შავი ქორის დესანტი

26.04.2015.

 

1991 წელს სომალიში სამოქალაქო შეტაკებების მსვლელობისას დიქტატორ სიად ბეირის ცენტრალიზებული ხელისუფლება დამხობილი იქნა. მის ნაცვლად ქვეყანაში ერთმანეთისადმი მტრულად განწყობილი მებრძოლთა დაჯგუფებები გამეფდნენ. უპირველეს ყოვლისა ბრძოლა დაიწყო სურსათ-სანოვაგის საწყობებისთვის. მთლიანად ჩამოინგრა ეკონომიკა, მათ შორის ამ ქვეყნისათვის ისეთი ტრადიციული დარგი, როგორცაა სოფლის მეურნეობა.სურათს აგრეთვე ავსებდა გვალვა და მოუსავლიანობა. ქვეყანაში შიმშილი დაიწყო.

კლანებს შორის ომის შეწყვეტისა და  ადგილობრივ მცხოვრებთათვის სურსათ-სანოვაგის მიწოდების მიზნით გაეროს უშიშროების საბჭოს მიერ 1992 წლის აპრილში მოწონებული იქნა რეზოლუცია №751, სომალიში სამშვიდობო ოპერაციის ჩატარების შესახებ UNOSOM-I (United Nations Operations in Somalia). თუმცა აღმოჩნდა, რომ გაეროს ძალებს არ შეეძლოთ მოცემული ოპერაციის დამოუკიდებლად განხორციელება. შეიარაღებული კლანები ხელს უშლიდნენ ჰუმანიტარული დახმარების სამართლიანად განაწილებას სომალის მაცხოვრებელთა შორის, იტაცებდნენ სურსათ-სანოვაგეს და ატერორებდნენ საერთაშორისო ორგანიზაციებს. მაშინ საქმეში ჩაერთო ამერიკის შეერთებული შტატები. ამერიკული შეიარაღებული ძალების მიერ დაწყებული იქნა ოპერაცია  „Provide relief“ – „დახმარების აღმოჩენა“, რომლის მსველელობის დროსაც სომალიში გადაგზავილი იქნა 28 ათასი ტონა ჰუმანიტარული ტვირთი. თუმცა მდგომარეობა ქვეყანაში, და განსაკუთრებით მის დედაქალაქ მოგადიშოში, სულ უფრო და უფრო უარესდებოდა. მდგომარეობის სტაბილიზაციის მიზნით 1992 წლის დეკემბერში დაწყებული იქნა ოპერაცია „Restore hope“ – „იმედის აღდგენა“. ამ ოპერაციის მსვლელობისას ამერიკელები გეგმავდნენ სამშვიდობო ჯარების კონტიგენტის მეთაურობას, ხოლო ქვეყანაში მდგომარეობის სტაბილიზაციის შემდგომ თავისი ჯარების გამოყვანას და სომალის ტერიოტორიის გაეროს ძალების კონტროლქვეშ გადაცემას.

1993 წლის მარტში გაეროს უშიშროების საბჭომ სამშვიდობო ოპერაციაUNOSOM-II დაიწყო.  ოპერაციის მიზანი სომალელი მებრძოლების განიარაღება და ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე სახელმწიფო ხელისუფლების აღდგენა იყო. ოპერაციას თურქი გენერალი სივიკ ბირი ხელმძღვანელობდა. მალე გაეროს უშიშროების საბჭოს თხოვნით  სომალიში შეყვანილი იქნა აშშ-ის სწრაფი რეაგირების ჯარები, რომელსაც აშშ-ის მე-10 სამთო დივიზიის მეთაური გენერალ-მაიორ ტომას მ. მონტგომერი სარდლობდა. ეს შეუმჩნეველი არ დარჩენია სომალელი მებრძოლების საველე მეთაურებს.

მოჰამედ ფარახ აიდიდი

მათ შორის განსაკუთრებით გამოირჩევა მოჰამედ ფარახ აიდიდი (სომალური ენიდან თარგმანში, აიდიდი – ეს არის „ადამიანი, რომელიც  არ უნდა შეურაცხყო“), რომელიც წარსულში გენერალი და სომალის არმიის შტაბის მეთაური იყო. მისი დაჯგუფება, სომალური ეროვნული ალიანსი (სეა), ყველაზე უფრო დისციპლინირებული და ბრძოლისუნარიანი იყო მსგავსი სახის სხვა ფორმირებებს შორის. აიდიდი ფლობდა რადიოსადგურს, და მისი მეშვეობით სომალის მცხოვრებთათვის მიმართვა შეეძლო. მან გაავრცელამოწოდება, რომელშიც ყველა სომალელს გაეროს ჯარების წინააღმდეგ ბრძოლისკენ მოუწოდებდა. ამის შემდეგ გენერალმა ბირმა პაკისტანური მსუბუქი სატანკო ბრიგადა გაგზავნა, რათა განეიარაღებინა სეა და დაეკავებინა მისი ლიდერები, ხოლო რადიოსადგური დაეხურა. თუმცა აიდიდის დაზვერვამ დროულად შეიტყო მოცემული ოპერაციის მომზადების შესახებ. 1993 წლის 5 ივნისს პაკისტანური კოლონის გადაადგილებისას  მათზე სეა-ს მებრძოლების მიერ ჩასაფრებიდან მოულოდნელი დარტყმა იქნა მიყენებული, რომლის დროსაც დაიღუპა 24 და დაიჭრა 44 სამხედრო მოსამსახურე.

ამ აქციის პასუხად გაეროს უსაფრთხოების საბჭომ სეა-ს ქვედანაყოფების ასალაგმად და აიდიდის შესაპყრობად ზომები მიიღო. სავარაუდო იყო, რომ მსხვილი ლიდერის დაკავება და მისი დაჯგუფების ლიკვიდაციას  უნდა ეიძულებინა სხვა საველე მეთაურები შეეწყვიტათ ბრძოლა. ორგანიზებული იქნა მოგადიშოს ქუჩების პატრულირება მძიმე ტექნიკის გამოყენებით. 

სომალიში გადასროლილი იქნა დამატებითი ძალები: 130 საბრძოლო შვეულმფრენი და AC-130-ის ტიპის ახლო საჰაერო მხარდაჭერის თვითმფრიავები (ე. წ. „განშიპები“), რომლებმაც 7 ივნისიდან 14 ივლისამდე არსებულ პერიოდში მრავალი დარტყმა განახორციელეს სეა-ს ობიექტების წინააღმდეგ: მათ შორის იყო შეიარაღების საწყობები, მებრძოლების სატრანსპორტო საშუალებები და აიდიდის რადიოსადგური.

12 ივნისს ამერიკული ჯარების მიერ საბრძოლო შვეულმფრენების გამოყენებით შტურმით აღებული იქნა სეა-ს შტაბ-ბინა, და ტყვედ იქნა აყვანილი მისი მრავალი თანამდებობის პირი. თუმცა თვით აიდიდი დაიმალა და ალიანსის ხელმძღვანელობა იატაკქვეშეთიდან განაგრძო. მისი დაჭერისათვის დაწესდა ჯილდო 25000 დოლარის ოდენობით.

