გაგრის დაცემა, გაგრის დაცემის ქრონიკა გაზეთ „7 დღიდან“ (1993 წლის ივნისი). ფაქტები ამოღებულია სისხლის სამართლის საქმიდან N2292806

გაგრის დაცემა, გაგრის დაცემის ქრონიკა გაზეთ „7 დღიდან“ (1993 წლის ივნისი). ფაქტები ამოღებულია სისხლის სამართლის საქმიდან N2292806

4.06.2018

გაგრის დაცემის ქრონიკა გაზეთ „7 დღიდან“ (1993 წლის ივნისი). ფაქტები ამოღებულია სისხლის სამართლის საქმიდან N2292806. საქმე აღძრულია სამხედრო პროკურატურაში 1992 წლის 9 ოქტომბერს საქართველოს რესპუბლიკის ჯარის ნაწილების მიერ გაგრის, ლესელიძისა და განთიადის დატოვების ფაქტთან დაკავშირებით. საქმის გამოსაძიებლად შეიქმნა საგამოძიებო ჯგუფი. შემუშავდა ვერსიები:

1. ღალატი.
2. ერთიანი ხელმძღვანელობის უქონლობა.
3. პირად შემადგენლობაში მოშლილი სამხედრო დისციპლინა.

„ფრონტის ხაზი სოფელ კოლხიდასთან, 30 კილომეტრზე, ქალაქის გაყოლებით. დაუცველი და გაუმაგრებელია ზღვის სანაპირო და მთის ზოლი. მათ გამაგრებაზე არავის უზრუნია. ქალაქში განლაგებულია სხვადასხვა დაქვემდებარების სამხედრო შენაერთები, რომლებიც ერთიან ხელმძღვანელობას არ ემორჩილება. „მხედრიონის“ ორი დაჯგუფება: ერთი – გაგრის კომენდანტის, მეორე – თავდაცვის სამინისტროს განკარგულებაში. ბატალიონ „ავაზას“ ორი შენაერთი: ერთი გვარდიის, მეორე – თავდაცვის სამინისტროს დაქვემდებარებაში. გაგრის მოხალისეთა ორი ბატალიონი. გაგრის მილიცია. ქობულეთის მილიცია. შევარდენთა ლეგიონი, რომელიც მხოლოდ თავის ხელმძღვანელს, ელგუჯა წიკლაურს, ემორჩილება.

5-10-კაციანი მოხალისეთა ჯგუფები, რომლებიც არსად ერთიანდებიან, არავის ემორჩილებიან.

გაგრაში იარაღის საწყობი საერთოდ არ არსებობს. ყველა თავისი იარაღით ჩადის. გაგრა აგვისტოდან ოქტომბრამდე იარაღით არც ერთხელ არ მომარაგებულა. არ მუშაობს დაზვერვის სამსახური. არ მოქმედებს შტაბი. სექტემბრამდე კავშირგაბმულობის ქსელი აფხაზთა ხელშია. მათ მიერ ისმინება ნებისმიერი ბრძანება და მითითება თბილისიდან, სოხუმიდან, თავდაცვის სამინისტროდანაც და სახელმწიფო საბჭოდანაც.

ბატალიონის მეთაურების დანიშვნა–გადარჩევის საკითხს არავინ ათანხმებს გაგრის სამხედრო ხელმძღვანელთან. ინიშნებიან: გვარდიაში – გვარდიის სამმართველოს ბრძანებით; „მხედრიონში“ – ჯაბა იოსელიანის გადაწყვეტილებით; ლეგიონში – ბ–ნი წიკლაურის სურვილითა და უშუალო მითითებით; ჩამოსულ მოხალისეებს კი საკუთარი ლიდერები ჰყავთ.

ქალაქში, პოზიციებზე, განსაკუთრებით დიდი რაოდენობით ნარკოტიკი და სპირტია. ტრიალებს დიდი რაოდენობით ფული: ზოგი ნაძარცვი, ზოგი ზურგიდან მიწოდებული. ჯარისკაცთა ნაწილი ჩასახლებულია მეოთხე სამმართველოს ფეშენებელურ სასტუმროში, საიდანაც პოსტებზე გასვლა არავის ეხალისება. არც არავინ ავალდებულებთ.

