უკანასკნელი ამერიკული მძიმე ტანკი M103

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, აშშ-მ განაგრძო პერსპექტიული მძიმე ტანკების განვითარება,მაგრამ ამ ტიპის პირველი პროექტები წარუმატებელი აღმოჩნდა.1948 წლიდან დაიწყო მუშაობა T43– ის პროექტზე.და რამოდენიმე წლის შემდეგ, ტანკი  შევიდა შეიარაღებაში  M103 აღნიშვნით., ის იყო ბოლო მძიმე ტანკი შეერთებულ შტატებში.

1948 წელს დეტროიტის არსენალმა  არსებული კომპონენტები და ტექნოლოგიების გამოყენებით  შემიმუშავა  მძიმე ტანკის T43  ის პროექტი. ამ მანქანამ მიიღო სქელი დახრილი ჰომოგენური ჯავშანი  და 120 მ მ კალიბრის ნარეზიანი მძლავრი ქვემეხი,

მხოლოდ 1950 წლის ბოლოს, კორეის ომის ფონზე, ტექნიკური პროექტი დასრულდა1951 წლის დასაწყისში დაიდო  ხელშეკრულება კომპანია კრაისლერთან 

კონტრაქტორს  უნდა აშენებულიყო ორიგინალური პროექტის ექვსი პროტოტიპი. ტესტირებისთვის პირველი ტანკი ნოემბერში გამოუშვეს.

T43 ტანკების ტესტების დროს გამოვლენილი იქნა მრავალი ხარვეზი და პრობლემა რის გამოც შემუშავებული იქნა ტანკის გაუმჯობესებული  პროექტი  T43E1. სახელწოდებით. 1953 წლის ოქტომბერში დასრულდა ყველა საპროექტო სამუშაო, და ტანკი  მზად იყო ახალი ეტაპისთვის.

უკვე დეკემბერში კომპანიამ სერიულად დაიწყო ტანკების გამოშვება ,1954 წლის ივნისამდე მათ მოახერხეს T43E1 გაუმჯობესებული ვერსიის 300 ტანკის შექმნა. ამის შემდეგ დაიწყო შეჯავშნული სარემნტო-საევაკუაციო მანქანის M51 н შექმნა ახალი ტანკის ბაზაზე. 1955 წლამდე, იაშენდა 187 ერთეული ასეთი ტექნიკა.

ცალკეული წარმოების ტანკები დაიძრა საკონტროლო გამოცდებისთის  – დ რიგი პარამეტრებისთვის, მოწყობილობა არ აკმაყოფილებდა მომხმარებლის მოთხოვნებს. ტესტირება და დახვეწა გაგრძელდა 1955 წლის შუა პერიოდამდე, რის შემდეგაც  გადაწყვიტეს ტანკები  შენახვისთვის გაეგზავნათ.

T43E1 იყო მძიმე ჯავშანტექნიკა ტრადიციული განლაგებით, 120 მმ-იანი ქვემეხით დასრულებული კომპონენტები ფართოდ გამოიყენებოდა მშენებლობაში, მათ შორის ნასესხები სხვა ტანკებისგან. ამ მიდგომამ გამარტივდა დიზაინი, მაგრამ გარკვეულ პრობლემებამდე მიგვიყვანა.

ტანკის  კორპუსის  შედუღება ხდებოდა, თუჯის და ფოლადის  ნაწილებისგან.ფრონტალური/შუბალა  ჯავშანი იყო 127 მმ სისქემდე 60 ° დახრილზე,თუჯის კოშკურას  ჰქონდა 127 მმ-სისიქს შაუბალა  ჯავშანი და ნიღაბი 254 მმ სისქემდეგვერდითა ბორტების ჯავშანის სისქე 70-დან 137 მმ-მდე. ითვლებოდა, რომ ასეთი ჯავშანი შეძლებდა ტანკის  დაცვას ძირითადი უცხოური ტანკების ქვემეხებისაგნ.