ამ დროს სომალიში სიტუაცია დასტაბილურდა. მებრძოლებმა შეამცირეს თავიანთი აქტიურობა. თუმცა გარკვეული დროის შემდეგ მათ ხელახლა წარმოაჩინეს თავიანთი ძალა, როდესაც ნაღმსატყორცნების გამოყენებით მოგადიშოში ამერიკული შვეულმფრენების ბაზირების ადგილებს დარტყმა არაერთხელ მიაყენეს.

აიდიდის შეპყრობის დასაჩქარებლად აშშ-ის თავდაცვის სამინისტროს მიერ დაგიგეგმა ოპერაცია „გოთური გველი“, რომლის ფარგლებშიც სომალიში გადაიგზავნა „დელტას“ 1-ლი ოპერატიული რაზმის ქვედანაყოფები, რეინჯერთა 75-ე პოლკის ასეული და სპეციალური ოპერაციების 160-ე ავიაპოლკის ნაწილი. ამ ძალების შემადგენლობიდან აიდიდის შესაპყრობად შექმნილი იქნა ოპერატიულ-ტაქტიკური ჯგუფი „რეინჯერი“, „დელტას“ მეთაურ გენერალ-მაიორ უილიამ ფ. გარისონის მეთაურობით.

გენერალ-მაიორ უილიამ ფ. გარისონის

ოპერატიული ინფორმაციით მათ ამარაგებდნენ ცსს-ის აგენტები და სადაზვერვო ავიაცია საავიაციო ტაქტიკური ჯგუფის შემადგენლობიდან. აგვისტოში დაიწყო ოპერაცია სახელწოდებით „თვალები მოგადიშოზე“, რომლის მსვლელობის დროსაც ქალაქის თავზე მუდმივად იმყოფებოდა მზვერავი-შვეულმფრენი ან სადაზვერვო თვითმფრინავი „ორიონი“, რომლებიც გზებზე ავტომობილების გადაადგილებას უთალთვალებდნენ. განზრახული იყო, რომ როგორც კი დაფიქსირებული იქნებოდა აიდიდის გადაადგილება ქალაქის ქუჩებზე, მოცემული მონაკვეთი სპეცრაზმის ძალების მიერ იქნებოდა ბლოკირებული და სეა-ს ლიდერს დააკავებდნენ. თუმცა დაზვერვას არ შეეძლო უტყუარი ინფორმაციის მოპოვება აიდიდის ადგილსამყოფლის შესახებ. სპეცრაზმი ექვსჯერ გადასხდა მოგადიშოს ქუჩებზე და სეას წევრებიც დააკავეს, თუმცა აიდიდი მათ შორის არ აღმოჩნდა.

ამასობაში ვითარება კიდევ უფრო დაიძაბა.

8 აგვისტოს გზაზე აფეთქებული იქნა ავტომობილი, რომელშიც ოთხი ამერიკელი იჯდა.

8 სექტემბერს ბოევიკებმა მსხვილმაშტაბიანი თავდასხმა მოაწყვეს სამშვიდობოების ბლოკპოსტზე, უუკუგორებო ქვემეხების, ყუმბარსატყორცნებისა და ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენებით. ბოევიკებს შეუერთდა აგრეთვე დაახლოებით 1000 ადგილობრივი მცხოვრებიც. საჭირო გახდა ავიაციის მხარდაჭერა, რათა ჩაეხშოთ ბოევიკთა საცეცხლე წერტილები. ამ თავდასხმის შედეგად ჭრილობა მიიღო ექვსმა მშვიდობისმყოფელმა.

16 და 21 სექტემბერს თავდახმა განხორციელდა პაკისტანელ სამხედროებზე, ამასთან ერთად 21 სექტემბერს, ბრძოლის დროს მოკლული იქნა ორი და დაიჭრა შვიდი სამხედრო მოსამსახურე, აგრეთვე დაზიანდა ერთი ჯავშანტრანსპორტიორიც.

1993 წლის 25 სექტემბერს მებრძოლების მიერ ხელის ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარსატყორცნიდან გახსნილი ცეცხლის შედეგად ჩამოგდებული იქნა ამერიკული შვეულმფრენი „Blackhawk“-ი („შავი ქორი“). ამის შედეგად სამი ამერიკელი გარდაიცვალა. აქამდე ყუმბარსატყორცნი საჰაერო სამიზნეების წინააღმდეგ არ გამოუყენებიათ, ამიტომაც გენერალმა გარისონმა მომხდარი შემთხვევითობად ჩათვალა. შემდგომი ოპერაციების დაგეგმვისას ხელის ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარსატყორცნებით შვეულმფრენების განადგურების შესაძლებლობა მხედველობაში არ მიუღიათ, რამაც ფატალური შედეგები გამოიწვია.

შვეულმფრენთა განთავსების ადგილების ნაღმსატყორცნებიდან დაბომბვამ და „შავი ქორის“ განადგურებამ  აჩვენა, რომ სიტუაცია ქვეყანაში უმართავად ხდებოდა. სეა-ს მოქმედების აღსაკვეთად მხოლოდ ერთი საშუალება იყო  – მისი ლიდერის დაკავება.

აიდიდისა და მისი უახლოესი თანამებრძოლების დასაკავებლად გადამწყვეტი ოპერაციის ჩატარება 1993 წლის 3 ოქტომბერს, კვირა დღეს გადაწყდა. ჩვეულებრივ ყოველ პარასკევს სეა-ს წევრები მოგადიშოში ანტიამერიკულ მიტინგს აწყობდნენ. ერთ-ერთი ორატორი იყო ომარ სალადი – აიდიდის მრჩეველი. მიტინგის დასრულების შემდეგ იგი ავტომობილით დიდი (სომალურ პირობაზე) თეთრი სამსართულიანი სახლისკენ გაემართა, რომელიც სასტუმრო „ოლიმპიკიდან“  ერთ კვარტალში მდებარეობდა. ამ შენობის ირგვლივ ბინძური, მივარდნილი კვარტალები იყო განთავსებული. მახლობლად მდებარეობდა აგრეთვე „ბაქარის“ ბაზარიც, რომელიც ამერიკელთა მიმართ სავსებით მტრულად განწყობილი ადგილი და ნამდვილი დასაყრდენი იყო სეა-სთვის. ქალაქის ამ რაიონში, რომელსაც ამერიკელებმა „შავი ზღვა“ დაარქვეს, ქუჩებისა და შესახვევების ლაბირინთში აიდიდის ასობით ათასი მომხრე ცხოვრობდა, რომლებიც სრულიადაც არ იყვნენ შეუიარაღებელნი.

