მსოფლიოში პირველი საბრძოლო შვეულფრენი ამერიკული Bell AH-1 Cobra რომელიც ვიეტნამის ომში ლეგენდად იქცა

1965 წელს ბელმა ააფრინა  Bell Model 209, მსოფლიოში პირველი სპეციალიზებული დამრტყმელი  შვეულფრენის  პროტოტიპი.

ეს შვეულფრენი სპეციალურად შეიქმნა სადესანტო შვეულფრენების თნხლებისათვის  თანხლებისთვის აშშ-ს არმიის მოთხოვნების შესაბამისად. . მთელი განვითარება ძალიან მოკლე დროში დასრულდა.

საბოლოო ჯამში, ეს მანქანა გახდა გარდამტეხი ვერტმფრენის ტექნოლოგიის განვითარებასა და მის გამოყენებაში.ეს შეჯავშნული საბრძოლო შვეულფრენი იყო წინგადადგმული ნაბიჯი წინა სატრანსპორტო შვეულფრენებთან  შედარებით, რომლებიც მხოლოდ თავდაცვით იარაღს ატარებდნენ. ამან ომში ახალი ერა გახსნა.

Bell Model 204 (UH-1D) მრავალფუნქციური ვერტმფრენის საფუძველზე, Model 209-მა წარმოადგინა ახალი თხელი ფიუზელაჟი მოიერიშე კაბინით. პილოტი ზის მაღლა უკანა მხარეს, მეორე პილოტი/მსროლელი წინ დაბლა, მართავს ცეცხლს გვერდითა ფრთებზე ან ცხვირის ქვეშ დამონტაჟებული იარაღის სპექტრიდან. 

აშშ-ს არმიას მოეწონა ეს მანქანა და პირველი შეკვეთა 1966 წელს გაკეთდა. ახალმა შვეულფრენმ  მიიღო აღნიშვნა AH-1G. წარმოება იმავე წელს დაიწყო. კობრა პირველად 1968 წელს შევიდა სამსახურში. პირველ ოთხ წელიწადში 1000-ზე მეტი AH-1G იქნა მიწოდებული. ამ შვეულფრნბს  ხშირად არაოფიციალურად მოიხსენიებდნენ, როგორც Huey Cobra. მან ვიეტნამში დიდი სამსახური დაინახა. გარდა ამისა, ეს იყო ერთ-ერთი ყველაზე ძვირფასი ამერიკული იარაღი იმ ომის დროს.

მიუხედავად იმისა, რომ AH-1 დაფუძნებულია UH-1 Iroquis-ზე, კობრას გარეგნობა ცოტას ავლენს მის ფესვებზე. ძრავა და ტრანსმისია ნასესხები იყო UH-1-დან. კობრას თავდაპირველი ვერსია აღჭურვილი იყოს  ერთი Lycoming T-53-L-11 ტურბოლილვის ძრავით, რომელიც ავითარებდა 1100 ცხ.ძ.

ამ ვერტმფრენს აქვს ვიწრო ფიუზელაჟი და სპეციალურად შექმნილია იმისთვის, რომ იყოს ყველაზე პატარა სამიზნე მტრისმიერ მიწიდან გახსნლი საზენიტო  ცეცხლისთვის. მისი დახვეწილი ფორმისა და მსუბუქი წონის გამო, თავდაპირველ ვერსიას ჰქონდა მაქსიმალური სიჩქარე თითქმის ორჯერ აღემატებოდა სატრანსპორტო ვერტმფრენებს. ასევე, ეს ხომალდი უკიდურესად მანევრირებადი იყო.

ცხვირქვეშ ჰქონდა  კოშკი, რომელზედაც შეიძლებოდა დაყენებულიყო მინიგანის სისტემის ტყვიამფრქვევი  ავტომატუი ქვემეხი  ქვემეხი ან ყუმბარმტყორცნი. საავიაციო კუშკურა შეეძლო მოებრუნებინა როგორც ვერტმფრენიდან, ისე ზევით და ქვევით. კოშკურას წინ მჯდომი მსროლელი აკონტროლებდა. ასევე, პილოტს უკნიდან შეეძლო სროლა კოშკიდან, თუ იგი დამაგრებული იყო წინა პოზიციაზე. ადრეული ვიეტნამური მოდელები შეიარაღებული იყო ერთი ან ორმაგი 40მმ-იანი ავტომატური ყუმბარმტყორცნებით ან ორმაგი 7.62მმ მინიგანის ტყვიამფრვევებით  . მეორე თაობის მოდელებზე იგი შეიცვალა უფრო მძლავრი 3-ლულიანი მბრუნავი იარაღით.ვერტმფრენს ასევე შეეძლო BGM-71A TOW ტანკსაწინააღმდეგო მართვადი რაკეტები, ისევე როგორც სხვა იარაღი.

