საუდის არაბეთში პირველი THAAD ტიპის ამერიკული საჰაერო თავდაცვის სარაკეტო სისტემა განალაგეს

2025 წლის 2 ივლისს, საუდის არაბეთის სამეფო საჰაერო თავდაცვის ძალებმა ფუნქციური ტესტირების, სისტემის გააქტიურებისა და შიდა საველე წვრთნების დასრულების შემდეგ, აშშ-ში წარმოებული ტერმინალური მაღალი სიმაღლის ზონის თავდაცვის (THAAD) სისტემის პირველი ბატარეა ექსპლუატაციაში მიიღეს.

ცერემონია ჯიდაში, საჰაერო თავდაცვის ძალების ინსტიტუტში გაიმართა, სადაც საუდის არაბეთის სამეფო საჰაერო თავდაცვის ძალების მეთაურმა, გენერალ-ლეიტენანტმა მაზიდ ბინ სულეიმან ალ-ამრომ, ახლად ჩამოყალიბებული დანაყოფის მეთაურს ბატარეის დროშა ოფიციალურად გადასცა.

ოპერატიულ სამსახურში ოფიციალურად შეყვანას მოჰყვა სასწავლო პროცესი, რომელიც ტეხასის შტატის ფორტ ბლისში ინდივიდუალური წვრთნით დაიწყო და საუდის არაბეთის ტერიტორიაზე კოლექტიური საველე წვრთნებით დასრულდა.

ეს ბატარეა THAAD-ის პირველ ოპერატიულ განლაგებას წარმოადგენს საუდის არაბეთში და ამჟამად ინტეგრირებულია საუდის არაბეთის სამეფო საჰაერო თავდაცვის ძალებში, როგორც სამეფოს ფართო ძალისხმევის ნაწილი, რომელიც მიზნად ისახავს მისი რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვის შესაძლებლობების მოდერნიზაციას.

THAAD, ანუ ტერმინალური მაღალი სიმაღლის ზონის დაცვა, არის მობილური ბალისტიკური რაკეტსაწინააღმდეგო თავდაცვის სისტემა, რომელიც შემუშავებულია Lockheed Martin Missiles-ისა და Fire Control-ის მიერ. ის შექმნილია  მოკლე, საშუალო და საშუალო რადიუსის ბალისტიკური რაკეტების ჩასაჭრელად და განადგურებისთვის მათი ფრენის ბოლო ფაზაში, „დარტყმა-მოკვლა“ ტექნოლოგიის გამოყენებით.

სისტემას არ აქვს ქობინი, არამედ ეყრდნობა კინეტიკურ ზემოქმედებას. THAAD-ის თითოეული ბატარეა, როგორც წესი, მოიცავს მინიმუმ 6  გამშვებ მოწყობილობას, 8  რაკეტას თითო გამშვებ მოწყობილობაზე, ორ მობილურ ტაქტიკურ ოპერაციების ცენტრს და ერთ Raytheon AN/TPY-2 რადარს.

სისტემის  მაქსიმალური დიაპაზონი 200 კილომეტრია, ჩაჭრის სიმაღლე კი 150 კილომეტრამდე. ის იყენებს Aerojet Rocketdyne-ის ინდიუმის ანტიმონიდის ინფრაწითელ მაძიებელს და ერთსაფეხურიან მყარი რაკეტის გამაძლიერებელს ხელმძღვანელობისთვის. სისტემის უნარი, იმოქმედოს როგორც ატმოსფეროში, ასევე მის გარეთ, უზრუნველყოფს დაცვის უფრო მაღალ დონეს, ვიდრე Patriot PAC-3, რაც მას შესაფერისს ხდის მასობრივი განადგურების იარაღის მატარებელი რაკეტების ჩასაჭრელად. THAAD სისტემა ადრე განლაგდა არაბთა გაერთიანებულ საემიროებში, სამხრეთ კორეაში, ისრაელსა და გუამში და წარმოადგენს აშშ-ის სარაკეტო თავდაცვის სააგენტოს მიერ განხორციელებული მრავალშრიანი თავდაცვის სტრატეგიის ნაწილს.