ომარ სალადს ამერიკელი აგენტები უთვალთვალებდნენ. დაახლოებით 13:00 სთ-ზე აგენტურა იტყობინებოდა, რომ მითითებულ სახლში საადი უნდა შეხვედროდა აბდი ჰასან ავალს, მეტსახელად კებდიდს,  რომელიც აიდიდის ჩრდილოვან მთავრობაში შინაგან საქმეთა მინისტრი იყო. თვით აიდიდი ასევე შესაძლოა იქ ყოფილიყო, თუმცა ამის უტუარად დადგენა შეუძლებელი იყო. ამავე დღეს მოგადიშოს თავზე ცაში ტრიალებდა სადაზვერვო თვითმფრინავი „ორიონი“. მალე მას შეუერთდა რამდენიმე სადაზვერვო შვეულმფრენი „Little bird“-ი, რომლებიც იმ სახლს უთვალთვალებდნენ, რომელშიც სალადი შევიდა.

სამიზნის ზუსტი აღნიშვნისათვის ადგილობრივ აგენტს სასტუმრო „ორიონის“ ფასადთან თავისი ჰაერიდან ადვილად შესამჩნევი ვერცხლისფერი მანქანა უნდა მიეყვანა, გაეღო კაპოტი და ისე მოქცეულიყო, თითქოს მანქანას ძრავა გაფუჭებოდა, რაც შვეულფრენში მსხდომ ოპერატორებს იქეთკენ თავიანთი კამერების მიმართვის შესაძლებლობას მისცემდა, შემდეგ აგენტს ქუჩაზე უნდა გაევლო და გაჩერებულიყო ზუსტად საჭირო სახლის პირდაპირ.

სომალელი მებრძოლები და მათი იმპროვიზებული საბრძოლო ტექნიკა

ამავე დროს რეინჯერებმა და სპეცრაზმმა აიდიდისა და მისი მომხრეების დასაკავებელი ოპერაციისათვის მოსამზადებლად ბრძანება მიიღეს. მოიერიშე ჯგუფების მეთაურები დამატებით შეთანხმდნენ მოქმედების ტაქტიკაზე, რა დროსაც საჰაერო დაზვერვის მიერ გადმოცემულ კადრებს იყენებდნენ. ოპერაციის გეგმის ასლები გადაცემული იქნა რეინჯერთა რაზმების მეთაურებისათვის, შვეულმფრენები მზად იყვნენ აფრენისათვის. შესაძლებელი იყო ოპერაციის დაწყება, თუმცა ბრძანებამ დაიგვიანა.

გარკვეული დროის შემდეგ გამოირკვა, რომ აგენტმა ბოევიკებისადმი შიშის გამო ვერ შეასრულა ის, რაც მისგან იყო საჭირო. სასტუმროდან წამოსვლის შედეგ, მან მანქანა იქ არ გააჩერა, სადაც საჭირო იყო, და კაპოტიც იქვე ახადა. დაზვერვის მიზეზით სპეცრაზმის ქვედანაყოფმა კინაღამ არასწორ სამიზნეს შეუტია.

ჯგუფების მეთაურები მითითებების მიღების მიზნით ხელახლა შეიკრიბნენ ოპერატიულ ცენტრში. რაციის საშუალებით აგენტისათვის გადაცემული იქნა ბრძანება კიდევ ერთხელ შემოეარა კვარტალი და პირდაპირ საჭირო სახლთან გაჩერებულიყო. ამჯერად ის სწორედ იმ ადგილას მივიდა, სადაც საჭირო იყო.

15:00 სთ-ზე ჯგუფ „რეინჯერის“ შტაბმა გენერალ მონტგომერის ოპერაციის დაწყებისათვის მზადყოფნის შესახებ მოახსენა. სადაზვერვო ავიაციამ მიიღო ბრძანება გაეთავისუფლებინა საჰაერო სივრცე სამიზნის თავზე. მე-10 სამთო დივიზიის ერთ-ერთი ასეული სრული საბრძოლო მზადყოფნის მდგომარეობაში იქნა მოყვანილი. რადიოელექტრონული ბრძოლის ქვედანაყოფებმა მოგადიშოში რადიოეთერისა და ფიჭური კავშირის დახშობა დაიწყეს (სტაციონარული სატელეფონო ქსელი ქალაქში არ იყო).

სულ ოპერაციაში ჩართული იქნა თექვსმეტი შვეულმფრენი: ოთხი – საცეცხლე მხარდაჭერისათვის, ექვსი ახდენდა „დელტას“ სპეცრაზმელების ტრანსპორტირებას, კიდევ ოთხს რეინჯერთა 75-ე პოლკის მესამე ბატალიონის მეორე ასეულის მებრძოლები გადაჰყავდა,  ერთი – სამძებრო-სამაშველო ჯგუფის იყო, ხოლო უკანასკნელი ოპერაციის მართვის საჰაერო შტაბად გამოიყენებოდა. მასში იმყოფებოდნენ უფროსი ოფიცრები, რომელთა ამოცანასაც შვეულმფრენების პილოტებისა და სახმელეთო ძალების მოქმედებების მართვა წარმოადგენდა.

ბაზის ჭიშკართან სრულ საბრძოლო მზადყოფნაში იდგა ცხრა ამერიკული ჯავშანმანქანა „ჰამერისგან“ და სამი სამხედრო სატვირთოსგან შემდგარი კოლონა. მანქანებში იმყოფებოდნენ რეინჯერები, „დელტას“ მებრძოლები დაSEAL-თა მეექვსე ჯგუფის ოთხი მებრძოლი. კოლონას პოდპოლკოვნიკი დონი მაკნაიტი მეთაურობდა. სულ თავმოყრილ ჯგუფში, საჰაერო დაზვერვის ჩათვლით, იყო ავიატექნიკის ოცი ერთეული, თორმეტი ავტომობილი და პირადი შემადგენლობის დაახლოებით ას სამოცი ადამიანი.

ოპერაციის გეგმის მიხედვით, შენობის მახლობლად უნდა მომხდარიყო „დელტას“ და რეინჯერების შვეულმფრენებიდან დესანტირება ბაგირების საშუალებით. „დელტა“ უნდა შეჭრილიყო შენობაში, დაეკავებინა ბოევიკების ლიდერები, და ისინი ქუჩაში გამოეყვანა. ამავე დროს სახლს უნდა მიახლოებოდა ავტოკოლონა, აეყვანა რეინჯერები ტყვედ ჩავარდნილებთან ერთად და გამოეყვანა ისინი ქალაქიდან. „დელტას“ მებრძოლების ევაკუირება შვეულმფრენებს უნდა მოეხდინათ. ამერიკული მეთაურობა ვარაუდობდა, რომ ოპერაციის მოულოდნელობა და სისწრაფე ბოევიკებს სერიოზული წინააღმდეგობის გაწევის საშუალებას არ მისცემდა.