„კობრას“ მოკლე ფრთებზე 998-1360 კგ იარაღის ტარება შეეძლო. ადრეული წარმოების ვერტმფრენები აღჭურვილი იყო ოთხი კონტეინერით 70 მმ-იანი უმართავი რაკეტებით. ისინი ეფექტური იყვნენ შეუჯავშნავის  სამიზნეების ა და მსუბუქი მანქანების წინააღმდეგ.

ვიეტნამის ომის დროს AH-1-მა შეცვალა UH-1D, როგორც მოიერიშე შვეულფრენი  და სატანკო გამანადგურებელი. იგი ასრულებდა ტანკსაწინააღმდეგო მისიებს და ხშირად იყენებდნენ მტრის კოლონებზე  ჩასაფრებისთვის. 

პილოტი ზის უკანა სავარძელზე, რომელიც ოდნავ ამაღლებულია მფრინავ მემიზნეს  წინა სავარძელზე. წინა სავარძელზე ასევე არის ფრენის კონტროლის სრული სპექტრი. კაბინა გარშემორტყმულია მსუბუქი ჯავშანით

ადგილზე მყოფი ჯარისკაცები მფრინავებს რადიოთი ურთიერთობენ და კოორდინაციას უწევენ მტრის პოზიციებს.

1967 წლის ივნისში, AH-1-ის პირველი ასლები შევიდა აშშ-ს არმიაში და დაუყოვნებლივ განლაგდნენ ვიეტნამის ოპერაციების თეატრში. ის ჩვეულებრივ საცეცხლე  დახმარებას უწევდა მეგობარ სახმელეთო ჯარებს, თან ახლდა სატრანსპორტო შვეულმფრენებს და დაფრინავდა მონადირე-მკვლელების გუნდებში Hughes OH-6A Cayuse სადაზვერვო ვერტმფრენებთან ერთად. მხოლოდ ვიეტნამის ომის დროს, კობრას ფლოტმა ერთობლივად დაათვალიერა მილიონ საათზე მეტი; დაახლოებით 300 AH-1 ასევე დაიკარგა მოქმედებაში

თავდაპირველად, 1960-იანი წლების შუა და ბოლოს, აშშ-ს არმია გეგმავდა შემოთავაზებული Lockheed AH-56 Cheyenne თავდასხმის ვერტმფრენის მიღებას.
ამრიგად, მხოლოდ შედარებით მცირე რაოდენობის Huey Cobras იწარმოებოდა.მაგრამ როდესაც Cheyenne პროგრამა დაიხურა, ბელმა დაიწყო მუშაობა გაუმჯობესებულ Cobra მოდელებზე. გაუმჯობესებული მოდელები აღჭურვილი იყო ორი ძრავით. აშშ-ს არმიამ საბოლოოდ გააუქმა თავისი AH-1 ვერტმფრენები Boeing AH-64 Apache-ის სასარგებლოდ.

მთლიანობაში, ბელმა წარმოადგინა 1600-ზე მეტი პირველი თაობის ერთძრავიანი კობრა, მათ შორის მოდიფიკაციები. მოგვიანებით მოდელები თანდათან გაუმჯობესდა ძრავის სიმძლავრის, მუშაობის და შეიარაღების ძირითად სფეროებში. 1970-იან წლებში ორძრავიანმა ვერსიებმა შეცვალა პირველი თაობის ერთძრავიანი კობრები. როგორც ერთი, ასევე ორძრავიანი Bell Model 209s ფართოდ იყო ექსპორტირებული. ეს ვერტმფრენი დამზადებულია ლიცენზიით იაპონიაში Fuji-Bell-ის მიერ.

Bell AH-1 Cobra

Bell AH-1G Cobra
წარმოშობის ქვეყანა შეერთებული შტატები
სამსახურში შევიდა 1968 წ
ეკიპაჟი 2 კაცი
ზომები და წონა
სიგრძე (როტორების შემობრუნება) 16,26 მ
მთავარი როტორის დიამეტრი 13,41 მ
სიმაღლე 4,17 მ
წონა (ცარიელი) 2,75 ტ
წონა (მაქსიმალური აფრენა) 4.3 ტ
ძრავები და შესრულება
ძრავები 1 x Lycoming T-53-L-11 ტურბოშაფტი
ძრავის სიმძლავრე 1100 შპ
მაქსიმალური სიჩქარე 277 კმ/სთ
სერვისის ჭერი 3.53კმ
დიაპაზონი 574 კმ
შეიარაღება
ქვემეხი 1-2 x 40 მმ ყუმბარმტყორცნი, ან 2 x 7.62 მმ მინი იარაღი
რაკეტები 8 x TOW ტანკსაწინააღმდეგო რაკეტები
სხვა ბომბები 70 მმ უმართავი რაკეტებით, კასეტური საბრძოლო მასალის, ნაპალმის ბომბებით