ირაკლი ალადაშვილი: “რუსი გენერალი გვეუბნებოდა, აჰა, ტანკები და “გრადები”, სასწრაფოდ წაიღეთ, სასწრაფოდ!” – რა ხდებოდა ახალციხის ბაზაზე აფხაზეთის ომის დაწყებამდე რამდენიმე დღით ადრე.

2023 წლის 14 აგვისტოს 31 წელი შესრულდა, რაც აფხაზეთში ომი დაიწყო, რომელიც 13 თვეს გაგრძელდა და მისმა მძიმე შედეგმა უდიდესი უარყოფითი გავლენა მოახდინა საქართველოს განვითარებაზე.

შეიძლებოდა თუ არა თავიდან აგვეცილებინა ეს სისხლისმღვრელი ომი? – ამ კითხვაზე სხვადასხვა პასუხი არსებობს, მაგრამ უდავოა, რომ ამ ომში საქართველოს ჩათრევას, რომელსაც ახალგამოცხადებული ჰქონდა დამოუკიდებლობა, ძალზე გავლენიანი ძალები ცდილობდნენ..

მინდა გავიხსენო ომისწინა პერიოდის ერთი ეპიზოდი, რომლის თვითმხილველი და მონაწილე თვითონ გახლდით. 1992 წლის ივლისიდან როგორც სამხედრო კორესპონდენტი ვიყავი ცხინვალის რეგიონში, ქართულ სამშვიდობო ბატალიონში, რომელიც ზემო ნიქოზთან, ყოფილი საბჭოთა საშვეულმფრენო პოლკის ტერიტორიაზე იყო განთავსებული. აგვისტოს ერთ დღეს პოლკოვნიკ კარლენ კალანდაძესთან ერთად, რომელიც გამოცდილი მენაღმე-ინჟინერი გახლდათ, 4 კაცი “უაზით” ცხინვალიდან ახალციხეში გავემგზავრეთ რუსებისგან შეიარაღების მისაღებად.

მაშინ ახალციხეში ყოფილი საბჭოთა მე-10 კადრირებული მოტომსროლელი დივიზია იყო დისლოცირებული და საქართველოს სახელმწიფო საბჭომ მოსკოვთან მიაღწია შეთანხმებას ამ დივიზიის შეიარაღების ახალჩამოყალიბებული ქართული არმიისთვის გადმოცემის შესახებ.

ახალციხეში, დივიზიის შტაბის შენობის წინ, დაუჯერებელ დიალოგს შევესწარი. დივიზიის მეთაური რუსი გენერალი საქართველოს თავდაცვის მინისტრის მოადგილეს, პოლკოვნიკს, რუსული “ფოლკლორული” გამონათქვამების გამოყენებით “ესაუბრებოდა”: “აჰა, ტანკები, “გრადები”, ჰაუბიცები, სასწრაფოდ წაიღეთ, სასწრაფოდ”.

გაკვირვება ვერ დავმალე – ზუსტად ორი თვით ადრე, 13 ივნისს გორში სატანკო ნაწილის ტერიტორიაზე მომხდარი შეტაკების შემდეგ რუსებმა ტანკები ქალაქში გამოიყვანეს და მანქანებს გადაუარეს, მშვიდობიანი მოსახლეობა დახოცეს, არადა, ტანკების ქართული მხარისთვის გადმოცემა ნაწილის მეთაურთან თითქოს შეთანხმებული იყო.

რა მოხდა ისეთი, რომ გორის ტრაგედიიდან ორი თვის თავზე რუსი გენერლები აქეთ გვეხვეწებოდნენ, სასწრაფოდ წაიღეთ ტანკები და სხვა შეიარაღებაო? – ეს კითხვა ახალციხიდან სოფელ კლდემდე გზაში მოსვენებას არ მაძლევდა, მაგრამ როდესაც ამ სოფელთან საინჟინრო საწყობში შევედით, ენა ჩამივარდა – რუსები 25 ათას ტანკსაწინააღმდეგო ნაღმს გვაძლევდნენ! თითოეულ ყუთში ხუთი ნაღმი იდო. წარმოიდგინეთ ხუთი ათასი ერთმანეთზე დაწყობილი ყუთი, რომლებიც უზარმაზარ პირამიდას ქმნიდა!

ძალიან გვიხაროდა – ამდენი შეიარაღება მანამდე არც ქართულ გვარდიას და არც ახალჩამოყალიბებულ არმიას არც დასიზმრებია.