მძიმე ტექნიკა გაგრაში თითქმის არ არის. აგზავნიან ორ ტანკს. ერთს ძრავა არ აქვს, მეორე არ ისვრის.

ახალციხიდან გაგრაში გაგზავნილი 3 ტანკი და 4 ბმპ ზღვაში მიღებული საგანგებო ბრძანებით, გაგრის მისადგომებიდან სოხუმში ბრუნდება.

გაგრის სამხედრო ხელმძღვანელების მონაცემებით, დანაღმული არ არის არც ერთი ხიდი, სტრატეგიული მნიშვნელობის არც ერთი ობიექტი.

გაგრის N1 ბატალიონის მეთაურის მოადგილის, შოთა გალდავას, ჩვენებით, 20 სექტემბერს შტაბიდან გაგზავნილი მენაღმეები სნაიპერების შიშით ვერ ახერხებენ ბატალიონის პოზიციის წინამდებარე ტერიტორიის დანაღმვას. მეორე დღეს რატომღაც ბატალიონის პოზიციის უკან მდებარე ადგილებს ნაღმავენ. შედეგად, უკან დასახევი გზა მოჭრილია.

გაგრის იერიშის წინა დღეებში პოზიციებზე პოლკოვნიკ მარინაშვილთან 288 კაცი რჩება. თავდაცვის სამინისტროს ბრძანებით, ნაწილს თბილისში უშვებენ, ნაწილს – სოხუმში. ნაწილი გაგრაში ჩასვლამდე, ფოთიდანვე ბრუნდება უკან.

29 სექტემბერს გაგრის სამხედრო შტაბში თბილისიდან მიდის მითითება: პოზიციებიდან უკან დაიხიონ, ადგილი რუსეთისა და აფხაზური მხარის სამშვიდობო ჯარებს დაუთმონ. სოხუმიდან ამავე ბრძანებით ჩადის სოხუმის შტაბის მუშაკი (ბრიგადის მეთაური). შედეგად, ჯარისკაცთა ნაწილი იარაღს აბარებს და ჯგუფ–ჯგუფად ტოვებს გაგრას.

30 სექტემბერი. ტყვია–წამლის მარაგი ამოწურულია. შეტევის დაწყებამდე რამდენიმე საათით ადრე გაგრაში ჩადის თავდაცვის სამინისტროდან გაგზავნილი 40 ყუთი ტყვია–წამალი, ნახევარი უვარგისი, გამოუსადეგარი.

გაგრელები გაგრის კომენდანტს, გამგებელს, სამხედრო მეთაურებსა და ჯარისკაცებს აწვდიან სარწმუნო ინფორმაციას იმის შესახებ, რომ ყოველ წუთს მოსალოდნელია გაგრაზე თავდასხმა. ქალაქი ნელ–ნელა იცლება.

30 სექტემბერი. ღამით იწყება ქალაქის დაბომბვა „ალაზნის“ ტიპის რაკეტებით. ჯარისკაცებმა იციან, რომ უიარაღოდ, ძლიერი სამხედრო ხელმძღვანელობის გარეშე გაგრას ვერ გადაარჩენენ. ღამის ბრძოლებში ჯარისკაცებს აწვდიან ტრასირებად ტყვიებს. მანათობელმა ტყვიებმა ქართული მხარის პოზიციები გამოააშკარავა და მტრის სამიზნედ აქცია თითოეული ჯარისკაცი. ამ მიზეზით იმ ღამეს ბევრი ქართველი მეომარი ჩაიხოცა.

