ერიხ ჰარტმანი (Erich Hartmann) გერმანელი სამხედრო მფრინავი და მეორე მსოფლიო ომის და ზოგადად, ყველაზე შედეგიანი ასი.

ერიხ ჰარტმანი (Erich Hartmann) გერმანელი სამხედრო მფრინავი და მეორე მსოფლიო ომის და ზოგადად, ყველაზე შედეგიანი ასი.

6.07.2016. 

eca7dc9e4b15 (1)

ერიხ ჰარტმანი (Erich Hartmann) გერმანელი სამხედრო მფრინავი და მეორე მსოფლიო ომის და ზოგადად, ყველაზე შედეგიანი ასი. გამარჯვებათა საერთო რაოდენობა – 352 (ყველა მათგანი აღმოსავლეთის ფრონტზე, მათ შორის აშშ-ის სამხედრო-საჰაერო ძალების 7 ერთეული გამანადგურებელი P-51 „მუსტანგი“ რუმინეთის თავზე). პიველი ბრძოლა: აღმოსავლეთის ფრონტი, 1942 წლის ოქტომბერი. გაფრენათა საერთო რაოდენობა: 1425. დაჯილდოვებულია რაინდის ჯვრით მუხის ფოთლებით, ხმლებითა და ბრილიანტებით.

ყველაზე უფრო წარმატებულმა მოწინააღმდეგის ჩამოგდებული თვითმფრინავების რაოდენობით გერმანელი ასებს შორის, 352 საჰაერო გამარჯვების მფლობელმა ერიხ ჰარტმანმა მთელი მეორე მსოფლიო ომი ისე გადაიტანა, რომ ერთ ნაკაწრიც კი არ მიუღია, მიუხედავად იმისა, რომ მისი გამანადგურებელი არაერთგზის ჩამოაგდეს. ის იყო არაჩვეულებრივი, განსაკუთრებული ადამიანი, ცხოვრებაში რბილი და კეთილი, ხოლო ჰაერში მარჯვე და გამოცდილი მებრძოლი. თითქმის მთელი ომი უმცროს სამეთაურო შემადგენლობაში გაატარა. უფროსი ოფიცრების ავადმყოფური პრობლემებისგან და საზრუნავებისაგან გათავისუფლებულს, მას შეეძლო მთელი თავისი ყურადღება ყოველდღიური საჰაერო შეტაკებებისთვის, თავის ოსტატობის გაუმჯობესებისა და ასეთ რთულ პირობებში გადარჩენის ოპტიმალური მეთოდების ძებნისათვის მიეპყრო. ჰარტმანის საბრძოლო კარიერა დოკუმენტურად საკმაოდ დაწვრილებით არის ასახული – მის შესახებ მრავალი სტატია და წიგნია დაწერილი, და ეს ჩვენ გვაძლევს საშუალებას მკაფიოდ დავახასიათოთ არა მხოლოდ მისი ტაქტიკა და ბრძოლის წარმოების ხერხები, არამედ ასევე ის, თუ როგორ და რისი გავლენის ქვეშ ჩამოყალიბდა ისინი.
მრავალი პასუხის მოცემა შეუძლია ერიხის ახალგაზრდულ წლებს. ახალგაზრდობაში მან ბევრი ისეთი ძალიან სასარგებლო ჩვევის შეძენა შეძლო, რომლებიც მას მომავალში გამოადგა. ზოგადად, ერიხს ყოველთვის უმართლებდა დამრიგებლებში. ერიხის დედა, ელიზაბეტ ჰარტმანი, ავიაციის მტკიცე მხარდამჭერი იყო, თავადაც დაფრინავდა და ადგილობრივი საპლანერო კლუბის ინსტრუქტორიც იყო, სწორედ მან ჩაუნერგა თავის ყმაწვილ ვაჟს საჰაერო ფრენისადმი სიყვარული. 14 წლის ასაკში ერიხს უკვე ჰქონდა პლანერისტის ლიცენზია, ვინაიდან საკმაოდ გამოცდილი პილოტი გახლდათ. ერიხის ძმის, ალფრედის მტკიცებით, ის საერთოდ შესანიშნავი სპორტსმენი იყო და პრაქტიკულად ყველგან კარგ შედეგებს აღწევდა, ხოლო თანატოლებს შორის იგი ჭეშმარიტი ლიდერი იყო.

