ასიმეტრიული ეწოდება ისეთ ომს, როდესაც, მეომარი მხარეების სამხედრო ძალა ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავდება
ასიმეტრიული ომი
6.04.2015
ასიმეტრიული ეწოდება ისეთ ომს, როდესაც, მეომარი მხარეების სამხედრო ძალა ერთმანეთისგან მკვეთრად განსხვავდება ან როდესაც, მათ მიერ გამოყენებული სამხედრო სტრატეგია და ტაქტიკა განსხვავდება მნიშვნელოვნად.
ასიმეტრიული ომის საპირისპიროა სიმეტრიული ომი, სადაც მეომარ მხარებს აქვთ შედარებით მსგავსი სამხედრო ძალა და იყენებენ სამხედრო სტრატეგიას და ტაქტიკას, რომელიც ერთმანეთის მსგავსია; განსხვავება შეიმჩნევა მხოლოდ დეტალებში და მათი შესრულების გზებში.
ტერმინი ასიმეტრიული ომი ხშირად გამოიყენება ისეთი სიტუაციების აღსაწერად, როგორიცაა პარტიზანული ბრძოლა, ტერორიზმი,ამბოხება და ზოგადად ისეთი შეიარაღებული კონფლიქტების დროს, როდესაც ერთმანეთს უპირისპირდება ოფიციალური, რეგულარული სამხედრო ძალა, არარეგულარულ, ცუდად აღჭურვილ მეტოქეს.
ტერმინის პოპულარიზაცია მოხდა 1975 წელს, როდესაც Andrew J.R. Mack, აკადემიურ ჟურნალში World Politics დაწერა სტატია-„რატომ აგებენ დიდი სახელმწიფოები მცირე ომებს“, სადაც მან ასიმეტრიული ომი გამოიყენა კონფლიქტში მონაწილე მხარეებს შორის მნიშვნელოვანი სამხედრო ძალის განსხვავების აღსანიშნავად. სიტყვა ძალაში იგულისხმებოდა მატერიალური ძალა, როგორიცაა დიდი არმია, კარგი იარაღები, განვითარებული ეკონომიკა და ა.შ.
დროთა განმავლობაში, ამ ტერმინს სამხედრო და აკადემიურ საზოგადოებაში იყენებდნენ პარტიზანული ბრძოლების, ამბოხებისა, ტერორიზმის, კონტრ ტერორიზმის აღსანიშნავად. ამ ტერმინს მიენიჭა დამატებითი მნიშვნელობა და იყენებდნენ არა მხოლოდ, სამხედრო ძალებს შორის დიდი განსხვავების აღსანიშნავად, არამედ მკვეთრად განსხვავებული ტაქტიკის და სტრატეგიის გამოყენების აღსანიშნავადაც.
ასიმეტრიული ომების უმეტესობა, უკანასკნელი 200 წლის მანძილზე მოგებული აქვს ძლიერ მხარეს, თუმცა სიტუაცია შეიცვალა დაახლოებით 1950 წლიდან, სადაც კონფლიქტის სუსტმა მხარეებმა მოიგეს ბევრი ომი.
როდესაც ასიმეტრიულ ომს იწყებს მხარე, რომელიც მოჩვენებით არის არა-მთავრობის მხარე (თავს აჩვენებს, თითქოს მებრძოლების დამოუკიდებელი ჯგუფია და არ აქვს კავშირი რომელიმე ქვეყანასთან) , თუმცა სინამდვილეში ფარულად დაკავშირებულია რომელიმე სახელმწიფოსთან ან სიმპათიები აქ ამ სახელმწიფოს მიმართ, იწოდება არაპირდაპირ ომად ან ომად შუამავლების მეშვეობით ( War by proxy). ასეთ დროს, სახელმწიფოები ებრძვიან ერთმანეთს შუამავლების მეშვეობით, აწვდიან მათ იარაღებს და სხვა რესურსებს და ამგვარად ცდილობენ სახელმწიფოს დასუსტებას.