დაახლოებით 14:00 სთ-ზე ობიექტზე გადასხმა დაიწყო. მთავარმა მოიერიშე ჯგუფმა, მიწაზე ჩამოსხდომის შემდეგ, საიერიშო ყუმბარები კედლის მიღმა შენობის ეზოში ჩაყარა და მაშინვე, გადაირბინეს რა ეზო, სახლში შეიჭრნენ. სპეცრაზმელთა კიდევ ორი ოთხეული, რომლებიც მიწაზე შენობის ფასადის წინ დაეშვნენ, მთავარი შესასვლელისკენ დაიძრა. აქ ისინი საწერი საშუალებების მაღაზიის სათავსოში შეიჭრნენ, თუმცა სწრაფად გააცნობიერეს რა თავიანთი შეცდომა, დატოვეს ის და ძირითად ჯგუფს უკან მიჰყვნენ. ამავდროულად ოპერაციის ადგილის თავზე კიდევ ორი შვეულმფრენი ჩამოეკიდა, რომელთაგანაც ბაგირებით „დელტას“ მებრძოლები გადმოსხდნენ – ისინი მოიერიშეთა მეორე ტალღას წარმოადგენდნენ.

მათ შემდეგ მოვიდა შვეულმფრენები, რომლებშიც რეინჯერები ისხდნენ. რეინჯერებმა ჩამოსხდომა კვარტალის კუთხეებში დაიწყეს, რათა ოპერაციის ზონის პერიმეტრის ბლოკირება მოეხდიათ. რეინჯერების დაშვების დროს ერთ-ერთი მათგანი, ტოდ ბლექბერნი, ბაგირს მოსწყდა და ოცი მეტრის სიმაღლიდან ჩამოვარდა.

თითქმის მაშინვე მეზობელი შენობებიდან ცეცხლი გახსნენ და  რეინჯერები მისი ზემოქმედების ქვეშ აღმოჩნდნენ. ამის შედეგად ჭრილობა მიიღო რამდენიმე მებრძოლმა. აიდიდის ბოევიკების ასეთი სწრაფი რეაქცია ამერიკელებისათვის მოულოდნელი აღმოჩნდა.

ამავე დროს „დელტამ“ შენობის შტურმი დაასრულა. სალადი და კებდიდი, და ასევე სეა-ს კიდევ 22 წევრი დაკავებული იქნა, თუმცა აიდიდი სახლში არ აღმოჩნდა.

მალე, ტყვედ აყვანილთა და რეინჯერთა წაყვანის მიზნით, „ჰამერების“ კოლონა მოვიდა. სამი „ჰამერი“ სერჟანტ სტრაკერის მეთაურობით სწრაფადვე გაემართა ბაზისკენ ჩამოვარდნისას დაშავებულ ბლექბერნთან  ერთად, რომელსაც სასწრაფო სამედიცინო დახმარება ესაჭიროებოდა. ქალაქში მოძრაობის დროს კონვოი პერიოდულად აწყდებოდა ბარიკადებს, რომლებიც მოგადიშოს მცხოვრებთა მიერ იყო აღმართული, და ცეცხლსასროლი იარაღის ცეცხლის ქვეშ ხვდებოდა. ერთ-ერთი ამგვარი შემთხვევის დროს მოკლული იქნა „ჰამერზე“ მყოფი მეტყვიამფრქვევე.

ასევე პრობლემები შეხვდა კოლონის იმ ნაწილსაც, რომელიც ტყვეების გადასაყვანად დარჩა. ყუმბარსატყორცნებიდან და ავტომატებიდან გახსნილი ცეცხლის შედეგად დაზიანებული იქნა ერთი „ჰამერი“ და ერთი სატვირთო ავტომობილი. თუმცა ეს, რა თქმა უნდა, შედარებით უფრო უმნიშვნელო უსიამოვნება იყო ტრაგიკული შემთხვევების იმ ჯაჭვთან, რომელიც ცოტა უფრო ადრე მოხდა.

11993 წლის 3 – 4 ოქტომბერს მოგადიშოში გამართული საბრძოლო მოქმედებების რაონის რუკა

კონვოის მოსვლიდან ხუთი წუთის შემდეგ ხელის ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარსატყორცნის (РПГ-7) გამოყენებით ჩამოგდებული იქნა ერთ-ერთი შვეულმფრენი „შავი ქორი“ მოსახმობით „სუპერ 61“, რომელსაც პილოტები კლიფტონ პ. უოლკოტი და დონოვან ბრილი მართავდნენ. შვეულმფრენი სპეცრაზმელთა მიერ დაკავებული სახლიდან აღმოსავლეთით, 270 მეტრის მოშორებით ქუჩაზე დაეცა. ჩამოგდებულ შვეულმფრენში ექვსი სამხედრო მოსამსახურე იმყოფებოდა, რომელთა მიტოვებაც მათ მეგობრებს არ შეეძლოთ. ჩამოვარდნის ადგილთან ახლოს შვეულმფრენი АН-6 დაჯდა, რომელსაც კეიტ იონასი და კარლ მაიერი მართავდნენ. აღმოჩნდა, რომ ჩამოგდებული „შავი ქორის“ პილოტები უკვე გარდაცვლილიყვნენ. იონასმა მიირბინა, რათა  დახმარებოდა ორ ჯარისკაცს, რომლებიც შვეულმფრენის ჩამოვარდნის შემდგომ საბედნიეროდ ცოცხლები გადარჩენილიყვნენ. ამავე დროს მაიერმა პირადი იარაღიდან ცეცხლი გახსნა და იონასი დაფარა. შვეულმფრენი ძლიერი ცეცხლის ქვეშ აფრინდა და თან ბორტზე მოთავსებული ცოცხლად გადარჩენილი მებრძოლებიც წაიყვანა, ხოლო გარდაცვლილების დატოვება ჩამოვარდნილ შვეულმფრენშივე მოუხდათ.

ამის შემდეგ კატასტროფის ადგილზე სხვა МН-60-ის ტიპის შვეულმფრენიდან თოკებით გადმოსხდნენ რეინჯერთა და სამძებრო-სამაშველო სამსახურის (სსს) ჯგუფები – სულ 15 ადამიანი. მათი გადმოსხმისთანავე შვეულმფრენი მასირებული ცეცხლის  ქვეშ მოექცა დაРПГ-7-ის ყუმბარა მოხვდა. შედეგად მანქანა დაზიადა და ძლივს მიაღწია აეროდრომამდე.

რეინჯერებმა შვეულმფრენის ჩამოგდების ადგილის ირგვლივ წრიული დაცვა დაიკავეს, სსს-ის ჯარისკაცებმა სამაშველო სამუშაოები დაიწყეს. ისინი ხედავდნენ გარდაცვლილ უოლკოტსა და ბრილის, თუმცა ნამსხვრევებს შორის მწოლიარე ეკიპაჟის წევრები შტაბ-სერჟანტი რეი დოუდი და შტაბ-სერჟანტი ჩარლი უორენი ჯერ კიდევ ცოცხლები იყვნენ. დაახლოებით ერთი საათი იყო საჭირო იმისათვის, რათა შვეულმფრენის ნამსხვრევებს ქვემოთ მოყოლილი გარდაცვლილთა სხეულები იქედან გამოეტანათ. ამ დროის განმავლობაში შვეულმფრენი ჩამოვარდნის ადგილზე ფეხით მივიდა რეინჯერთა ნაწილი მაკნაიტის კოლონიდან. აგრეთვე თავი მოიყარეს ბოევიკების დამატებითმა ძალებმაც, რის შედეგადაც გააფთრებული ურთიერთსროლა დაიწყო. კატასტროფის ადგილის თავზე გამოჩნდა „შავი ქორი“, მოსახმობი ნიშნით „სუპერ 64“, რომელსაც მაიკლ დიურანტი და უილიამ კლივლენდი მართავდა. მის მიზნას ჩამოვარდნილი შვეულმფრენის აწევა და მისი ბაზაზე გადატანა წარმოადგენდა. ამ დროს აიდიდის მებრძოლთა რაოდენობა სულ უფრო და უფრო მატულობდა. მათ შორის ქალები და ბავშვებიც კი იყვნენ, რომელთაც ხელში იარაღები ეჭირათ.

