The Washington Post-მა „ავღანეთის ომის საიდუმლო ისტორია“ გამოაქვეყნა.
გამოცემა The Washington Post-მა გამოაქვეყნა დოკუმენტები, რომლებსაც „ავღანეთის ომის საიდუმლო ისტორია“ უწოდა. „ავღანური არქივი“ შედგება სამხედროების და საჯარო მოხელეების ჩვენებებისგან, რომლებიც მათ ავღანეთის აღდგენის სპეციალურ კომისიას მისცეს.
ამერიკული ჯარი ავღანეთში 2001 წელს, 11 სექტემბრის ტერაქტების შემდეგ შევიდა, თუმცა მოძრაობა „თალიბანი“ დღემდე ვერ დაამარცხა. დოკუმენტებიდან ირკვევა, რომ აშშ-ის ხელისუფლებას არ ჰქონია ერთიანი სტრატეგია, ჯორჯ ბუშისა და ბარაკ ობამას ადმინისტრაციები კი ინფორმაციით მანიპულირებდნენ, მაგრამ გამარჯვებას ვერ მიუახლოვდნენ.
2015 წელს The Washington Post-ში პენტაგონის საკითხებზე მომუშავე კორესპონდენტმა, კრეიგ უიტლოკმა აღმოაჩინა, რომ გადამდგარმა გენერალმა მაიკ ფლინმა მისცა ჩვენება „ავღანეთის აღდგენის სპეციალურ გენერალურ ინსპექციას“ (SIGAR). ჟურნალისტმა კანონის მოთხოვნების დაცვით ფლინის ჩვენების შესახებ ინფორმაცია მოითხოვა, თუმცა უარი მიიღო. ამის შემდეგ მან აღმოაჩინა, რომ ასეთი ჩვენებების რაოდენობა რამდენიმე ასეულს აღწევდა. ამის შემდეგ გამოცემა სამი წლის განმავლობაში უწყებას სასამართლოში ედავებოდა და დოსიეზე წვდომის უფლება მიიღო.
მანამდე SIGAR-მა 600-მდე ადამიანთან ჩაწერილი საუბრების 7 ტომი გამოაქვეყნა, თუმცა, The Washington Post-ის ცნობით, დაკითხულთა 90%-ის სახელები დაფარული იყო. ამ დოკუმენტების გარდა, „ავღანურ არქივში“ თავდაცვის ყოფილი მინისტრის, დონალდ რამსფელდის სამუშაო ჩანაწერები შედის.
როგორც დოკუმენტებიდან ირკვევა, ავღანეთთან დაკავშირებით ნათელი სტრატეგია აშშ-ს არ ჰქონია. WP-ის მტკიცებით, საჯარო მოხელეების ერთ ნაწილს ქვეყანაში დემოკრატიის დამკვიდრება, მეორეს – ავღანური კულტურის შეცვლა და ქალთა უფლებების გაზრდა, მესამეს კი რეგიონში პაკისტანს, ინდოეთს, ირანსა და რუსეთს შორის ძალთა ბალანსის შეცვლა სურდა.
აშშ-ის ხელისუფლებას არ ჰქონდა პასუხი რამდენიმე პრინციპულ კითხვაზე. ვისთან ომობდა აშშ ავღანეთში – „ალ-ქაედასთან“ თუ „თალიბანთან“? ფორმალურად, ომი 11 სექტემბრის ტერაქტებზე საპასუხოდ დაიწყო, რომლებიც, სავარაუდოდ, „ალ-ქაედამ“ განახორციელა. მაშინ რა შუაშია ამასთან „თალიბანი“, რომელსაც ყოველთვის მხოლოდ ეროვნული ინტერესები ჰქონდა? პაკისტანი მეგობარი ქვეყანაა თუ მტერი? ის რეგიონში აშშ-ის ტრადიციული მოკავშირეა, მაგრამ ამავე დროს „თალიბანს“ აფინანსებს. როგორ უნდა მოექცეს აშშ საველე მეთაურებს, რომლებსაც სსრკ-ის დროიდან აშშ-ის ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველო აფინანსებდა? ისინი ამერიკელებს უჭერდნენ მხარს, მაგრამ ავღანეთის მოსახლეობას ისე ექცეოდნენ, რომ ხალხი თალიბების მხარეზე გადადიოდა.
WP-ის მტკიცებით, არც ჯორჯ ბუშს და არც ბარაკ ობამას ომის სტრატეგიული მიზნების ჩამოყალიბება არ შეეძლოთ. „ჩვენ არ ვიცოდით, რაში ჩავერიეთ“, – განაცხადა რიჩარდ ბაუერმა, რომელიც მრავალი წლის განმავლობაში სამხრეთ და ცენტრალური აზიის საკითხებში სახელმწიფო მდივნის მოადგილედ მუშაობდა.
