როგორ გამოიყენეა იტალიაში ნაყიდ “ანსალდოს ” მარკის თვითფრინევები ქართულმა არმიამ რუსეთ-საქართველოს 1921 წლის ომში
1920 წელს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლკის სამხედრო სამინიტრომ იტალიაში თვითრინავების შესაძენად 10 979 640 მანეთი გამოყო, იტალიაში თვითფრინავების შეძენას ცნობილი ქრთველი სამხედრო მფრინავი მიხეილ მაჭავარიანი ჩაუდგა სათავეში.
1920 წელის ივლისში ქართულმა მხრემ იტალიაში კომპანია ანსალდოსაგან შეიძინა იმ დროისთვის თანამედროვე Ansaldo S.V.A.10 ტიპის 10 თვითფრინავი.
Ansaldo SVA9 და SVA10 თვითფრინავები ასევე გამოშვებული იყო 1917 წელს, იყვნენ Ansaldo SVA5-ის ორადგილიანი ვარიანტები. Ansaldo S.V.A.9 იყო უიარაღო სასწვალო-სავარიჯიშო თვითფრინავები ორმაგი კონტროლის სისტემით, ხოლო Ansaldo S.V.A.10 შეიარაღებული იყო ტყვიამფრქვევებით და გამოიყენებოდა დაზვერვისა და მსუბუქი დაბომბვისთვის პირველი მსოფლიო ომის ბოლოს.
ქართველი ავიატორები და Ansaldo SVA.10.
ქვეყანა: იტალია
მწარმოებელი: Società Giovanni Ansaldo
ტიპი: სასწავლო-სავარჯიშო (S.V.A.9)
ტიპი: სადაზვერვო/მსუბუქი ბომბდამშენი (SVA10)
შეიარაღებაში მიღება : 1918 წ
აშენებულთა რაოდენობა:
ძრავა: SPA 6A, 6-ცილინდრიანი, თხევადი გაგრილებული ხაზში, 220 ცხ.ძ.
ფრთების სიგრძე: 29 ფუტი 10¼ ინჩი (9,1 მ)
სიგრძე: 26 ფუტი 7 ინჩი (8,1 მ)
სიმაღლე: 9 ფუტი 7 ინ (2,92 მ)
ცარიელი წონა:
მთლიანი წონა: 2,293 lb (1,040 კგ)
მაქსიმალური სიჩქარე: 137 mph (218.8 კმ/სთ)
ჭერი: 16,405 ფუტი (5,000 მ)
ფრენის ხანგრძლივობა : 4 საათი
ფრენის სიშორე 430 კმ/265 მილი
ეკიპაჟი: 2
შეიარაღება: (S.V.A.10). 2 ცალი Vickers მარკის სინქრონიზირებული 7.7 mm კალიბრის ტყვიამფრქვევი და 198 ფუნტი (90 კგ) ბომბი
ქართველი და იტალიელი მფრინავები Ansaldo SVA-10-ის ფონზე, 1920 წელი
Ansaldo SVA-5
იტალიაში საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მიერ თვითრინავების ყიდვის ფაქტს ბოლშევიკები ასე აფასებდნენ:
მრავალფუნქციური თვითმფრინავი Ansaldo SVA-10 1920 წელს საქართველომ იტალიიდან იყიდა ასეთი 25 თვითმფრინავი, რის წყალობითაც მისი საჰაერო ძალები ყველაზე მძლავრი გახდა კავკასიის რეგიონში, სხვადასხვა წყაროების მიხედვით, სულ 50-დან 56-მდე თვითმფრინავი იყო. SVA-10 ითვლებოდა სრულიად თანამედროვე სადაზვერვო თვითმფრინავად და მსუბუქ ბომბდამშენად კარგი ფრენის მახასიათებლებით.
Ansaldo SVA-10 ასრულებდა მზვერავის და მსუბუქი ბომბდამშენის ფუნქციებს ამისათვის ანსალდო შეირაღებული 2 ცალი Vickers მარკის სინქრონიზირებული 7.7 მმ კალიბრის ტყვიამფრქვევით და შეეძლო 90 კგ მდე წონის საავიაციო ბომბების წაღება .
რუსეთ-საქართველოს 1921 წლის თებერვალ მარტის ომში ქართულმა არმიამ გამოიყენა იტალიაში ნაყიდი Ansaldo SVA-10 ტიპის თვითფრინავები.
1921 წლის 19 თებერვალის ღამით თბილისის დაცვის ცენტრალურ სექტორზე სოღანლუღის პოზიციებზე განლაგებული ქართული არმიის ნაწილების და სახალხო გვარდიის დანაყოფებზე ბოლშევიკების მე-11 არმიის 58-ე მსროლელმა ბრიგადამ ფართომაშტაბიანი იერიში მიიტანა, მთელი ღამის განმავლობაში წარმოებული გააფრთრებული ბრძოლების შედეგად რუსების 58-ე ბრიგადის დანაყოფებმა უდიდესი ზარალი განიცადეს და გამთენიისას იაღლუჯის მიმართულებით უკან დახევა დაიწყეს , ქართული არმიის ნაწილები და სახალხო გვარდიის დანაყოფები კონტრშტევაზე გადავიდნენ, უკან დახეული 58-ე ბრიგადის ნაწილების წინაღმდეგ ბრძოლაში ქართველმა სამხედროებმა საბრძოლო ავიაცია ჩართეს, ნათლუხის აეროდრომიდან აფრენილი საქართელოს შეიარაღებული ძალების ორი Ansaldo SVA-10 ტიპის თვითფრინავები უკან დახეულ რუსებს ინტნსიურ ცეცხლს უშენედენ ტყვიამფრქვევებით და ბომბავდენენ საავიაციო ბომბებით ….