მაიკნაიტის „ჰამერები“ შვეულმფრენის ჩამოვარდნის ადგილისკენ გარღვევას ცდილობდნენ, თუმცა მოწინააღმდეგის მძლავრ ცეცხლს გადააწყდნენ. ბარიკადები გზას ბლოკავდა, მძღოლებმა არაერთხელ შეუხვიეს არასწორ ქუჩაზე, და საბოლოო ჯამში კოლონა ოპერაციის დაწყების ადგილს დაუბრუნდა. ამ ეპიზოდის განმავლობაში მაკნაიტის კოლონას „დაკარგულ  კონვოის“ უწოდებდნენ. ამ დროისათვის მოკლული ან დაჭრილი იქნა რაზმის მებრძოლთა ნახევარი, და გარისონმა მაკნაიტს ტყვედ აყვანილთა ჯგუფ „რეინჯერის“ შტაბში მიყვანა უბრძანა, რათა მისიის, სულ მცირე, თავდაპირველი ამოცანა მაინც შეესრულებინა. „ჰამერების“ ადგილიდან დაიძვრისთანავე ტანკსაწინააღმდეგო ყუმბარსატყორცნიდან გასროლის შედეგად დაზიანებული იქნა „სუპერ 64“. ყუმბარა შვეულმფრენს კუდის როტორში მოხვდა. მფრინავები ცდილობდნენ შვეულმფრენი ბაზაზე მიეყვანათ, თუმცა მალე კუდის როტორი სულ მთლად გამოვიდა მწყობრიდან, მანქანამ მართვა დაკარგა და პირველი შვეულმფრენიდან ორი მილის მოშორებით მიწას დაენარცხა. ეს მოხდა დაახლოებით 17:00 სთ-ზე.

მაკნაიტის კოლონამ მაინც მიაღწია ბაზამდე. თუმცა, „სუპერ 64“-ის ჩამოვარდნამ შეუძლებელი გახადა დანარჩენი ქვედანაყოფების ევაკუაცია, რომლებიც ბრძოლას ხმელეთზე აწარმოებდნენ…

ამავე დროს ჯგუფის შტაბში გენერალმა გარისონმა პოდპოლკოვნიკ ბილი დევიდს შვეულმფრენების ჩამოვარდის რაიონში სამძებრო-სამაშველო ოპერაციის ჩატარების ამოცანა წაუყენა. მის განკარგულებაში გამოყოფილი იქნა რაზმი, რომელიც დაკომპლექტებული იყო ტაქტიკურ ჯგუფ „რეინჯერის“ შტაბისა და მსუბუქ ქვეითთა ასეულის სამხედრო მოსამსახურეებისაგან, ოცდაორი ჰამერით. 17:45 სთ-ზე დევიდმა თავისი კოლონა ბრძოლის რაიონის მიმართულებით დაძრა. თუმცა რამდენიმე წუთის შემდეგ კონვოი შეჩერებული იქნა ჩასაფრებიდან გახსნილი მჭიდრო ცეცხლით, რომლის შედეგადაც ორი ერთეული „ჰამერი“ მწყობრიდან გამოვიდა. რაზმი ბოევიკების მიერ ალყაში იქნა მოქცეული და იძულებული გახდა მოეგერიებინა მათი შეტევა. დავიდმა მოახსენა გარისონს იმის შესახებ, რომ მისი რაზმი ბლოკირებული იყო და შვეულმფრენების ჩამოვარდნის ადგილისკენ გარღვევა არ შეეძლოთ. 18:21 სთ-ზე მიღებული იქნა ბრძანება დისლოკაციის პუნქტში დაბრუნების შესახებ. ამ ბრძოლაში ამ რაზმის წევრებმა 60 000 (!) ვაზნა გაისროლეს.

სეა-ს მებრძოლები „სუპერ 64“-ის ჩამოვარდნის ადგილისაკენ მიიწევდნენ. მას შემდეგ, რაც ნათელი გახდა, რომ დევიდის კონვოის ჩამოგდებული მანქანის პილოტების გადარჩენა არ შეეძლო, ხოლო ერთადერთი სამძებრო-სამაშველო ჯგუფი „სუპერ 61“-ის ჩამოვარდნის ადგილზე ატარებდა სამუშაოებს, იქ გაგზავნილი იქნა შვეულმფრენი МН-60, მოსახმობი ნიშნით „სუპერ 62“, რომელმაც „დელტას“ ორი სნაიპერი გადაიყვანა. პირველი კლასის სერჟანტ რენდალ შუგარტისა და მასტერ-სერჟანტი გარი გორდონის ბორტ „სუპერ 62“-დან დესანტირება ჩამოვარდნილი შვეულმფრენის ეკიპაჟის წევრთა დასაცავად მოხდა. ისინი ჩამოვარდნილი შვეულმფრენიდან ასი მეტრის მოშორებით ჩამოსხდნენ, თუმცა როგორც კი მათმა შვეულმფრენმა აფრენა დაიწყო მას ყუმბარა მოხვდა და დაზიანდა. პილოტმა შეძლო მანქანის აეროდრომამდე მიეყვანა, თუმცა მის შორეახლოს შვეულმფრენი მიწაზე დაეცა.

“დელტას” სნაიპერები – სერჟანტები გორდონი და შუგარტი

ჩამოგდებული „სუპერ 64“-ის დათვალიერებისას გამოირკვა, რომ ჩამოვარდნისას დიურანტმა და კლივლენდმა ქვედა კიდურები მოიტეხეს, გარდა ამისა, ასევე მიიღეს სხვა დაზიანებებიც. ამავე დროს ბოევიკების დიდი ჯგუფი შვეულმფრენს გარს შემოერტყა. მიუხედავად გორდონისა და შუგარტის გმირული წინააღმდეგობისა, რომლებიც თავს ერთი საათის განმავლობაში იცავდნენ, ბოევიკებმა მოკლეს ორივე სნაიპერი და კლივლენდი (თავიანთი გმირობის გამო გორდონი და შუგარტი სიკვდილის შემდგომ დაჯილდოებული იქნენ ღირსების მედლით, რომელიც ვიეტნამის ომის შემდგომ არავისთვის გადაუციათ). რაც შეეხება დიურანტს, იგი ტყვედ აიყვანეს აიდიდის დაკავებულ მომხრეებზე გადაცვლის მიზნით. მოგვიანებით იგი გათავისუფლებული იქნა და შეძლო აშშ-ში დაბრუნება.

