როგორ ჩამოაგდეს რუსებმა 1993 წლის 23 სექტემბერს სოხუმთან იზანი ცერცვაძის Cy-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი.
1993 წლის 23 სექტემბერი სოხუმი ალყაშია მოქცეული მოწინააღმდეგეს კბილებამდე შეიარაღებული შენაერთები სოხუმს უტევვენ, ბრძოლები უკვე სოხუმის ქუჩებში მიმდინარეობს.
1993 წლის 27 ივლისის სამშვიდობო ხელშკრულების თანახმად,ქართულმა მხარემ სოხუმიდან გაიყვანა რეგულარული საჯარისო ნაწილები და გაიტანა 237 ერთეული ტანკი,ჯავშანმანქანა და საარტილერიო დანადგარი.
როგორ მოსალოდნელი იყო მას შემედეგ, რაც სოხუმიდან დასრულად საჯარისო ნაწილების, მძიმე საბრძოლო ტექნიკის და საარტილერიო სისტემების გაყვანა აფხაზმა სეპარატისტებმა და რუსმა სამხედროებმა 1993 წლის 16 სექტემებერს სამშვიდობო ხელშეკრულება დაარღვის სოხუმს რამდენიმე მიმართულებითნ შეუტიეს. იმის გამო რომ სამეგრლოს მხარეს შევარდნაძეს ხელისუფლება ვერ აკონტროლებს ხოლო აფხაზებს სოფელ ახალდაბასთან გადაკეტილი აქვთ სოხუმისაკენ მიმავალი გზა, სარგინიგზო გზით მძიმე ტექნიკის და საარტიელრიო დანადგარბის სოხუმში გადასროლა ვერ ხერხდება.
მძიმე ჯავშანტექნიკის და საარტილერიო დანადგარების გარეშე დარჩენილის სოხუმის დამცველების ერთადერთ იმედად და დამხამრედ ქართული სამხედროა ავიაცია იქაცა.
ალყაშმორტყმული სოხუმის დასახმარებლად ბრძოლაში ქართული სამხედრო ავიაცია ერთვება.
1993 წლის 23 სექტემებერს კოპიტნარის სამხედრო აეროდრომიდან საქართველოს სამხედრო საჰერო ძალების ორი Cy-25 ტიპის მოიერიშე თვითფრინავი აფრინდა გუმისთაზე შეტევაზე გადმოსული აფხაზის სეპარატისტების შენაერთების დასაბომბად.
მოიერიშე თვითფრინავს საბორტე ნომრით “04” საქართველოს სამხედრო საჰაერო ძალების სარდალი პოლკოვნიკი იზანი ცერცვაძე მართავს, მოიერიშები დაბალ სიმაღლზე მიფრინავენ რათა მოწინააღმდეგის რადილოკატორებს არ დაეფიქსირებინათ სოხუმის მიმართულებით მფრენი Cy-25- ები.
სოხუმიდან 1,5 კილომეტრის სიშორეზე სინოპის თავზე დაბალ სიმაღლზე მფრენ ქართულ Cy-25 მოიერიშე თვითფრინავს უეცრად რაკეტა მოხვდა, რაკეტის მოხვედრის შემდეგ Cy-25 მოიერიშე საბორტე ნომრით”04″ ჰაერში ნაწილებად დიაშალა.
თვითფრინავის ჩამოვარდნის ადგილზე ქართველი სამხედროები ავიდნენ , შემთხვევის ადგილზე Cy-25-ის ნაწილები იყო მიმოფანტული , პილოტს კატაპულტირება მოუსწრია თუმცა სამწუხაროდ უშედეგოდ, გარდაცვლილი პილოტი საქართველოს სამხედრო საჰერო ძალების სარდალი პილკოვნიკი იზანი ცერცვაძე აღმოჩნდა.
იზანი ცერცავაძემ 1992 წლის 19 სექტემბრიდან 1993 წლის 23სექტემბრის ჩათვლით 60-ე მდე საბრძოლო გაფრენა განახორციელა აფხაზეთში მოწინააღმდეგის პოზიციების დასაბომბად.
საინტერესოა როგორ მოახერხე აფხაზემა სეპრატისეტბმა და რუსმა სამხედროებმა 17 ტონია შეჯავშნული ქართული Cy-25 ტიპის მოიერშე თვითფინავის ჰაერში ნაწილებად დაშლა და განადგურება.