დემოკრატიის მშენებლობის მცდელობას ტოტალური კორუფცია მოჰყვა. „ჩვენი პოლიტიკა ძლიერი ცენტრალური მთავრობის შექმნას ითვალისწინებდა, რაც სისულელე იყო, ვინაიდან ავღანეთის ისტორიაში ძლიერი ცენტრალური მთავრობა არასდროს ყოფილა. ამისთვის 100 წელია საჭირო, ჩვენ კი ასეთი რესურსი არ გვქონია“, – განაცხადა სახელმწიფო დეპარტამენტის ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა. სიტუაციას ამწვავებდა ისიც, რომ ავღანელი საჯარო მოხელეების უმრავლესობამ მხოლოდ სოციალისტური მართვის მეთოდები იცოდა და საბაზრო ეკონომიკა მათთვის უცხო და მიუღებელი იყო.
„თალიბანთან“ ბრძოლის ყველაზე აქტიურ ფაზაში, 2009-2012 წლებში აშშ აქტიურად აფინანსებდა სკოლების, ხიდებისა და არხების მშენებლობას, თუმცა ამ ფულის დიდი ნაწილი უბრალოდ მოიპარეს. ამერიკელი გენერლების მრჩევლის, პოლკოვნიკ კრისტოფერ კოლენდას განცხადებით, ჰამიდ ქარზაის მთავრობა კლეპტოკრატიად იქცა. აშშ-მა 133 მილიარდი დოლარი დახარჯეს, თუმცა ადგილობრივმა მოსახლეობამ ამერიკელები კიდევბ უფრო მეტად შეიძულა. დაუდასტურებელი ინფორმაციით, ავღანეთთან დადებული სამხედრო კონტრაქტების 40% მებრძოლების, კრიმინალების ან საჯარო მოხელეების ჯიბეებში მიდიოდა.
ისლამისტებთან საბრძოლველად ავღანელების მომზადების მცდელობა ჩავარდა. აშშ-ის პოლიტიკის ერთ-ერთი მიზანი ავღანეთში ბრძოლისუნარიანი ჯარის და ძლიერი პოლიციის ჩამოყალიბება იყო. რეალურად კი აღმოჩნდა, რომ 10 წვევამდელიდან კითხვა მხოლოდ ორმა იცოდა. ამერიკელი ოფიცრები ყვებოდნენ, რომ ავღანელებს პისუარის და სასმელი წყლის შადრევნის გარჩევას ასწავლიდნენ. გამოცემის მტკიცებით, აშშ-ის ხელისუფლებამ ამის შესახებ იცოდა, თუმცა არ იმჩნევდა. თეთრი სახლის საჯარო განცხადებები ეწინააღმდეგებოდა იმ ფაქტებს, რომლებიც მათთვის იყო ცნობილი. პენტაგონმა საჯაროდ შეაქო 15 ათასი ავღანელი პოლიციელი და მათ „მაღალკვალიფიციური პროფესიონალები“ უწოდა.
საბრძოლო მოქმედებების პერიოდში დაიღუპა 60 ათასი ავღანელი სამხედრო, რაც მოკლული თალიბების რიცხვს 20 ათასით აღემატება.
ლების განმავლობაში ამერიკელი გენერლები მოხსენებებში თალიბების თავდასხმების მოგერიებაზე წერდნენ, თუმცა არავინ სვამდა კითხვას, რატომ გრძელდება ეს თავდასხმები. 2009-2011 წლებში ობამას ადმინისტრაცია ახალი პრეზიდენტის სტრატეგიის ეფექტურობის დამადასტურებელ სტატისტიკას ითხოვდა. ეროვნული უშიშროების საბჭოს ერთ-ერთი მოხელის განცხადებით, ასეთი სტატისტიკის წარმოდგენა რთული იყო და მაშინ ფაქტებით მანიპულირება იწყებოდა.
მაგალითად, თვითმკვლელი ტერორისტის მიერ განხორციელებულ აფეთქებას სამხედროები „თალიბანის“ სისუსტის მტკიცებულებად წარმოადგენდნენ, ვინაიდან, მათი თქმით, „თალიბანს“ ღია სამხედრო დაპირისპირების უნარი აღარ ჰქონდა. თავდასხმების რიცხვის ზრდას ისინი იმით ხსნიდნენ, რომ „თალიბებს“ უკან დასახევი გზა არ ჰქონდათ. „რეალობა კი გვიჩვენებს, რომ 2011 წელს თალიბების რაოდენობა 25 ათასს, 2016 წელს კი 60 ათასს აღწევდა, და ახლა აშშ მათთან მოლაპარაკებების შესაძლებლობებს ეძებს“, – წერს გამოცემა.
რამდენიმე დღის წინ აშშ-მა და „თალიბანმა“ მოლაპარაკებები განაახლეს. „თალიბანი“ და ვაშინგტონი შეთანხმებასთან ახლოს იყვნენ, მაგრამ დონალდ ტრამპმა მოლაპარაკებები მას შემდეგ გააუქმა, რაც „თალიბანის“ მიერ მოწყობილ ტერაქტს ამერიკელი ჯარისკაცი ემსხვერპლა. ავღანეთის მთავრობა „თალიბანსა“ და აშშ-ის შორის მოლაპარაკებებში არ მონაწილეობდა.
imedinews.ge
