მნიშვნელოვანი სიახლე: ირანმა რუსული C-400 საზენიტო-სარაკეტო სისტემის პირველი საველე გამოცდა ჩაატარა
ირანული მედიასაშუალების Birun.info-ს მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაციის თანახმად, 2025 წლის 26 ივლისს, რუსული S-400 Triumph საზენიტო-სარაკეტო სისტემა პირველად გამოსცადეს საბრძოლო მოქმედებებში ირანში. გამოცდა ჩატარდა ირანის ცენტრალური ქალაქ ისპაჰანთან ახლოს, რომელიც თეირანიდან სამხრეთით დაახლოებით 440 კილომეტრში მდებარეობს. ეს ირანის საჰაერო თავდაცვის შესაძლებლობების მნიშვნელოვან წინსვლას აღნიშნავს და ხაზს უსვამს ირანის განზრახვას, მოდერნიზდეს შეკავების სტრატეგია მზარდი საჰაერო საფრთხეებისა და რეგიონული არასტაბილურობის პირობებში.
როგორც ჩანს, ტესტირებაში ჩართული იყო S-400-ების მთელი ბატარეა, მათ შორის ინტეგრირებული სამიზნების აღმომჩენი რადილოკაციური სადგური 91Н6Е «Большая птица», სამიზნების აღმომჩენი რადარი 92Н6Е «Могила», რადარი, საბრძოლო მართვის პუნქტი, რამდენიმე სატრანსპორტო დამტენი მანქანა 5П85ТЭ2.
არსებული ინფორმაციით, სისტემა შეიარაღებული იყო 48N6E3 და შესაძლოა 40N6 შორი მოქმედების მიწა-ჰაერის რაკეტებით, რომლებსაც შეუძლიათ საჰაერო საფრთხის ფართო სპექტრის ჩაჭრა. ისპაჰანში ადგილობრივმა დამკვირვებლებმა ბოლო კვირების განმავლობაში რეგიონში რადარის გამოსხივების და რაკეტების გადამზიდავი აქტივობის ზრდა დააფიქსირეს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ განლაგება სტრუქტურირებული სამხედრო წვრთნების ნაწილი იყო. ირანის სამხედრო ხელისუფლებამ არ გამოაქვეყნა ოფიციალური ვიდეოჩანაწერი ან დადასტურება, თუმცა რეგიონული სამხედრო ანალიტიკოსები ამ მოვლენას ფართოდ მიიჩნევენ, როგორც სტრატეგიულ ამერიკულ პირველობას.
ირანისთვის S-400 სისტემის მიწოდების შესახებ პირველი ცნობები 2024 წლის შუა პერიოდში გამოჩნდა. 2024 წლის 2 აგვისტოს, რამდენიმე რეპუტაციის მქონე თავდაცვის მედიასაშუალებამ, მათ შორის Defence Security Asia-მ და ბულგარელმა Military.com-მა, გაავრცელეს ინფორმაცია თეირანში რუსული ილ-76 სამხედრო სატრანსპორტო თვითმფრინავის დაშვების შესახებ, რომელიც, სავარაუდოდ, S-400 სისტემის ძირითად კომპონენტები გადაჰქონდა. ამას მოჰყვა არაოფიციალური განცხადებები, რომ ირანმა სისტემა იმავე წლის დასაწყისში მოითხოვა თავისი ბირთვული ინფრასტრუქტურისა და კრიტიკული სამხედრო დანადგარების დაცვის გასაძლიერებლად. მიუხედავად იმისა, რომ ირანის ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსმა საჯაროდ უარყო S-400-ის ნებისმიერი საჭიროება, ისეთი შიდა სისტემების მიმართ ნდობის მოტივით, როგორიცაა Bavar-373 და Khordad 15, მიწოდების ვადები და ბოლოდროინდელი ოპერაციული ტესტები ნათლად მიუთითებს, რომ S-400-ის, სულ მცირე, შეზღუდული განლაგება მოხდა.