ამავე დროს ჯგუფ „რეინჯერის“ დაახლოებით ოთხმოცი მებრძოლი, რომლებმაც თავდაცვა „სუპერ 61“-ის ჩამოვარდნის ადგილის მახლობლად არსებულ შენობებში დაიკავეს, მძიმე ბრძოლას აწარმოებდნენ მოწინააღმდეგის მრავალჯერ აღმატებულ ძალებთან. რეინჯერებმა თითქმის მთელი საბრძოლო მასალა გახარჯეს და საჰაერო მხარდაჭერაც მოაკლდათ, ამასთანავე აიდიდის მებრძოლების მძლავრი ცეცხლისგან დანაკარგებიც განიცადეს.

ამასობაში დაღამდა კიდეც. თავდამცველებმა შტაბს მოახსენეს იმის შესახებ, რომ მდგომარეობა კრიტიკული გახდა. წყალს, საბრძოლო მასალებისა და მედიკამენტების მარაგი მათ უკვე ამოწურული ჰქონდათ. რეინჯერებს შორის იმყოფებოდა მძიმედ დაჭრილი კაპრალი ჯეიმი სმიტი, რომელსაც აუცილებლად ესაჭიროებოდა სასწრაფო ევაკუაცია. დაახლოებით 20:00 სთ-ზე შვეულმფრენმა „სუპერ 66“-მა ალყაშემორტყმულებს საბრძოლო მასალები, მედიკამენტები და წყალი მიუტანა, თუმცა სმიტის ევაკუაცია შეუძლებელი აღმოჩნდა ბოევიკების მძლავრი ცეცხლის გამო. ერთი საათის შემდგომ კაპრალი სმიტი გარდაიცვალა. შექმნილ სიტუაციაში ამერიკულ მეთაურობას მხოლოდ ერთი გამოსავალი დარჩენოდა – დახმარება ეთხოვა მოკავშირეებისთვის გაეროს სამშვიდობო ძალებიდან, რაც დაახლოებით 21:00 სთ-სთვის მოხდა.

ესაა ერთადერთი სურათი, რომელიც 3 ოქტომბერს, საბრძოლო მოქმედებების დროს იქნა გადაღებული. სურათზე გამოსახულია სამიზნე შენობასთან ახლოს მყოფი რეინჯერები.

ქალაქის სტადიონზე, რომელიც პაკისტანელი სამშვიდობოების ბაზად გამოიყენებოდა, ალყაში მოქცეული ამერიკელებისთვის დახმარების აღმოსაჩენად ჯავშანტექნიკის კოლონის ფორმირება დაიწყო. კოლონაში შევიდა ოთხი ერთეული მსუბუქი პაკისტანური ტანკი,  ოცდაოთხი ერთეული მალაიზიური ჯავშანტრანსპორტიორი და ასევე ავტომანქანები – სულ სამოცზე მეტი ტექნიკის ერთეული. ჯავშანტექნიკაში განთავსდა აშშ-ის მე-10 სამთო დივიზიის მსუბუქ ქვეითთა ორი ასეული, ასევე ჯგუფ „რეინჯერის“ დაახლოებით ორმოცდაათი მებრძოლი. კოლონას ფარავდა AH-1 „კობრას“ ტიპის საცეცხლე მხარდაჭერის შვეულმფრენები, ხოლო OH-58A„კაიოვას“ ტიპის შვეულმფრენები დაზვერვას აწარმოებდნენ.

UNOSOM_Somalia_tanks

დაახლოებით 23:30 სთ-ზე კოლონა სამიზისკენ დაიძრა. მოგადიშოს ქუჩებში ისინი ბოევიკების გააფთრებულ წინააღმდეგობას გადააწყდნენ. მათ ქალაქში ნელა გადაადგილება მოუხდათ, რათა მოწინააღმდეგის საცეცხლე წერტილები ჩაეხშოთ. ორსაათნახევრიანი გააფთრებული ბრძოლის შემდეგ  კოლონა ამერიკელთა თავდაცვის ადგილს მიუახლოვდა. თუმცა წარმოიშვა საშიშროება, რომ სიბნელეში სამშვიდობოები რეინჯერების გვერდით ისე ჩაივლიდნენ, რომ მათ ვერ აღმოაჩენდნენ. ამიტომაც მიღებული იქნა გადაწყვეტილება კოლონა ორ ნაწილად გაეყოთ.

დაახლოებით 01:55 სთ-ზე პირველმა კოლონამ „სუპერ 61“-ის ჩამოვარდნის რაიონში თავდაცვაში მყოფი ამერიკელების აღმოჩენა და ამოცნობა შეძლო, და მალე ჯგუფ „რეინჯერის“ მებრძოლები სამშვიდობოებს შეუერთდნენ. თუმცა ყველა მებრძოლის ჯავშანტექნიკაში მოთავსება შეუძლებელი იყო, ამიტომაც რამდენიმე მათგანი იძულებული გახდა კოლონას ფეხით მიდევნებოდნენ და ტექნიკა საფარის სახით გამოეყენებინათ. როდესაც კოლონა ბაზირების ადგილისკენ წავიდა, ბოევიკებმა განაგრძეს მათი მიმართულებით სროლა. შვეულმფრენებმა საპასუხო დარტყმები განახორციელეს, რითაც კონვოის მოძრაობის გაგრძელების საშუალება მისცეს. ღამის ბრძოლის მიმდინარეობისას შვეულმფრენების მიერ გახარჯული იქნა 80 ათასი ვაზნა და დაახლოებით 100 რეაქტიული ჭურვი.

Convoy_trip_in_Mogadishu

მეორე კოლონა დაახლოებით 02:00  სთ-ზე გავიდა „სუპერ 64“-ის ჩამოვარდნის ადგილზე, თუმცა იქ უკვე ყველაფერი გათავებული იყო. შვეულმფრენის ნამსხვრევებისა და  ბრძოლის კვალის გარდა სამშვიდობოებმა ვერაფერი აღმოაჩინეს.

დაახლოებით დილის 06:30 სთ-ზე ორივე კოლონა ცალ-ცალკე ჩავიდა პაკისტანელთა ბაზაზე.

