გერონტი არჩვაძე – 1921 წლის კოჯორ-ტაბახმელას ფრონტზე დაღუპული (მოხალისე)
როდესაც იუნკრებს ტყვია-წამალი შემოელიათ, გერასიმემ თავის ბიძაშვილს, შეძლებულ ვაჭარს, კოლა არჩუაძეს დახმარებისთვის მიმართა. ძნელად, მაგრამ მაინც იშოვეს საჭირო ტყვია-წამალი. დამშვიდობებისას, მორიდებით უთხრა ბიძაშვილმა: “თბილისი ბოლშევიკებმა დაიკავეს, ბრძოლა წაგებულია და შენც თავს ნუღარ დაიღუპავ!” “რა ფასი აქვს ვაჟკაცის სიცოცხლეს, თუ სამშობლოს თავისუფლებისათვის ბრძოლაში არ დაიხარჯები!” მიუგო გერასიმემ და მოხალისე ასეულთან ერთად, რამდენიმე დღეში, გმირულად შეეგება სიკვდილს.
შემდგომ, დრამატულად განვითარდა მოვლენები. იმ დღეებში გერასიმეს უმცროსი და, ნიფორა თხოვდებოდა. გერასიმეს დაღუპვის ამბავი თბილისიდან ჩამოსული ახლობლისგან შეიტყო მამამ, რომელმაც სახლთან ახლოს განმარტოვებულმა გამოიგლოვა შვილი, შემდეგ სასწრაფო საქმე მოიმიზეზა და თბილისში გამოემგზავრა.
მამამ თუთიის ჭურჭელში ჩასვენებული შვილის ცხედარი ქუთაისამდე საბარგო ვაგონით ჩუმად ჩამოიტანა, მერე კი, ურმით სოფლამდე ააღწია და ქალიშვილის ქორწილის დამთავრებამდე, ცხედარი სოფლისგან მოშორებით, სათიბში გადამალა.
დედისთვის ამ შემზარავი სიმართლის გამჟღავნება მეტად ძნელი აღმოჩნდა. სოფელს რომ არ გაეგო, დედამ შვილი ჩუმად დაიტირა. ცხედარი იმავე საღამოს “ჭბოს მთავარანგელოზის” ეკლესიის ეზოში, ყოველგვარი რიტუალის, საფლავზე სახელისა და გვარის მინიშნების გარეშე, საიდუმლოდ დაკრძალეს, რადგან არსებობდა რეალური საფრთხე იმისა, რომ ბოლშევიკების წინააღმდეგ მებრძოლი “მოღალატე” ქართველი იუნკერი, მაშინდელი ხელისუფლების წარმომადგენლებს ამოეღოთ საფლავიდან და უკვალოდ გადაეკარგათ.