რაც შეეხება ასიმეტრიული ომის კავშირს ტერორიზმთან, ამ საკითხზე არსებობს განსხვავებული შეხედულებები. თანამედროვეობაში, ასიმეტრიული ომი, სულ უფრო ხშირად ითვლება მეოთხე თაობის ომის ერთ ერთ ნაწილად ( კონფლიქტის მახასიათებლები, როდესაც ომსა და პოლიტიკას, ჯარისკაცსა და სამოქალაქო პირს შორის სხვაობა სულ უფრო ქრება). ზოგიერთი თვლის, რომ თუ ასიმეტრიული ომი გასცდა ომის კანონებს, ის გადადის ტერორიზმში.
ხოლო ზოგიერთი თვლის, რომ ასიმეტრიული ომი ტერორიზმთან არ მოდის კავშირში. ისინი ფიქრობენ, რომ ძლიერი მხარის პროპაგანდის შედეგად ხდება სუსტი მხარის წარმოჩენა როგორც ბანდიტებად ან ტერორისტებად. ასევე თვლიან, რომ, სიტყვა ტერორიზმი სპეციალურად გამოიყენება პოლიტიკური მიზეზებით, მისი უარყოფითი მნიშვნელობის გამო. მაგ. ერაყის აჯანყებები (რომელიც დაიწყო 2003 წელს ერაყში შეჭრის შემდეგ) ზოგჯერ იწოდება ტერორიზმად, მათი ოპონენტების მიერ.
ასიმეტრიული ომების ტაქტიკური წარმატება დამოკიდებულია რამოდენიმე კომპონენტზე, მათ შორის:
ტექნოლოგიურ უპირატესობაზე- თუ რომელიმე მხარეს ექნება ტექნოლოგიური უპირატესობა, ამან შეუძლია გადაწონოს, მოწინააღმდეგის რიცხობრივი უპირატესობა.
ტექნოლოგიური უპირატესობის შედარებით განეიტრალება შესაძლებელია მოწინააღმდეგის მნიშვნელოვან დაწესებულებებზე და ინფრასტრუქტურაზე შეტევებით. მაგ. ელექტროენერგიის ხაზების ან გენერატორების, გზების , გაზსადენების ან წყლის გაყვანილობის დაზიანებით. მჭიდროდ დასახლებულ ადგილას, მსგავსმა დივერსიებმა შეიძლება მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს ტერიტორიაზე მოსახლე ადამიანთა მორალსა და ეკონომიკაზე.
სუსტი მხარე, ასეთ ომში, იყენებს სპეციალურ ტაქტიკებს, რათა გაუმკლავდეს რაოდენობრივად უფრო დიდ მოწინააღმდეგეს, როგორიცაა დაარტყი და გაიქეცი ტაქტიკა. ასევე, მათ შეიძლება დაარღვიონ ომის კანონები და გამოიყენონ ისინი მათ სასიკეთოდ, მაგ. ომის კანონები კრძალავს სამედიცინო მანქანის გამოყენებას თავშესაფრად, შეტევისთვის ან ჩასაფრებისთვის, ასევე იკრძალება სამოქალაქო დასახლებების გამოყენება სამხედრო ბაზებად, თუმცა სუსტმა ძალამ შეიძლება გამოიყენონ ისინი, იმ იმედით, რომ ძლიერ მხარე დაიცავს ომის კანონებს და არ შეუტევს სამოქალაქო სამიზნეებს.
თანამედროვეობაში, ასიმეტრიული ომის კლასიკური მაგალითია, ბრძოლები, რომლებიც მიმდინარეობს ისრაელსა და ზოგიერთ პალესტინურ ორგანიზაციას (როგორიცაა ჰამასი და ისლამური ჯიჰადი) შორის. ისრაელს ყავს ძლიერი არმია, საჰაერო და საზღვაო ძალები, ხოლო პალესტინურ ორგანიზაციებს არ აქვთ წვდომა, ფართო მასშტაბის სამხედრო აღჭურვილობაზე; ისინი იყენებენ ასიმეტრიულ ტაქტიკებს, როგორიცაა ცეცხლსასროლი იარაღებით პერიოდული მცირე შეტევები, ასევე მსგავსი შეტევები რაკეტებით