ბრძოლაში ამერიკელებმა 18 ადამიანი დაკარგეს მოკლულების სახით, აგრეთვე დაიჭრა კიდევ 84 მებრძოლი. იმის გათვალისწინებით, რომ ეს სამხედრო მოსამსახურეები ამერიკული არმიის ელიტას – სპეცრაზმელებსა და მფრინავებს წარმოადგენდნენ, თითოეული მათგანის მომზადებაზე მრავალი წელი და ასობით ათასი დოლარი იქნა დახარჯული, ასეთი დანაკარგები ერთ ოპერაციაში შეიძლება კატასტროფულად მივიჩნიოთ. გარდა ამისა, განადგურებული იქნა სამი შვეულმფრენი „შავი ქორი“, სამი ჯავშანმანქანა „ჰამერი“ და სატვირთო ავტომობილი. დანაკარგები ჰქონდათ სამშვიდობოებსაც – ორი მოკლულისა და ცხრა დაჭრილის სახით. რა თქმა უნდა, ბოევიკების დანაკარგები ბევრად უფრო დიდი იყო (სეა-ს განცხადებით – 133 ადამიანი, აშშ-ის მტკიცებით – 1500 ადამიანი), თუმცა ვინაიდან სომალელი მებრძოლის ღირებულება არც მეტი, არც ნაკლები კალაშნიკოვის ავტომატის ფასის თანაბარია, სეა-ს მეთაურობა ასეთი დანაკარგების გამო ძალიანაც არ შეწუხებულა. აიდიდი, რომლის გულისთვისაც ყველაფერი ეს დაიწყო, დაჭერილი არ იყო. ის კვლავაც მსხვილ საველე მეთაურად დარჩა და თავისი სამიანობა განაგრძო. თუმცა დიდი ხნის სიცოცხლე მას არ ეწერა – დაახლოებით სამი წლის შემდეგ, 1996 წელს, აიდიდი სასიკვდილოდ იქნა დაჭრილი მეტოქე დაჯგუფებასთან შეტაკების დროს.

მოგადიშოში 1993 წლის 3 – 4 ოქომბრის მოვლენებს სომალის მცხოვრებლებმა „რეინჯერის დღე“ უწოდეს.

ამერიკული სპეცრაზმის ოპერაციის ჩავარდნამ აშშ-ში დიდი რეზონანსი გამოიწვია. საზოგადოება შოკირებული იყო, როდესაც ტელევიზიით აჩვენეს, თუ როგორ დაათრევდნენ მოზეიმე ბოევიკები „დელტას“ მოკლული ჯარისკაცის სხეულს. აშშ-ის თავდაცვის მინისტრი ლ. ასპინი სამსახურიდან გადადგა. აიდიდთან დროებითი ზავი იქნა დადებული. გაერომ თავისი სამშვიდობო მისიის შემცირება დაიწყო. 1994 წელს აშშ-ის ჯარები სომალიდან გამოყვანილი იქნა. ერთი წლის შემდეგ ქვეყნის ტერიტორია ასევე დატოვა გაეროს ჯარებმაც.

არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ოპერაციის ჩავარდნის ერთადერთი მიზეზი „სუპერ 61“-ის ჩამოვარდნა გახდა. თვით ჩამოგდებული თვითმფრინავების რაოდენობა – სამი, ხოლო თუ ორი კვირით ადრე ჩამოგდებულ კიდევ ერთ „შავ ქორსაც“ მივუმატებთ – ოთხი, ლაპარაკობს იმაზე, რომ მოცემულ შემთხვევაში ადგილი ჰქონდა სისტემას. სპეცრაზმის მარცხი გამოიწვია მთელმა რიგმა ხარვეზებმა მუშაობაში და ტაქტიკურმა შეცდომებმა ჯგუფ „რეინჯერის“ ხელმძღვანელობის მხრიდან. სახელდობრ:

1) მოწინააღმდეგის შეუფასებლობა. აიდიდის შესაპყრობი ოპერაციის დაგეგმვისას მას აღიქვამდნენ როგორც უწიგნურ მეამბოხეს, სავსებით არ ითვალისწინებდნენ იმას, რომ ამ ადამიანს სერიოზული მომზადება ჰქონდა მიღებული იტალიისა და საბჭოთა კავშირის სამხედრო აკადემიებში, მონაწილეობას იღებდა ეთიოპიასთან ომში, და ადრე მაღალი თანამდებობა ეკავა შეიარაღებულ ძალებში.

2) სუსტი დაზვერვა. ოპერაცია არასრული და დაუდასტურებელი სადაზვერვო მონაცემების საფუძველზე ჩატარდა. ცსს-ის აგენტურული მუშაობა დაბალ დონეზე იმყოფებოდა. ინფორმაცია, რომელიც აგენტებისგან მიიღებოდა, ხშირად წინააღმდეგობრივი და არასარწმუნო იყო. არ იქნა შექმნილი ერთიანი ცენტრი, რომელიც უნარიანი იქნებოდა გაეანალიზებინა და ერთმანეთისთვის შეეჯერებინა აგენტების შეტყობინებები და ავიადაზვერვის მონაცემები. ნაცვლად ამისა, ნებისმიერ ერთი შეხედვით სარწმუნო შეტყობინებაზე ჯგუფ „რეინჯერის“ ხელმძღვანელობა საჰაერო დესანტით რეაგირებდა. ამან გამოიწვია მესამე შეცდომა.

3) მოქმედების შაბლონურობა და პროგნოზირებადობა. აქამდე მოგადიშოში შვეულმფრენებიდა სპეცრაზმის გადმოსხმა ექვსჯერ მოხდა – კვირაში თითო-თითოს სიხშირით. ადგილობრივ მაცხოვრებლებს, რომელთა შორისაც აიდიდის მზვერავებიც იყვნენ, შვეულმფრენებიდან ამერიკული დესანტის გადმოსხმის თვალთვალი შეეძლოთ. იმის გათვალისწინებით, რომ სპეცრაზმელებმა სეა-ს ორი ლიდერის დაკავება მაინც მოახერხეს, არ შეიძლება იმის მტკიცება, რომ ამერიკელები ხაფანგში მოყვნენ, რომელიც სპეციალურად იყო მოწყობილი აიდიდის მიერ, თუმცა კი მას ამის გაკეთებაც შეეძლო. მაგრამ აიდიდმა, მისი ფორმირებების ქმედებებიდან გამომდინარე, დანერგა და გამოიყენა საჭირო ადგილზე განგაშით თავმოყრის ეფექტური სისტემა, რაც მის  კომპეტენტურობაზე საუბრობს სამხედრო სფეროში.

4) მოწინააღმდეგის ძალებისა და შესაძლებლობების არასწორი შეფასება.თუკი გენერალი გარისონი სწორად შეაფასებდა მდგომარეობას, მაშინ ოპერაცია სხვა ძალებითა და სხვა გეგმით იქნებოდა ჩატარებული. მან მხედველობაში არ მიიღო, რომ სულ რაღაც ორნახევარი კვირით ადრე აიდიდის მებრძოლებმა შვეულმფრენი ყუმბარსატყორცნის გამოყენებით ჩამოაგდეს. გარისონს თვლიდა, რომ სეა-ს მებრძოლებს არ გააჩნდათ ეფექტური საზენიტო საშუალებები.

