მნიშვნელოვანი სიახლე: დანიამ აშშ-ის Patriot PAC-3-ის ნაცვლად ფრანგულ-იტალიური SAMP-T საჰაერო თავდაცვის სისტემა აირჩია
დანიის თავდაცვის სამინისტროს მიერ 2025 წლის 12 სექტემბერს გამოქვეყნებული ინფორმაციის თანახმად, დანიამ ფრანგულო-იტალიური SAMP/T საჰაერო თავდაცვის სისტემა აირჩია, როგორც მისი ახალი შორი დისტანციის საჰაერო თავდაცვის საშუალება, რითაც აშშ-ის Patriot PAC-3 სისტემას გაუსწრო, მიუხედავად ვაშინგტონის მიერ 8.5 მილიარდი დოლარის ღირებულების საგარეო თავდაცვის შესყიდვების პაკეტის დამტკიცებისა.
ეს გადაწყვეტილება წარმოადგენს დანიის თანამედროვე თავდაცვის ისტორიაში ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს არჩევანს და მიანიშნებს ევროპის მიერ საჰაერო და სარაკეტო თავდაცვის სფეროში სტრატეგიული ავტონომიისკენ მიმავალ გზაზე.
დანიის მთავრობამ ოფიციალურად მოითხოვა აშშ-ის Patriot PAC-3 MSE პაკეტი 2025 წლის 29 აგვისტოს, რომელიც მოიცავდა 36 გაძლიერებულ ტაქტიკურ (GEM-T) და 20 გაუმჯობესებული სეგმენტის მქონე (MSE) რაკეტა PAC-3, რომლებიც ინტეგრირებული იყო აშშ-ის არმიის ახალ ინტეგრირებულ ბრძოლის მართვის სისტემაში (IBCS).
სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ დამტკიცებამ კიდევ ერთხელ გაუსვა ხაზი ვაშინგტონის რწმენას, რომ კოპენჰაგენი შეუერთდება ნატოს ისეთ მოკავშირეებს, როგორიცაა პოლონეთი, გერმანია და რუმინეთი, და ალიანსის სახმელეთო საჰაერო თავდაცვის ხერხემალად „პატრიოტის“ სისტემას მიიღებს. თუმცა, საბოლოოდ, დანიამ აირჩია ევროპული კონსორციუმის „Eurosam“-ის მიერ შემუშავებული SAMP/T სისტემა, რომელიც აერთიანებს MBDA-ს Aster 30 გამანადგურებელს Thales-ის რადარის ტექნოლოგიასთან.
გადაწყვეტილება მიღებულია 2025 წლის მარტში დანიის საჰაერო თავდაცვის ფრთის შექმნის შემდეგ, რომლის ამოცანაა როგორც სამოქალაქო, ასევე სამხედრო აქტივების მოწინავე საჰაერო საფრთხეებისგან დასაცავად მრავალშრიანი ქსელის შემუშავება. თავდაცვის მინისტრმა ტროელს ლუნდ პოულსენმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ უკრაინის გაკვეთილებმა, სადაც რუსულმა ფრთოსანმა რაკეტებმა, ბალისტიკურმა რაკეტებმა და დრონებმა მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენეს მშვიდობიან მოსახლეობას და ინფრასტრუქტურას, აიძულა კოპენჰაგენი სასწრაფოდ შეეძინა ეფექტური სახმელეთო საჰაერო თავდაცვის სისტემები.
„უკრაინის გამოცდილება აჩვენებს, რომ სახმელეთო საჰაერო თავდაცვა გადამწყვეტ როლს ასრულებს მშვიდობიანი მოსახლეობის რუსული საჰაერო თავდასხმებისგან დაცვაში. ამიტომ, ძალიან მოხარული ვარ, რომ მიღებულია გადაწყვეტილება, მნიშვნელოვანი ინვესტიციები განხორციელდეს დამატებით სახმელეთო საჰაერო თავდაცვის სისტემებში“, – თქვა პოულსენმა.
საფრანგეთისა და იტალიის მიერ განლაგებული და პოლონეთის მიერ ცოტა ხნის წინ შეკვეთილი SAMP/T საჰაერო თავდაცვის სარაკეტო სისტემა. უზრუნველყოფს 360 გრადუსიან დაფარვას მაქსიმალური ჩაჭრის დიაპაზონით თვითმფრინავებისთვის 120 კილომეტრამდე და ბალისტიკური რაკეტებისთვის დაახლოებით 25 კილომეტრამდე. Aster 30 Block 1 ჩამჭრელი მოწყობილობას შეუძლია მანევრირებადი სამიზნეების განადგურება , ხოლო მომავალი Block 1NT ვარიანტი გპირდებათ გაძლიერებულ დაცვას მოკლე და საშუალო რადიუსის ბალისტიკური საფრთხეებისგან.
Patriot სისტემისგან განსხვავებით, რომელიც იყენებს სექტორულ რადარულ დაფარვას, SAMP/T-ის მბრუნავი Arabel რადარი უზრუნველყოფს სრული სპექტრის ჩართულობას, რასაც დანიის სამხედროები კრიტიკულ ოპერაციულ უპირატესობად მიიჩნევენ გაფანტული კრიტიკული ინფრასტრუქტურისა და ურბანული ცენტრების დასაცავად.
