როგორ მოკლეს ქართველმა სამხედროებმა 1992 წლის ზაფხულში ოსი სეპარატისტი “ბასმაჩა”
1992 წლის ზაფხულის დასაწყისია, ცხინვალის მისადგომებთან, ავტო ისპექციის საგუშაგოზე და მის შემოგარენში განლაგებულია ეროვნული გვარდიის სამხედრო დაჯგუფება, რომლის შემადგენლობაშიც შედის რამდენიმე ბატალიონი, ჯავსანსატანკო ოცეული და საარტილერიო დივიზიონი. მიმდინარეობს აქტიური საბრძოლო მოქმედებები. ორივე მხარეს აღჭურვილობაში აქვს ყოფილი საბჭოთა კავშირის მოძველებული შეიარაღება და ტექნიკა, მათ შორის, რადიო კავშირის ერთნაირი საშუალებები.
ხშირია შემთხვევები, როცა დაპირისპირებულ მხარეთა რადისტები ერთმანეთის სიხშირეზე ჯდებიან და ერთმანეთს ელაპარაკებიან, მათ შორის ხშირად იმართება კამათიც – ვისი ბრალია, ვინ დაიწყო ეს ომი და ა. შ. როგორც წესი, ორივე მხარე ერთმანეთს ადანაშაულებს. ბილწსიტყვაობა გამორიცხულია, უფრო მეტიც, ისინი არასოდეს გადადიან პირად შეურაცხყოფაზე. ორივე მხარე უფრთხილდება, როგორც საკუთარ, ისე მოწინააღმდეგეს ღირსებას.
ოსების ერთმა მობილურმა ჯგუფმა ძალიან შეაწუხა ქართული მხარე, მოულოდნელი თავდასხმებით და გაუჩინარებით. როგორც მოგვიანებით გაირკვა, ამ ჯგუფს მეთაურობდა ოსი ეროვნების, სსრკ ყოფილი ელიტარული სპეცდანიშნულების სამხედრო დანაყოფის, ალფას უფროს ოფიცერთა შემადგენლობის ოფიცერი, ვინმე „ბასმაჩა“ (მისი ნამდვილი სახელი და გვარი დღესაც უცნობია). ერთერთი მორიგი ასეთი თავდასხმის დროს, შებინდებისას, ბრძოლა გაიმართა სასაფლაოს მიმდებარე ტერიტორიაზე. ორივე მხრიდან არიან დაჭრილები და დაღუპულები. ამ შეტაკებაში ერთ-ერთმა ჩვენმა ჯარისკაცმა (დღეს ის ჯარისკაცი გენერალია) მძიმედ დაჭრა „ბასმაჩა“. ღამის სიბნელემ გაჰყარა მებრძოლი მხარეები.იმ ღამეს, გარიჟრაჟამდე, სასაფლაოდან, მთელი ღამის განმავლობაში, ყოველ ნახევარ საათში, მხოლოდ ერთხელ, ისმოდა ძახილი: ხაზბი, ედიკ… დაჭრილი „ბასმაჩა“ დასახმარებლად უხმობდა თანამებრძოლებს.
ქართული მხარის მხრიდან ღამის წყვდიადში სასაფლაოზე გადასვლა და მისი ცოცხლად შეპყრობა სარისკო იყო, ამიტომ გათენებამდე ასეთი ბრძანება არ გაცემულა. დილის ხუთი საათი იქნებოდა დაწყებული, რომ ძახილი შეწყდა. გათენებულზე ქართველ მებრძოლებს ასეთი სურათი დახვდათ: საფლავების ქვებს შორის იწვა ათლეტური აგებულების გარდაცვლილი გოლიათი, სპეცდანიშნულების სამხედრო დანაყოფის ოფიცრისთვის დამახასიათებელი აღჭურვილობით. სიკვდილის წინ ფეხები საკუთარი ხელით ჰქონდა შეკრული, ყბაც საკუთარი ხელით ჰქონდა ბინტით ახვეული, ხელები გულზე ჰქონდა დაკრეფილი და ისე იყო გარდაცვლილი.
ამ შესაშური მებრძოლი თვისებების და გარეგნობის მქონე სამხედრო კაცის ასე უჩუმრად და განუცხადებლად მიწას მიბარება არ იქნებოდა სწორი საქციელი, ამიტომ ჩვენი რადისტი ოსურ მხარეს დაუკავშირდა და უთხრა – თქვენი ოფიცერი მოვკალით! თეთრი დროშით მოდით და გვამს გადმოგცემთო. თავდაპირველად ოსურმა მხარემ ეს სამხედრო ხრიკად ჩათვალა და უარი თქვა ქართულ პოზიციებამდე გადმოსულიყო. მოგვიანებით თავად დაუკავშირდა ჩვენს რადისტს და უთხრა: თუ მართლა მოკალით და გვამის გადმოცემას აპირებთ ნეიტრალურ ტერიტორიამდე გადმოასვენეთო.
ზემო ფრისში განლაგებული ბატალიონის მეთაურმა, აწ განსვენებულმა თემურ გელაშვილმა (ნათელში ამყოფოს ღმერთმა) ხის ტოტებისგან საკაცე შეკრა, ზედ „ბასმაჩა“ დაასვენა, თვითონ და კიდევ სამი მებრძოლი საკაცეს შეუდგნენ და თეთრი ბაირაღით პროცესია ოსური პოზიციებისკენ დაიძრა. რამდენიმე ოსი მებრძოლი მათ შესახვედრად გამოემართა. ერთ ოს ოფიცერს გაკვირვებულს აღმოხდა – „ბასმაჩა“ მოკალით?! რადგან როგორც ჩანს, წარმოუდგენლად მიაჩნდა ასეთ დონის პროფესიონალის დაღუპვა. მისი მეტსახელი – „ბასმაჩა“ სწორედ მაშინ გახდა ქართული მხარისათვის ცნობილი. ქართველებმა მოკლული ოფიცერი მიწაზე დაასვენეს. მოსისხლე მტრებმა ერთმანეთს ხელი ჩამოართვეს. ოსებმა სახელდახელოდ წამოღებული არაყი და ლორი ამოიღეს საველე ჩანთიდან, „ბასმაჩას“ ჭიქა წაუქციეს (მათ შორის ქართველებმაც). ბოლოს ოსმა ოფიცერმა გელაშვილს უთხრა – ვაჟკაცობაც იცით ქართველებმა და ღირსეული მტრის დაფასებაცო. რაზედაც თემურმა უპასუხა, მტერი მანამ იყო ვიდრე გვებრძოდაო… დაშორდნენ მოსისხლეები ერთმანეთს და იმ საღამოს განახლდა ბრძოლა ჩვეულ რეჟიმში.
ამის შესახებ სოციალურ ქსლეში ბატალიონ “იმედის” მეთაური-მარნეულის გარნიზონის უფროსი ,გვარდიის პოლკოვნიკი დავით ხომასურიძე წერს.