მან ასევე არ გააკეთა დასკვნები სომალელების წარმატებული თავდასხმიდან პაკისტანურ სატანკო ბრიგადაზე. ამიტომაც „ჰამერების“ კოლონის ქალაქში მოძრაობა შეცდომით იყო ორგანიზებული, არ იყო გათვალისწინებული ბოევიკების მხრიდან სერიოზული წინააღმდეგობის გაწევა. სახმელეთო კოლონის გამოსვლის უზრუნველყოფისათვის საკვანძო წერტილებში შენობების სახურავებზე საჭირო იყო ბლოკპოსტების დატოვება, რომლებიც გააკონტროლებდნენ სიტუაციას და აირიდებდნენ მოწინააღმდეგის რაზმების გადაადგილებას. ნამდვილად უცნაურია, რომ კონვოიმ შექმნილ სიტუაციაში საერთოდ მოახერხა ქალაქიდან გამოღწევა. დევიდის კოლონის მცდელობა კი შესულიყო ქალაქში ტაქტიკური თვალსაზრისით სისულელე იყო, თვითმკველობის მსგავსი (თუმცა, ადამიანურად მათი მისწრაფება დახმარებოდნენ ალყაშემორტყმულ მეგობრებს სავსებით გასაგებია).

5) ამერიკული მეთაურობის მიერ ოპერაციის რაიონის თავისებურებების იგნორირება. „ბაქარის“ ბაზრის რაიონი, სადაც ოპერაცია ჩატარდა, სრულად კონტროლირდებოდა აიდიდის მომხრეების მიერ. შუადღის შემდეგ მრავალი მათგანი მცენარეულ ნარკოტიკს მოიხმარდა, რაც მათ აქტიურებსა და უშიშრებს ხდიდათ. ხოლო ღამით კი, პირიქით, აპათია იპყრობდათ. ამგვარად, ამერიკეებმა ოპერაცია დაიწყეს მაშინ, როდესაც სომალელები თავიანთი „საბრძოლო ფორმის“ პიკზე იმყოფებოდნენ.

6) რეინჯერების არასაკმარისი მომზადება. ეს პარადოქსულია, მაგრამ სპეცრაზმელები რეინჯერთა 75-ე ბატალიონიდან სრულად მზად არ იყვნენ ბრძოლისთვის. ჯარისკაცების საშუალო ასაკი 19 წელს შეადგენდა, რაც ნათლად საუბრობს მათ სამსახურის ვადასა და საბრძოლ გამოცდილებაზე. გარდა ამისა, რეინჯერები დასუსტებულები იყვნენ ადრინდელი რეიდებით, რომელთა დროსაც არც ერთი საბრძოლო შეტაკება არ მომხდარა. მრავალმა მათგანმა შეამსუბუქა თავისი ჯავშანჯილეტი დამატებითი ფირფიტების მოშორების გზით, სამხედროებს ასევე თან არ წაუღიათ არც ღამის ხედვის მოწყობილობები და არც წყლანი მათარები. რეინჯერები ვარაუდობდნენ, რომ ოპერაცია ხანმოკლე იქნებოდა და ბაზაზე იმავე დღეს, დაღამებამდე დაბრუნდებოდნენ.

7) კავშირის არადამაკმაყოფილებელი ორგანიზაცია. დაზვერვის თვითმფრინავი „ორიონი“ინფორმაციას ბაზაზე გადასცემდა, საიდანაც ის კოლონის მეთაურ მაკნაიტს გადაეცემოდა, და უკვე ის აძლევდა ბრძანებებს მანქანების მძღოლებს. არადროულად მიღებული ბრძანებების გამო მძღოლები, რომლებიც დიდი სიჩქარით მიდიოდნენ, სცდებოდნენ საჭირო მოსახვევებს.

8) შეუფერებელი ტრანსპორტის შერჩევა. მსუბუქად შეჯავშნული „ჰამერების“ ჯავშანს ავტომატის ტყვიებიც კი ხვრეტდა. განსაკუთრებით მოწყვლადნი იყვნენ მეტყვიამფრქვევები. ქუჩებში მოწყობილი ბარიკადების ტარანისათვის ეს შედარებით მსუბუქი მანქანები არ გამოდგებოდნენ. ამას უკეთესად მოერგებოდა სრულფასოვანი ქვეითთა საბრძოლო მანქანა.

9) სახმელეთო ძალების მოქმედების სუსტი საჰაერო დაფარვა. რთულია იმის ახსნა, თუ რატომ იყო ამერიკელთა სახმელეთო მოქმედება ამდენად სუსტად დაფარული შვეულმფრენების ცეცხლით ჰაერიდან. „Littlebird“-ის ტიპის შვეულმფრენებს შეეძლოთ „შავი ქორის“ ჩამოვარდნის ადგილის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, მის თავზე წრეზე ფრენით და ყველაფრი მოძრავის წინააღმდეგ სროლით. სანამ ერთ-ერთი მათგანი ჩამოვარდნის ადგილის თავზე იტრიალებდა, მეორე საწვავით გაიმართებოდა და საბრძოლო მასალებს შეივსებდა.

10) ოპერაციაში მონაწილე ქვედანაყოფების არასაკმარისი საცეცხლე ძალა. ოპერაციაში არ იქნა წაღებული М-19-ის ტიპის ავტომატური და М-203-ის ტიპის ლულისქვეშა ყუმბარსატყორცნები. მათი საცეცხლე ძალა სპეცრაზმელებისთვის ერთობ დროული იქნებოდა. ჩანს, რომ აქაც თავს იჩენს მოწინააღმდეგის შეუფასებლობა. ამერიკელები მოემზადნენ ეფექტური აქციისთვის, და არა მძიმე ბრძოლისთვის.

11)  სპეცრაზმის საბრძოლო მომზადების რეალურობისგან მოწყვეტა. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ წვრთნის პროცესში სპეცრაზმელების მიერ მუშავდებოდა ოპერაციის სცენარი მდგომარეობის გართულების გათვალისწინებისა და მოწინააღმდეგის მხრიდან საცეცხლე ზემოქმედების გარეშე. თუმცა როგორც კი რეალური ბრძოლა დაიწყო, ყველაფერი, რაც მათ ბანაკში ისწავლეს ნაკლებად გამოსადეგი აღმოჩნდა.

აგრეთვე არ შეიძლება ამერიკელების სათანადოდ არშეფასებაც. მაგალითისთვის, 2004 წელს მათ ქვედანაყოფებს სამშვიდობო ძალების შემადგენლობიდან ერაყში ქალაქის ბრძოლის წარმოება მოუხდათ „მაჰდის არმიის“ დიდ ძალებთან. თუმცა მეამბოხეებმა, რომლებიც ძირითადად „კალაშნიკოვებითა“ და РПГ-7-ებით იყვნენ შეიარაღებულნი, ვერ მოახერხეს ამერიკელებისათვის საკმარისი დანაკარგების მიყენება, რათა გაეტეხათ მათი მორალური სული, როგორც სომალიში მოხდა. აქ არის მრავალი ტექნიკური და ტაქტიკური მიზეზი, რომლებიც არ წარმოადგენენ მოცემული სტატიის თემას. მხოლოდ უნდა ითქვას, რომ სომალური გაკვეთილები, როგორ ჩანს, ათვისებული იქნა ამერიკული მეთაურობის მიერ.

ამ ოპერაციის მიხედვით 2001 წელს გადაღებული იქნა მხატვრული ფილმი „შავი ქორის ვარდნა“ (Black Hawk Dawn), აგრეთვე დაიწერა მრავალი წიგნი.

error: სტატიის დაკოპირება აკრძალულია!!!