
ქართულმა Cy-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავებმა მალევე აღმოაჩინეს ამზარა-შრომის გზაზე მომავალი აფხაზების სამხედრო კოლონა, კოლონის შემადგენლობაში იყო ერთი T-55 ტიპის ტანკი, ორი ერთეული BMP-1 ტიპის ქვეითთა საბრძოლო მანქანა, და 4 ერთეული GAZ-66 ტიპის სამხედრო ავტომანქანა. მანქანებს უკან ქვეითები დანაყოფები მიყვებოდნენ.
ქართულმა Cy-25 ტიპის მოიერიშეები 1800 მეტირს სიმაღლიდან პიკირებაზე გადავიდენ და მოწინაღმდეგის სამხედრო კოლონა დაბომბეს 500 კგიანი საავიაციო ბომბებით და S-8 ტიპის უმართავი საავიაციო რაკეტებით.
ოთხმა ქართულმა Cy-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავმა აფხაზების სამხედრო კოლონა საჰაერო დარტყმებით მთლიანად გაანადგურეს. შრომასთან აფახაზი სეპარატისტების ჯავშანკოლონის განადგურების შემდეგ ქართული Cy-25 ები კოპიტნარის აეროდრომზე უდანკარგოდ დაბრუნდა.
საბრძოლო გაფრენიდან დაბრუნებული ქართველი მფრინავები დასვენებას ვერ ასწრებენ რომ კოპიტნარის აეროდრომზე მორიგი ცნობა მოდის, ქართულმა დაზვერვამ აღმოაჩინა რომ განადგურებული კოლონის სანაცვლოდ აფხაზები და რუსები ახალ სამხედრო კოლონას აგზავნიან შრომის ასაღებად, ქართველი პილოტების ამოცანაა გადარჩინონ სოფელი შრომა.
კოპიტნარის აერდრომიდან ორი Cy-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი აფრინდა და გეზი სოფელ შრომისკან აიღო, Cy-25ს საბორტე ნომრით N10 ზურა იარაჯული მართავს.
ქართული Cy-25 მოიერიშე თვითფრინავებმა აღმოაჩინეს სოფელ შრომისაკენ მოძრავი აფხაზი სეპარატისტების დიდი სამხედრო კოლონა.
ქართულმა Cy-25-ებმა დაბალი სიმაღლიდან საჰაერო იერიშები მიიტანეს აფხაზების ჯავშანკოლონაზე.
ქართული Cy-25 ები მოწინააღმდეგს ჯავშანტქნიკას დაბომბეს 250 კგიანი ფუგასური საავიაციო ბომბებით და S-8 უმართავი საავიაციო რაკეტებით.
ქართული სუ-ების საჰაერო დაბომბვის და საჰერო სარაკეტო დარტყმების შედეგადა აფხაზების ჯავშანკოლონა ცეცხლის ალში გაეხვია.
Cy-25ები იერიშიდან გამოვიდნენ და სიმაღლის აღება დიწყეს, რა დროსაც საჰერო იერიშიდან გამოსულ ქართულ Cy-25 მოიერიშებს რუსმა მეზნიტეებმა IGLA ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლქსიდან სითბური საზენიტო რაკეტა ესროლეს.
რუსი მეზენიტეების მიერ IGLA გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან ნასროლი სითბური საზენიტო რაკეტა დაახლოვებით 2-3 კილომეტრის სიმაღლზე მფრენ ზურა იარაჯულის სუ-25 მოიერიშეს მოხვდა და მოიერიშეს ძრავს ცეცხლი გაუჩინა, ცეცხლმოკიდებული სუ-25 დან ზურა იარაჯულმა კატაპულტირება განახორიციელა და პარაშუტით გადმოხტა თუმცა ბედმა უმტყუნა და ქარმა მისი პარაშუტი მოწინაღმდეგის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიისაკენ წაიღო.
მეორე სუ-25-ის პილოტი შეამჩნია რომ მის მიმყოლ იარაჯულის Cy-25-ს ცეცხლი მოეკიდა და საზენიტო რაკეტებისგან თავდასაცავად ანტისაზენიტო მანევრი გააკეთა დაკოპიტნარისაკენ გაფრინდა.
კოპიტნარში განგაში გამოაცხდაეს კოპიტნარის აერდრომიდან ჩამოგდებული სუ-25 ის პილოტის კაპიტან ზურაბ იარაჯულის გადასარჩენად სასწრაფოდ აფრინდა შვეულფრენი და გუმისთას მიდამოებში ეძებდა კატაპულტირებულ სამხედრო მფრინავს.თუმცა უშედეგოდ.
1 თვის შემდეგ ცნობილი ხდება ზურა ირაჯულის დაღუპვის ამბავი,გუმისთის ტყეში აფხაზ სეპარატისტების და ჩეჩენ მებრძოლების საპატრულო ჯგუფები ახორიცელებდნენ კატაპულტირებული ქართველი მფრინავის ძებნის ოპერაციას,რა დროსაც 1993 წლის 16 ივლისს ზურა იარაჯულს გუმისთის ტყეში მოულოდნელად გადააწყდენ.
აფხაზემა სეპარატისტებმა და ჩეჩენმა მებრძოლებმა ზურა იარაჯულს ტყვედ ჩაბარება და სხვა ტყვებზე გაცვლას შესტავაზეს.
კაპიტანმა ზურა იარაჯულმა იცოდა რომ ტყვედ ჩაბარების შემთხვევაში აფხაზ ტყვებზე გაცვლიდნენ, სწორედ ამ გზით აფხზების ტყვეობიდან გამოვიხსენით ორი ქართველი სამხედრო პილოტი,
თუმცა ზურა იარაჯულმა ტყვედ ჩაბარებაზე უარი განაცხადა და ცეცხლი გაუხსნა მოწინაღმდეგეს. ორი მოკლა და ერთი ბოივიკიც დაჭრა, მესამე დაჭრილმა ჩეჩენმა მებრძოლმა ავტომატის ჯერი ესროლა ზურაბ იარაჯულს.
კაპიტნი ზურაბ იარჯული გუმისთის ტყეში უთანასწორო ბრძოლაში გმირულად დაიღუპა.
1993 წლის 27 ივლის ცეცხლის შეწყვეტის ხელშეკრულება გაფორმდა და მოხერხდა ზურა იარაჯულის ცხედრის გადასვენებ თიანეთში.
მე მტერს ცოცხალი არ ჩავბარდები! – ეს სიტყვები თავისი მეგობრებისთვის არაერთხელ უთქვამს კაპიტან ზურა იარაჯულს. ზურა იარაჯული ნამდვილი გმირი იყო, რომლის ვაჟკაცობა მტერმაც კი აღიარა.
თიანეთის მუნიცპალიტეტის სოფელ ზარიძეებში, 2017 წლის 22 ივლის აფხაზეთის ომში გმრულად დაღუპული საქართველოს ეროვნული გმირის ზურაბ იარაჯულის სახელობის სკვერი და მემორიალი თიანეთის მუნიციპალიტეტის გამგებელმა ქალბატონმა ლელა ქიტესაშვილმა მაჟორიტარმა დეპუტატმა ზაქარია ქუცანშვილმა,ბიზმესმენმა თამაზ სომხიშვილმა და თავდაცვის მინისტრმა ლევან იზორიამ გახსნეს.
2017 წლის 22 ივლისი თიანეთის სოფელი ზარიძები ზურა იარაჯულის ფორმის და ნივთების გამოფენა.
მოამზადა იოსებ ჭონქაძემ.