1940 წელს, როდესაც მთელი გერმანია სამხედრო პილოტების წარმატებათა შთაბეჭდილებების ქვეშ იმყოფებოდა, ერიხმა მიიღო მტკიცე გადაწყვეტილება, ჩამდგარიყო ლუფტვაფეს სამსახურში. საფრენოსნო მომზადების ძირითადი კურსი მან 1941 წლის ოქტომბერში დაასრულა. ხოლო 1942 წლის დასაწყისში ის უკვე სწავლობდა ფრენას „მესერშმიტ“ Bf 109-ზე, ერთ-ერთი მისი ინსტრუქტორი, ერიხ ჰოგაგენი, ექსპერტი და გერმანიის ყოფილი ჩემპიონი იყო უმაღლეს პილოტაჟში, აღსანიშნავია, რომ მას 55 საჰაერო გამარჯვება ჰქონდა მოპოვებული. გერმანელი ასი ყოველნაირად ახალისებდა ჰარტმანის სურვილს დაწვრილებით შეესწავლა ამ ტიპის გამანადგურებლის სამანევრო მახასიათებლები და თავის კურსანტს მისი პილოტირების მრავალი ხერხი და ტრიუკიც შეასწავლა.
1942 წლის ოქტომბერში ერიხი განწესებული იქნა 52-ე გამანადგურებელი ესკადრის (JG 52) მე-9 ესკადრილიაში – და მას ამჯერადაც გაუმართლა მეთაურების მხრივ. JG 52-ის სარდალი, დიტრიხ გრაბაკი (125 საჰაერო გამარჯვება) და ავიაჯგუფის მეთაური ფონ ბონინი (77 საჰაერო გამარჯვება) – გამანადგურებელი ავიაციის გამოცდილი ვეტერანები – შემწყნარებლურად ეპყორბოდნენ ფრონტზე სამხედრო დისციპლინის დაცვას, რაც სწორედ ბუნებით რბილ ჰარტმანს აძლევდა ხელს. თუკი მას უფრო მტკიცე და მკაცრი მეთაური ეყოლებოდა, როგორიც იყო, მაგალითად, კარლ ბორისი (43 გამარჯვება) II/JG 26-დან (ანუ 26-ე გამანადგურებელი ესკადრის მე-2 ავიაჯგუფიდან), შესაძლო იყო, რომ ჰარტმანის კარიერა ფრონტზე სრულიად სხვაგვარად მოწყობილიყო.
პირველ წამყვან მფრინავებთან ჰარტმანს ასევე არ ჰქონდა განსაკუთრებული პრობლემები. ედმუნდ როსმანი (93 საჰაერო გამარჯვება) დამწყები პილოტებისათვის შესანიშნავი დამრიგებელი იყო. ხელში მიღებული მძიმე ჭრილობის შედეგად როსმანს თავის „მესერშმიტით“ არ შეეძლო მონაწილეობა მიეღო მანევრული ბრძოლის კარუსელში, რომელიც მკვეთრ ვირაჟებზე რბოლისაგან შედგებოდა, ამიტომაც მან შეიმუშავა შეტევის თავისი საკუთარი მეთოდი – შეტევა „მანძილზე“. მეთოდის არსი მდგომარეობდა იმაში, რომ შორიდან უნდა შეფასებულიყო სიტუაცია და შეტევა მხოლოდ იმ შემთხვევაში განხორციელებულიყო, თუკი უეჭველად იყო შესაძლებელი მოწინააღმდეგისთვის მოულოდნელად თავს წადგომა ან იმ შემთხვევაში, როცა მას უკვე არ გააჩნდა დრო თავის ასარიდებელი მანევრის შესასრულებლად. ჩვეულებრივ, როსმანი შორი დისტანციიდან ხსნიდა ცეცხლს. ეს მფრინავისაგან დიდ სიზუსტეს მოითხოვდა, და, ჰარტმანის საბედნიეროდ, იგი ფლობდა ამ იშვიათი თვისებებს. თვითონ ერიხი თავმდაბლად აფასებდა თავისი სნაიპერული შესაძლებლობებს, თუმცა გამოცდილი ასებიც კი, რომლებიც ის ბრძოლაში ნახეს, ამტკიცებდნენ, რომ ამ მხრივ ჰარტმანს ცოტა მეტოქე თუ ჰყავდა.