1921 წლის 19 მარტის ბრძლაში მოწინააღმედგის 58-ე მსროლელმა ბრიგადამ მოკლულთა სახით დაკარგა 530 და ტყვედ ჩავარდა 1000-1600 ჯარისკაცი.
ქართული არმიის მიერ სამხედრო ავიაციის ბრძოლაში გამოყენებას ადასტურებენ მე-11 არმიის 58-ე მსროლელი ბრიგადის შტაბის წევრები
1921 წლის 19 თებერვალს, ტფილისის ბრძოლის დროს, ქართველმა „ანსალდომ“ განახორციელა დაბომბვის სერია 58-ე ქვეითი ბრიგადის პოზიციებზე სოღანლუღის სადგურის მიდამოებში, რამაც ხელი შეუწყო საბჭოთა შეტევის შეჩერებას.
19 თებერვლის შემდეგ ქართულმა არმიამ იტალიური თვითფრინავბი აქტიურად გამოიყენა 1924 წლის 24 თებერვალს ბოლშევიკების ჯავშანმატარებელების მოსაგერიებლად.
1921 წლის 24 თებერვალს თბილისის დაცვის მარცხენა სექტორში ყარაჯალალის მიმართულებით შეტევაზე გადმოსული მე-11 არმიის ჯავშანმატარებლებს ოთხმა ქართულმა Ansaldo SVA-10 ტიპის თვითფრინავმა ჰაერიდან შეუტიეს და 30-მდე საავიაციო ბომბი ესროლეს რომელიც რკნიგზას მხოლოდ ერთი მოხვდა, ჯავშანმატარებლების საპასუხო ცეცხლის შდეგად თვითფრინავები უკან თბილისის მიმართულებით გაფრინდნენ…
ქართული სამხედრო ავიაციის მიერ განხორცილებელ საავიაციო იერიშებს ბოლშევიკები ასე აღწერენ :
“24 თებერვალს ანსალდო ოთხეულმა საბჭოთა ჯავშანმატარებელების დაბომბვა სცადა, რომელიც სოფელ ყარაჯალარის სადგურს ესროდა , მაგრამ მათ მხოლოდ სარკინიგზო ლიანდაგების დაზიანება მოახერხეს. ერთი თვითმფრინავი ჯავშანმატერებლის ტყვიამფრქვევის საზენიტო ცეცხლით ჩამოაგდეს”.
ქართული ავიაციის მიერ განხორციელებული საავიაციო იერიშების შედეგად რუსბეის ჯავშანმატარებელებმა მოქმედება შეწყვიტეს და ბრძოლაში სამი ერთეული ბრიტანული ტანკი შეიყვანეს.
1921 წლის 24 თებერვლს საღამოთ თბილისის გარემო განლაგებული ქართული ჯარის ნაწილები და სახალხო გვარდიის დანაყოფები ფაქტობრივად რუსების ალყაში მოექცენენ რის გამოც მთავრსარდალმა კვინიტაძემ თბილისდან მცხეთაში უკან დახევის ბრძანება გასაცა.
1921 წლის 25 თებერვალს ბოლშევიკები თბილისში შემოვიდენ .
დასაველთ საქართველოში მიმდინრე ბრძოლებისას ქართულ არმიას აღარ გამოუყნებია სამხედრო ავიაცია იმი გამო რომ თვითფრინავების თბილისიდან ქუთაისში გადაყვანა ვეღარ მოასწრეს.
ოკუპაციის შემდეგ ქართველ მფრინავთა ნაწილი მხიელ მაჭავარიანის ჩათვლით ბოლშევიკების არმიის საჰაერო ძალებს შეუერთდა.
საავიაციო რაზმის მეთაური მიხეილ მაჭავარიანი ჟორდანიას ხელისუფლებას სამხედრო ავიაციისადმი გულგრილობაში ადანაშაულებდა და ხელისუფლებას ანსალდოს თვითფრინავებისათვის საჭირო რაოდენობის ზეთის და საავიაციო ბენზინის მიწოდებას ითხოვდა.
საავიაციო ბენზინის შეძენა შეუძლებელი იყო აზერბაიჯანის ბოლშევიკების მიერ ოკუპაციის გამო იმ დროისათვის სამხედრო ავიაცია ბრძოლაში გადამწყვეტ როლს ვერ თანამაშობდა თუმცა თავისი სიტყვა შეეძლო ეთქვა დიდი ფართობებეზე შეტევაზე გადასული მოწინაღმედგის ქვითი ჯარის და კავალერიის განადგურების საქმეში.
მოამზადა იოსებ ჭონქაძემ