2022 წლიდან ირანსა და რუსეთს შორის თავდაცვის ურთიერთობები მნიშვნელოვნად გაღრმავდა და გადაიქცა სტრატეგიულ ალიანსად, რომელიც დაფუძნებულია რეგიონულ კონფლიქტებში ურთიერთდახმარებასა და დასავლეთის გავლენისადმი საერთო წინააღმდეგობაზე. რუსეთმა ირანს მიაწოდა მოწინავე სათვალთვალო სისტემები, სასწავლო თვითმფრინავები და საჰაერო თავდაცვის საშუალებები, ხოლო ირანმა რუსეთს მიაწოდა უკრაინაში გამოყენებული უმოქმედო საბრძოლო მასალა და დრონების ტექნოლოგია. ერთობლივი სამხედრო წვრთნები, ტექნიკური დელეგაციები და საიდუმლო თავდაცვის თანამშრომლობა გაძლიერდა. S-400-ის ირანში მიწოდება და გააქტიურება ჯდება ორმხრივი სამხედრო თანამშრომლობის ამ უფრო ფართო ფორმატში, რაც სულ უფრო მეტად მოქმედებს რეგიონული უსაფრთხოების დინამიკაზე. რუსული Almaz-Antey-ის მიერ შემუშავებული S-400 Triumf არის ერთ-ერთი ყველაზე მოწინავე შორ მანძილზე მოქმედი საჰაერო თავდაცვის სარაკეტო სისტემა, რომელიც ხელმისაწვდომია ექსპორტისთვის. მას შეუძლია 400 კმ-მდე დიაპაზონში და 30 კმ-მდე სიმაღლეზე ფართო სპექტრის საჰაერო საფრთხეების, მათ შორის თვითმფრინავების, ფრთოსანი რაკეტების, უპილოტო საფრენი აპარატების და ბალისტიკური რაკეტების აღმოჩენა და მათთან გამკლავება. სისტემა აღჭურვილია მრავალფუნქციური ფაზური მასივის რადარით და შეუძლია ერთდროულად 80-მდე სამიზნის თვალყურის დევნება, მათგან 36-ის ერთდროულად განადგურებით. მის არსენალში შედის 48N6E3 მაღალსიჩქარიანი დარტყმითი და 40N6 გაფართოებული რადიუსის ჩამჭერი რაკეტები, რაც უზრუნველყოფს ფენოვან დაცვას მაღალი სიზუსტით და ელექტრონული კონტრზომებისადმი მდგრადობით.
რუსეთის S-400 საჰაერო თავდაცვის სარაკეტო სისტემის ირანში აშკარა გააქტიურება ქვეყნის საჰაერო თავდაცვის დოქტრინის მნიშვნელოვან ცვლილებაზე მიუთითებს. სრულად ამოქმედების შემთხვევაში, ირანი იქნება იმ რამდენიმე ქვეყანას შორის, რომელიც რუსეთის ყველაზე მოწინავე საჰაერო თავდაცვის სისტემას ექსპორტისთვის გამოიყენებს. ეს შესაძლებლობა მნიშვნელოვნად აძლიერებს ირანის უნარს, გაუმკლავდეს მაღალ სიმაღლეზე, შორ მანძილზე მოქმედ საჰაერო საფრთხეებს, ამავდროულად ართულებს მოწინააღმდეგეებისთვის დარტყმის დაგეგმვას. დასავლელი თავდაცვის დამგეგმავებისა და რეგიონალური სამხედროებისთვის, განსაკუთრებით ისრაელისა და სპარსეთის ყურის ქვეყნებისთვის, ეს მოვლენა, სავარაუდოდ, მიმდინარე საჰაერო ოპერაციების გადაფასებას გამოიწვევს და შესაძლოა, რეგიონში ახალი საჰაერო თავდაცვის შესაძლებლობების შეძენა დააჩქაროს. ისპაჰანთან ახლოს ტესტების დრო და ადგილმდებარეობა ასევე ხაზს უსვამს თეირანის ყურადღებას მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი სტრატეგიული აქტივების დაცვაზე.