სანამ რამდნეიმე ვერსიას განვიხილავთ საქართველოს სამხედრო საჰაერო ძალების სარდლის იზანი ცერცვაძის Cy-25 მოიერიშე თვითფრინავის ჩამოგდებასთან დაკავშირებით, მანამდე უნდა განვიხილოთ ის ჰაერსაწინააღმდეგო სისტემები რომელიბიც აფხაზი სეპარატისტების ფორმიერბებს და აფხაზეთში დისცლოცირებლ რუსეთის ფედერაციის სამხედრო შენაერთებს ჰქონდათ შეიარაღებაში.
1992 წლის 14 აგვსტოს აფხაზეთში საომარი მოქმდებეის დაწყებისთანავე მალევ აფხაზი სეპარატისეტბის ფორმირებებს რუსმა სამხედროებმა გადასცეს დაუზუსტებელი რაოდენობის 12.7 მმ კალიბრის дшк ტიპის მსხვილკალიბრიანი საზნიტო ტყვიამფრქვევბი, 23 მმ კალიბრიანი ЗУ-23-2 ტიპის ავტომატური საზენიტო ქვემეხები, სტრელ-2მ,სტრელა-3მ და იგალს ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსები.
აფხაზეთში გუდაუთის სამხედრო ბაზაზე რუსი სამხედროების შეირაღებაში იყო ЗСУ-23-4 შილკას ტიპის თვითმავალი საზენიტო დანადგარები, და 3 ერთეული Бук-М1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი. ბუკები გუდაუთის ბომბორას სამხედრო აეროდრომის ტერიტორიის და გუდუთის ბაზის საჰაერო სივრცეს აკონტროლებდნენ და იცავდენ ქართული ავიაციისაგან.
გუდაუთის ბომბორას სამხედრო აერდოდრომზე დისცლოცირებული იყო რუსეთის სამხედრო საჰერო ძალების სუ-27 ტიპის გამანადგრებელი თვითფრინავების ესკადრილია.
მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსი Бук-М1
ის რომ 1993 წლის 23 სექტემბერს სოხუმის თავზე ქართული სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავი რუსმა სამხედროებმა Бук-М1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან გაშვებული მართავადი საზენიტო რაკეტით ჩამოაგდეს ამტკიცებს ერთი გარემოება ,კერძოდ აფხაზი სეპარატისტების შეიარაღებაში არსებული სტრელა 2მ და იგლას ტიპის გადასატანი საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან გაშვებული სტრელას ან იგლას სითბური დამიზნების რაკეტები 17 ტონიან შეჯავშნულ Cy-25 მოიერიშე თვითფრინავს ჰაერში ნაწილებად ვერ დაშლიდა რადგან სტრელა 2მ ის სითბური საზენიტო რაკეტის საბრძოლო ნაწილის მასა 1,15, ხოლო იგლას საზენიტო რაკეტის საბრძოლო ნაწილის მასა 1,27 კგ არ აღემატება.
Бук-М1 დან გაშვებულ 330 მმ კალიბრიან მართავად საზენიტო რაკეტას 70 კილოგრამიანი საბრძოლო ნაწილი აქვს და თავისუფლად განადგურებდა მსუბუქად შეჯავშნულ Cy-25-ს.
რუსი სამხედროების მიერ Бук-М1 ტიპის საზენიტო სარაკეტო კომპლექსით ქართული სუ-25 მოიერიშე თვითფრინავის ჩამოგდების შემდეგ ქართული სამხედრო ავიაცია იძულებული გახდა შეწყვიტა საბრძოლო გაფრენები.
17 ტონიანი შეჯავშნულიCy-25 მოიერიშე საზენიტო რაკეტის მოხვედრის შემდეგ ჰაერში ნაწილებად დაიშალა
ჩამოგდებული სუ-25 ის ჯავშანკაბინა, საბორტე ნომრით-04
ჩამოგდებული სუ-25-ის პილოტი, პოლკოვნიკი იზანი ცერცვაძე აღმოჩნდა
ფოტო მასალა აღებულია კვირის პალიტრის სამხედრო გვერდიდან.ფოტოები გადაღებულია ირკლი ალადაშვილის მეირ 1993 წლის 23 სეტქმბერს აფხაზეთში.
P.S 2001 წელოს რუსმა სამხედროებამგუდაუთის სამხედრო ბაზიდან სარკინიგზო ეშელონით 3 ერთული Бук-М1 ტიპის მობილუირი საზენიტო სააკეტო კომპლექსი გაიტანეს რუსეთში.
მოამზადა იოსებ ჭონქაძემ