THAAD სისტემა შეძენილი იქნა აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2017 წლის 6 ოქტომბერს დამტკიცებული უცხოური იარაღის გაყიდვის შეთანხმების ფარგლებში. თავდაცვის უსაფრთხოების თანამშრომლობის სააგენტომ (DSCA) გაამჟღავნა გაყიდვის საერთო ღირებულება 15 მილიარდი დოლარი, რომელიც მოიცავს შვიდ დანადგარს, რომელთაგან თითოეული შედგება Raytheon AN/TPY-2 რადარისგან, ექვსი გამშვებისგან, თითოეული დანადგარის ორი მობილური ტაქტიკური სადგურისგან და სულ 360 გადამჭერისგან დამატებითი აღჭურვილობით, სათადარიგო ნაწილებითა და დამხმარე მომსახურებით.

DSCA-მ განაცხადა, რომ გაყიდვა მხარს უჭერს აშშ-ის საგარეო პოლიტიკისა და ეროვნული უსაფრთხოების მიზნებს და მიზნად ისახავს ირანის მზარდი ბალისტიკური რაკეტების საფრთხის წინააღმდეგ ბრძოლას. სისტემა ავსებს საუდის არაბეთის მიერ უკვე ექსპლუატირებული Patriot PAC-3 სისტემების დაბალ სიმაღლეზე ფრენის შესაძლებლობებს დამატებითი ეგზოატმოსფერული გადამჭრელი ფენის უზრუნველყოფით. გაყიდვის დროს არანაირი კომპენსაციის შეთანხმება არ გამოვლენილა. პენტაგონმა აღნიშნა, რომ გარიგება არ შეცვლის რეგიონულ სამხედრო ბალანსს.

THAAD-ის გააქტიურება მოჰყვა ირანის, ისრაელისა და შეერთებული შტატების მონაწილეობით 12-დღიანი კონფლიქტის დასრულებას, რომლის დროსაც ირანის რაკეტებმა ბოლო ღამეს კატარი დაბომბეს. საუდის არაბეთის გადაწყვეტილება, კონფლიქტის შემდეგ ოპერატიული განლაგების ასე მალე შეწყვეტის შესახებ, მიუთითებს პირდაპირ რეაგირებაზე ყურეში ცვალებად საფრთხის სცენარზე.

ოფიციალური პირების თქმით, სისტემა მოემსახურება კრიტიკული ინფრასტრუქტურისა და სტრატეგიული ეროვნული აქტივების დაცვას. THAAD-ის გააქტიურება საუდის არაბეთს არაბთა გაერთიანებული საამიროების შემდეგ ყურის მეორე ქვეყანად აქცევს, რომელიც სისტემას იყენებს. არაბთა გაერთიანებულმა საემიროებმა 2011 წელს ორი ბატარეა შეიძინა, რომლებმაც ოპერატიული სტატუსი 2016 წელს მიიღეს. მოსალოდნელია, რომ კატარი მესამე რეგიონული ოპერატორი გახდება, რომელმაც THAAD სისტემების შესყიდვის გარიგებები 2025 წლის მაისში ხელმოწერილი 42 მილიარდი დოლარის ღირებულების აშშ-ის სამხედრო აღჭურვილობის პაკეტის ფარგლებში მიიღო. აშშ-ის THAAD-ის ბატარეები ასევე განლაგდა ისრაელში, მათ შორის 2024 წლის ოქტომბრის და 2025 წლის აპრილის სარაკეტო თავდასხმების დროს, რომლებიც ირანს მიეწერებოდა. ანგარიშები მიუთითებს, რომ აშშ-მ THAAD გამოიყენა.