კორპუსის უკანა ნაწილში მდებარეობდა ელექტრული განყოფილება, განთვსებული 810 ცხ.ძ. AV-1790 ბენზინის  ძრავი,რომელიც გადმოტანილი იყო M48  ტანკიდან.კოშკურაში  დამონტაჟდა 120 მმ კლაიბრის ნარეზიანი T1 ქვემეხი  T- ის ფორმის მუხრუჭით. ქვემეხისთვის გამოიყენებოდა ცალცაკე დამტენი გასოლები.. ქვემეხს  შეეძლო M358- ის ჯავშანგამტანი ჭურვი  1067 მ / წმ სიჩქარით გაესროლა, და  914 მ  მანძილზე  220 მმ ჯავშანი (კუთხე 30 °),  და 1828 მეტრზე 196 მმ სისიქსი ჯავშნები გაეხვრიტა. ასევე საბრძოლო მასალის შემადგენლობაში შედიოდა კუმულატიური, მსხვრავად ფუგასურიფ, კვამლისა და სავარჯიშო ჭურვები.

ტანკის ცეცხლის მართვის სისტემა იყო მარტივი, რომელიც დაყრდნობილი იყო ოპტიკასა და სხვა მოწყობილობებზე. პროექტის შემუშავებისას, შეიცვალა მისი შემადგენლობა – დაემატა ახალი მოწყობილობები, ბალისტიკურ კომპიუტერამდე.

დამატებით შეიარაღებაში შედიოდა ორი M1919A4 ტყვიამფრქვევი, რომლებიც შეწყვილებული  იყო ქვემეხთან  და ერთი M2 საზენიტო იარაღი.ეკიპაჟის შემადგენლობაში შედიოდა ხუთი ადამიანი. მძღოლის ადგილი  მდებარეობდა კორპუსის შიგნთ დანარჩენი – საბრძოლო განყოფილებაში. ქვემეხის მარჯვნივ განლაგებული იყო მემზინე ხლო მარცხნივ ორი დამთვირთველი, მეთაური კოშკურაში უკან იყო მოტვსებული რომელიც ასევე პასუხისმგებელი იყო რაიო კავშირზე/

T43A1 ტანკის  საბრძოლო წონა 58 ტონა იყო, სიგრძე 11.3 მ (იარაღით წინ), სიგანე 3.76 და სიმაღლე 2.88 მ. სავარაუდო სიჩქარე მიაღწია 32-34 კმ / სთ, ფაქტობრივი სიჩქარე კი ნაკლები. სავარაუდო სვლის მანძილი  – 130 კმ.

სერიული T43E1- ის გამოცდა  არადამაკმაყოფილებლად დასრულდა.კრიტიკის ერთ-ერთი და  მთავარი მიზეზი იყო მობილუობის ნაკლებობა და საწვავის მაღალი მოხმარება. ცეცხლის მართვის მოძველებული ხელსაწყოები არ იძლოდა ქვემეხის პოტენცილის სრულყოფილად გამოყენების შესაძლებლობას, ამ და სხვა პრობლემებმა გამოიწვია ტანკის დროებითი მიტოვება.

პროექტი დასრულდა ახალი გადაცემის და სხვა მოწყობილობების დამონტაჟებით. ასევე გაუმჯობესდა შეიარაღება  ,შეიცვალა ქვემეხის უკუცემის ტრომუზის დიზაინი და დაემატა ეჟექტორი. არსებული T43E1- ის რამდენიმე წყვილი გადაკეთდა განახლებული პროექტის T43E2 მიხედვით. ახალი ფორმით, ტანკების რეალური მახასიათებლები უფრო ახლოს იყო გაანგარიშებულთან. 1956 წელს გადაწყდა ტანკის ექსპლუატაციაში გაყვანა 120 მმ Gun Combat Tank M103.

დაგეგმილი იყო არსებული ტანკების აღდგენა განახლებული პროექტის შესაბამისად და მათი გაგზავნა საბრძოლო ნაწილებში. თუმცა, 1956-57 წლებში. შეიცვალა მხოლოდ 74 მანქანა. მალე საზღვაო კორპუსმა მოისურვა 219 (სხვა წყაროების თანახმად, 220) მძიმე ტანკის აღება, მაგრამ დაიწყო ახალი მოდერნიზაცია. იგი 1959 წელს დასრულდა, მზა აპარატები დაინიშნა M103A1.