შეერთებული შტატებისთვის, დანიის კონტრაქტის დაკარგვა დიდ დარტყმას წარმოადგენს. Patriot-ის შემოთავაზებული გაყიდვა იყო დანიის ერთ-ერთი ყველაზე მომგებიანი შეიარაღების პაკეტი ათწლეულების განმავლობაში, რომლის ღირებულება 8.5 მილიარდ დოლარს შეადგენდა და შექმნილი იყო აშშ-სა და ნატოს ძალებთან თავსებადობის გასაძლიერებლად. Patriot-ის სისტემა, განსაკუთრებით IBCS-ის ინტეგრაციით, რჩება აშშ-ის არმიის პრემიერ რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემად, რომელიც შექმნილია გაფანტულ საბრძოლო ველებზე მრავალი რადარისა და გამშვები მოწყობილობის ქსელში დასაკავშირებლად. მისი PAC-3 MSE გამანადგურებელი „დარტყმა-მოკვლის“ შესაძლებლობით, ბალისტიკური რაკეტებისგან დაცვის უფრო მაღალ დონეს გვთავაზობს, ვიდრე არსებული Aster 30 Block 1. თუმცა, როგორც ჩანს, დანიელმა თავდაცვის ექსპერტებმა ამერიკულ წინადადებაზე მეტად ევროპული ინდუსტრიული თანამშრომლობა, მიწოდების უფრო მოკლე დრო და სრული რადარის დაფარვა დაასახელეს.
ტექნიკური შედარება აჩვენებს, თუ რა კომპრომისზე წავიდა დანია ამ კონკურსში. Patriot PAC-3 MSE რაკეტას აეროდინამიკური სამიზნეების წინააღმდეგ მაქსიმალური დიაპაზონი დაახლოებით 60 კილომეტრია და სიმაღლის ზღვრული ლიმიტი 30 კილომეტრზე მეტი, რაც მას მაღალსიჩქარიანი ბალისტიკური საფრთხეების წინააღმდეგ უმაღლეს შესაძლებლობებს ანიჭებს. მისი „დარტყმა-განადგურების “ ტექნოლოგია უფრო ეფექტურად ითვლება თანამედროვე მანევრირებადი ქობინების წინააღმდეგ. ამის საპირისპიროდ, Aster 30 Block 1-ს, რომელიც SAMP/T-ის ნაწილია, თვითმფრინავებისა და ფრთოსანი რაკეტების წინააღმდეგ 120 კილომეტრამდე დიაპაზონი აქვს, მაგრამ ბალისტიკური რაკეტების წინააღმდეგ უფრო მოკლე დიაპაზონი, დაახლოებით 25 კილომეტრი. თუმცა, Aster გამანადგურებელი შექმნილია მოწინავე PIF-PAF ბიძგის ვექტორის მართვის სისტემით, რომელიც უზრუნველყოფს მაღალ მანევრირებას ტრაექტორიის ტერმინალურ ფაზაში. რადარის არქიტექტურის განსხვავება ასევე კრიტიკული აღმოჩნდა: SAMP/T უზრუნველყოფს უწყვეტ 360-გრადუსიან დაფარვას, Patriot-ის სექტორული ფაზირებული მასივის ანტენისგან განსხვავებით. ოპერაციული თვალსაზრისით,პერატიულად, კოპენჰაგენის შესყიდვების სამსახური ორმხრივ სტრატეგიას მისდევს.
2025 წლის ივნისში დანიამ დაიწყო საშუალო რადიუსის სისტემების შესყიდვა, რათა უზრუნველყოს დაუყოვნებლივი შესაძლებლობები, ორივე დიაპაზონში რვა სრულად ინტეგრირებული სისტემის განლაგების გრძელვადიანი მიზნით. SAMP/T-ის შერჩევა ამ ძალების სტრუქტურის ბირთვად უზრუნველყოფს, რომ დანია შეესაბამება მზარდ ევროპულ BMD სისტემას, რომელიც მოიცავს იტალიას, საფრანგეთს და პოლონეთს. სტრატეგიულად, ეს არჩევანი ხაზს უსვამს დანიის ორმაგ მისიას – გააძლიეროს ნატოს დაცვა აღმოსავლეთში და მხარი დაუჭიროს ევროპის თავდაცვის ინდუსტრიულ ბაზას ტრანსატლანტიკური უსაფრთხოების გარანტიებზე მზარდი დამოკიდებულების დროს. შეერთებული შტატებისთვის ამ შედეგმა შეიძლება გამოიწვიოს შემდგომი დებატები კონგრესში იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა დაუპირისპირდეს მზარდ ევროპულ თავდაცვის თანამშრომლობას, რამაც შეიძლება აშშ-ს სისტემები მომავალ შეჯიბრებებში გვერდზე გადადოს. დანიისთვის, ფრანკო-იტალიური SAMP/T საჰაერო თავდაცვის სარაკეტო სისტემის შეძენა წარმოადგენს არა მხოლოდ სამხედრო მოდერნიზაციის მნიშვნელოვან ეტაპს, არამედ პოლიტიკურ განცხადებას ევროპის უნარის შესახებ, უზრუნველყოს საკუთარი უსაფრთხოება სადავო ცათი განსაზღვრულ ეპოქაში.