საუდის არაბეთის THAAD პროექტი მოიცავს ადგილობრივ ინდუსტრიულ კომპონენტს, მისი Vision 2030 სტრატეგიის შესაბამისად, რომლის ფარგლებშიც ქვეყანა 2028 წლისთვის შვიდი THAAD ბატარეის განლაგებას ისახავს მიზნად. 2025 წლის 11 მაისს, Lockheed Martin-მა, საუდის არაბეთის სამხედრო მრეწველობის გენერალურმა ორგანომ (GAMI) და ფოლადის კონსტრუქციების არაბულმა საერთაშორისო კომპანიამ (AIC Steel) დაადასტურეს პირველი რაკეტების ამოსაღებად განკუთვნილი პალეტის (MRP-T) წარმატებული შიდა წარმოება, რომელიც THAAD-ის გადამჭრელი რაკეტების ტრანსპორტირებისთვის გამოყენებული ლოგისტიკური კომპონენტია. განცხადება მოჰყვა AIC Steel-ის ჯიდას ქარხანაში ჩატარებულ ტესტირებას, რომელშიც მონაწილეობდნენ Lockheed Martin-ის რაკეტებისა და ცეცხლის კონტროლის პრეზიდენტი ტიმ კაჰილი, GAMI-ის მოადგილის მოადგილე ნავაფ ალბავარდი და AIC Steel-ის პრეზიდენტი ვასიმ ატიეჰი. MRP-T განკუთვნილია საიმედო ტრანსპორტირებისთვის, დაახლოებით 12,600 კილოგრამი და 1,337 კუბური ფუტის მოცულობით. მისი დამონტაჟება შესაძლებელია ბრტყელძირიან ან დაბალძირიან მისაბმელებზე და შექმნილია გადამჭრელი რაკეტების უსაფრთხო მართვისა და სწრაფი გადაადგილებისთვის, რაც უზრუნველყოფს გამშვების მზადყოფნას სხვადასხვა საოპერაციო გარემოში.

MRP-T-ის წარმოება საუდის არაბეთში THAAD კომპონენტის პირველი დადასტურებული შიდა წარმოებაა. Lockheed Martin AIC Steel-ს ტექნიკურ მხარდაჭერას და ტრენინგებს უწევს 2022 წელს ხელმოწერილი ლოკალიზაციის შეთანხმების ფარგლებში, რომელიც ასევე მოიცავს THAAD გამშვები მოწყობილობებისა და შესანახი კონტეინერების შიდა წარმოების გეგმებს. MRP-T ლოკალიზაცია

სისტემის ოპერატიული ინტეგრაციისა და ლოკალიზაციის პარალელურად, საუდის არაბეთი აგრძელებს შეერთებული შტატებისგან თავდაცვის სფეროში შესყიდვების უფრო ფართო პორტფელის გაფართოებას. 2025 წლის მაისში, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა დაამტკიცა AIM-120C-8 მოწინავე საშუალო რადიუსის ჰაერი-ჰაერი რაკეტების (AMRAAM) საუდის არაბეთისთვის გაყიდვა 3.5 მილიარდი დოლარის ღირებულების გარიგებით. მარტში ვაშინგტონმა დაამტკიცა 2000-მდე APKWS II ლაზერული მართვადი საბრძოლო მასალის 100 მილიონ დოლარად გაყიდვა. ეს შესყიდვები ერ-რიადის მიერ მაღალი ღირებულების იარაღის შესყიდვების მიმდინარე ტენდენციის ნაწილია, რომელთაგან ბევრი პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის პირველი ვადის დროს ხელმოწერილი 110 მილიარდი დოლარის თავდაცვის ხელშეკრულებით თარიღდება. სამეფო ისტორიულად ორმხრივ სტრატეგიას მისდევდა, რომელიც აერთიანებდა ფართომასშტაბიან უცხოური იარაღის იმპორტს შიდა წარმოების თანდათანობით ნაბიჯებთან პარტნიორობისა და ერთობლივი საწარმოების მეშვეობით. THAAD-ის კომპონენტების ლოკალიზაცია ახლა უფრო ფართო ტენდენციის ნაწილია, რომელიც მოიცავს ზუსტად მართვად საბრძოლო მასალას, ჯავშანტექნიკას და სარაკეტო სისტემებს.