ბოლო ძირითადი მოდერნიზაცია ჩატარდა 1964 წელს ILC– ის ინტერესების შესაბამისად. 153 ტანკმა მიიღო M60- დან ელექტრული ერთეული, დამზადებულია 750 ცხენის კონტინენტური AVDS-1790-2 დიზელის ძრავის საფუძველზე. ამის გამო მაქსიმალური სიჩქარე გაიზარდა 37 კმ / სთ-მდე, ხოლო ელექტროენერგიის რეზერვი – 480 კმ-მდე. ასევე შეცვალა ხანძარსაწინააღმდეგო კონტროლის რამდენიმე მოწყობილობა. განახლებული ტანკები დაინიშნა M103A2.

მოკლე მომსახურება

მძიმე ტანკი  M103 ოფიციალურად შევიდა სამსახურში 1956 წელს, მაგრამ ტექნიკის ფაქტობრივი მიწოდება და განლაგება გაგრძელდა რამდენიმე წლის განმავლობაში.

უკვე 1956 წელს, რამდენიმე ექსპერიმენტული T43E2 გაგზავნეს გერმანიაში. 1958 წლის იანვარში, 899-ე მძიმე სატანკო ბატალიონი (მოგვიანებით 33-ე სატანკო პოლკის მე -2 ბატალიონი), რომელიც აღჭურვილი იყო M103 ტანკებით , გამოჩნდა “გერმანელთა” მე -7 აშშ-ს არმიაში. ბატალიონში შედიოდა ოთხი ქვედანაყოფისგან  რომელზეც თითოზე  ექვსი ოცეული იყო. ოცეულს სამი ტანკი ჰქონდა, ბატალიონი – 72, ე.ი. ახალი მძიმე ტანკების მთელი ფლოტი გაიგზავნა გერმანიაში.

სამხედრო ექსპლოატაციამ ტანკის ახალი დიზაინის ხარვეზები გამოავლინა. დიზელის ძრავა, ეკონომიკის მიუხედავად, არ აძლევდა   კარგი მობილურობის  მიღწევის საშუალებას  ელექტროსადგურმა გაუძლო  მხოლოდ 500 კილომეტრს, რის შემდეგაც მისი რემონტი ან თუნდაც ჩანაცვლება სჭირდებოდა. შასის საიმედო არ იყო. შიდა განყოფილებების განლაგება წარუმატებელი და რთული აღმოჩნდა ეკიპაჟის მუშაობაში.

გარდა ამისა, ადრეულ სამოციანელთა დასაწყისში, M103– მა შეწყვიტა იმ დროის მოთხოვნების შესრულება. მას არ ჰქონდა დაცვა  მასობრივი განადგურების იარაღისაგან და ყველა ტექნიკური მახასიათებლები არ აკმაყოფილებდა მიმდინარე მოთხოვნებს.ასევე გაირკვა, რომ დაზვერვამ ადრე შეაფასა საბჭოთა მძიმე ტანკები და საშუალო T-54/55-ებთან შეჯახების დროს, M103 პარამეტრების გადაჭარბება აღმოჩნდა.

ტექნიკური, საბრძოლო და საოპერაციო მახასიათებლების კომბინაციის თვალსაზრისით, მძიმე ტანკი  M103 სწრაფად მოძველდა. გარდა ამისა, M60 უკვე გამოჩნდა – შეერთებული შტატების პირველი სრულუფლებიანი ძირითადი სატანკო ტანკი, რომელიც აერთიანებს მაღალ მობილურობას  და ძლიერ საცეცხლს შესაძლებლობებს  ამრიგად, M103 აღარ იყო ჯარისთვის საინტერესო.

ამრიგად, ყველა დროისათვის, 1951 წლიდან 1955 წლამდე, დაახლოებით. 300 მოქმედი T43 ტანკი ორი მოდიფიკაციით, რომლებიც შემდგომში არაერთხელ ექვემდებარება მოდერნიზაციას. ოპერაცია ჯარში ხუთ წელზე მეტ ხანს გაგრძელდა, ხოლო ILC– ში – სამჯერ მეტხანს. მთელი ამ ხნის განმავლობაში ტანკები არაერთხელ მონაწილეობდნენ მანევრებში, მაგრამ ბრძოლაში არასოდეს მიდიოდნენ.