1 ოქტომბერს, 12 საათზე, მოწინააღმდეგე იერიშს იწყებს. ლესელიძის ბატალიონი უბრძოლველად ტოვებს პოზიციას. უკან იხევენ სხვა შენაერთებიც. ბატალიონის მეთაურები შტაბიდან ელიან ბრძანებას, ტყვია–წამალს. „რაციით“ უკავშირდებიან შტაბს, მაგრამ იქიდან უკვე არავინ პასუხობს. შტაბში საგანგებოდ აგზავნიან ჯარისკაცს. არავინ ხვდებათ. მოდის მარინაშვილი. ჰპირდება დახმარებას. დახმარება იგვიანებს. უკან დახეული შენაერთები საწყობში ნახულობენ ხელუხლებელ, მაგრამ დასველებულ და უვარგის ტყვია–წამალს, მოშლილ ყუმბარებს და ჭურვებს.

მალე ბრძოლა უკვე შტაბთან მიდის. მოწინააღმდეგე კვალდაკვალ, 15–20 მეტრის მანძილზე, მიჰყვება ქართულ შენაერთებს. წინ მიუძღვის მძიმე ტექნიკა: 2 ახალი ტიპის ტანკი Т–72, 5 БМР, 2 БТР.

ღამით პოზიციური ბრძოლები წყდება. ორ საათზე პოლკოვნიკი მარინაშვილი გაგრის მილიციის შენობის გვერდით, ქალაქის კომენდანტის კაბინეტში, თბილისიდან საგანგებოდ ჩამოსულ ოფიციალურ პირს, ბ–ნ სანდრო კავსაძეს ხვდება. იგი დახმარებას ჰპირდება პოლკოვნიკს და გაგრას ტოვებს. მარინაშვილი დახმარებას არ იღებს.

2 ოქტომბერს სანატორიუმ „უკრაინასთან“ აფათქებენ მარინაშვილის დანაღმულ კლდეებს. იხერგება გზა. ხელმეორედ ინაღმება. მაგრდება პოზიცია. მოქმედებს ორი ქვემეხი, მაგრამ მოწინააღმდეგე დაუცველი ზღვიდან და მთიდან შემოვლით ალყაში აქცევს ახალ პოზიციას და ჯარისკაცები იძულებულნი ხდებიან, ბრძოლით გაარღვიონ ალყა და უკუსვლა განაგრძონ.

2 ოქტომბერს, 11 საათზე, მტერი ვაგზლის რაიონში შედის.

12 საათზე მოდის ყარყარაშვილის ბრძანება, დატოვონ გაგრა და ქალაქის გამოსასვლელში გამაგრდნენ.

1 საათზე მარინაშვილი ჟვოეკვარაში მაგრდება.

3 ოქტომბერს გაგრაში სახელმწიფოს მეთაური, ბ–ნი ედუარდ შევარდნაძე ჩადის. აფხაზეთში დისლოცირებული ჯარების სარდალი, გენერალი ყარყარაშვილი ცოცხალი ძალის, მძიმე ტექნიკის, იარაღისა და ტყვია–წამლის გარკვეულ რაოდენობას მოითხოვს მისგან. ბ–ნი შევარდნაძე ჰპირდება, რომ გაგრა სასწრაფოდ, გემებით მიიღებს რეზერვებსა და იარაღს. 4 გემი მართლაც ჩადის გაგრაში, ოთხივე ცარიელი. ეს ჯარისკაცების უკანასკნელი იმედის გაცრუებაა. გაგრაც და მისი დამცველებიც, ფაქტობრივად, განწირულნი არიან. გაგრას აშველებენ 4 БМП–ს, ოთხივეს ტყვიამფრქვევების ლენტების გარეშე. БМП–ებს, ყველასთვის მოულოდნელად, მათთვის გამოუსადეგარი და ვერტმფრენის ტყვიამფრქვევებისთვის გამიზნული სათოფეები მოჰყვება.

4 ოქტომბერს, განთიადის შეტევის მოგერიებისას, პოზიციებზე მებრძოლი ჯარისკაცები სოხუმიდან მიშველებულ ტყვია–წამლის ყუთებში საბრძოლო ვაზნების ნაცვლად კონსერვის ქილებს ნახულობენ.

5 ოქტომბერს გაგრის მისადგომები მტრის ხელთაა.

ეცემა განთიადი და ლესელიძე.