იმავე დღეს აბასთუმნის შესასვლელთან სამხედრო-საინჟინრო ტექნიკის სამხედრო ნაწილიც გადმოვიბარეთ, სადაც განაღმვითი სამუშაოების ჩასატარებელი სპეციალური საინჟინრო ჯავშანტექნიკა იდგა, რომელიც ასე გვჭირდებოდა ცხინვალის რეგიონში დანაღმულ ქართულ სოფლებთან მიმავალი გზების გასანაღმავად.

სამხედრო ტექნიკის ნაწილის გადმოცემა დილამდე გაჭიანურდა. მშვენიერი დილა გათენდა – 1992 წლის 14 აგვისტო. უკან, ცხინვალისკენ, გახარებული ვბრუნდებოდით – მალე სულ გავნაღმავდით სოფლების გზებს და აღარავინ აფეთქდებოდა.

შუა გზაში რადიოთი შევიტყვეთ, რომ აფხაზეთში შეიარაღებული შეტაკება დაიწყო და მაშინვე მივხვდით, რომ რუსების მიერ ასე “დიდსულოვნად” გადმოცემულ ნაღმებს მალე საქმე გამოუჩნდებოდათ. მოგვიანებით გაირკვა, რომ 14 აგვისტოსვე გუდაუთაში გათამაშდა რუსულ სამხედრო ნაწილზე აფხაზების ვითომდა თავდასხმის სცენარი, რის შემდეგაც მოწინააღმდეგეს ხელში ათასზე მეტი ავტომატი და ტყვიამფრქვევი ჩაუვარდა.

უდავოა, ქართველებსაც და აფხაზებსაც რუსი გენერლები იარაღს ერთი მიზნით გვაძლევდნენ – გეყოთ ერთმანეთის კეტებით ცემა, აი, “კალაშნიკოვები”, ტყვიამფრქვევები, ტანკები, ჰაუბიცები და ხოცეთ ერთმანეთი უფრო მონდომებით და მრავლადო!..

2008 წლის აგვისტოდან კი 15 წელი შესრულდა, რაც რუსეთი დაგვესხა თავს (21-ე საუკუნის ევროპის პირველი ომი) და აქაც, ისევე როგორც აფხაზეთის ომში, საქართველო ჩათრეულ იქნა ისეთ შეირაღებულ კონფლიქტში, საიდანაც გამარჯვებული ვერც პოლიტიკურად და მით უმეტეს, ვერც სამხედრო თვალსაზრისით ვერ გამოვიდოდა. ვერ გამოვიდოდა იმიტომ, რომ ჩვენი მოწინააღმდეგე რუსეთი გახლდათ, ის რუსეთი, რომელსაც პირველი “ცივი ომის” დროიდან მოყოლებული ყოველთვის შიშით შეჰყურებდნენ ნატოს წევრი ევროპული ქვეყნების ლიდერები და არც ამერიკელი პრეზიდენტები ჩამორჩებოდნენ მათ ამაში, რეიგანს თუ არ ჩავთვლით…

ამიტომაც საქართველოს ღია სამხედრო ძალით დამხმარე აგვისტოს ომში არც აშშ- იქნებოდა და არც ნატო და ეს ელემენტარული საკითხი კარგად უნდა სცოდნოდა იმდროინდელ საქართველოს ხელისუფლებას, სანამ რაღაცაში ჩუმ და მერე საჯაროდ ოცნებასა და ქადილს დაიწყებდა.

არადა, აგვისტოს ომის წინ ორი, ძალიან მაღალი თანამდებობის პირი პრივატულ საუბრებში (რომელიც, რა თქმა უნდა, არავითარ შემთხვევაში არ იყო მასმედიით გამოსაქვეყნებელი, რის პირობას დღესაც კი ვასრულებ) რუკასთან როგორ მიმტკიცებდნენ, ასე და ისე ვიზამთ, ყველაფერი გათვლილი გვაქვს. სხვა თუ არაფერი, ჩვენს შვილიშვილებს თავი ხომ უნდა დავამახსოვროთ საქართველოს გამაერთიანებლადო.

ჩემს ელემენტარულ და ბუნებრივ კითხვაზე, არსებობს კი იმის გარანტია, რომ რუსეთი სამხედრო გზით არ ჩაერეოდა, ერთი მაღალი (ძალიან მაღალი) თანამდებობის პირის პასუხი ერთმნიშვნელოვანი იყო – ყველაფერი გათვლილია, ყველაფერი შეთანხმებულიაო.

შედეგად შვილიშვილებს მართლაც დავამახსოვრებთ თავს… საქართველოსთვის დატოვებული საშვილიშვილო პრობლემებით…

ავტორი: ირაკლი ალადაშვილი