გამანადგურებელი ავიაციის ასები ხშირად აღიწერილი არიან როგორც უშიშარი ადამიანები. თუმცა კი სინამდვილეში ყველაფერი ეს შორს არის ჭეშმარიტებისაგან. სახელგანთქმული ერნსტ უდეტი, (პირველი მსოფლიო ომის გერმანელი მფრინავი-ასი, ამ ომში ჩამოგდებული თვითმფრინავების რაოდენობით მას გერმანელ ასებს შორის რიგით მეორე ადგილი უჭირავს) მაგალითად, პირდაპირ გაქვავდა შიშისგან მაშინ, როდესაც პირველად შეხვდა მტრის თვითმფრინავს და ძლივსძლივობით შეძლო ფრენის გაგრძელება. მაგრამ შემდგომ ის პირველი მსოფლიო ომის ერთ-ერთი საუკეთესო ასი გახდა – მან 62 გამარჯვების მოპოვება შეძლო. ასევე იყო ერიხ ჰარტმანის შემთხვევაშიც. როსმანთან ერთად პირველი საბრძოლო გაფრენის დროს მან დაკარგა თავისი წამყვანი და პანიკაში ჩავარდა. ამას გარდა, ჰარტმანის თვითმფრინავს საბჭოთა გამანადგურებლებმა შეუტიეს, და ერიხმა ძლივს მოახერხა მათგან თავის დაღწევა. ბოლოს და ბოლოს, „მესერშმიტს“ საწვავი გაუთავდა, რის შემდეგაც ჰარტმანმა ის „მუცელზე“ დასვა, თავისი აეროდრომიდან საკმაოდ მოშორებით. ამ პირველმა წარუმატებლობამ ჰარტმანს თავისი შიშის კონტროლი ასწავლა.
სამი სხვა წამყვანი პილოტი მას საკუთარ თავში გამანადგურებლის თვისების და მომავლის იმედისმომცემი ექსპერტის ტაქტიკის ჩამოყალიბებაში დაეხმარა. ცნობილია, რომ გერმანელ მფრინავებს ძალიან უჭირდათ ჰაერში საბჭოთა Ил-2-ის ტიპის მოიერიშე თვითმფრინავების ჩამოგდება. ალფრედ გრისლავსკიმ (133 გამარჯვება) ჰარტმანს საბჭოთა თვითმფრინავის ზეთის რადიატორის მიზანში ამოღება ასწავლა. თუმცა ამისათვის არა მხოლოდ სნაიპერული უნარები იყო საჭირო, არამედ აგრეთვე აუცილებელი იყო აგრეთვე თვითმფრინავისთვის უკიდურესად ახლო მანძილიდან სროლაც. 1942 წლის 9 ნოემბერს, ჰარტმანის მიერ ჩამოგდებული მოწინააღმდეგის პირველი თვითმფრინავი სწორედ მოიერიშე Ил-2 იყო, თუმცა კი მან ამ გამარჯვებისათვის საკამოდ ძვირი გაიღო. ჰაერში აფეთქებული საბჭოთა მოიერიშის ნამსხვრევებმა ჰარტმანის „მესერშმიტი“ დააზიანა, და ამის გამო ერიხი კვლავ იძულებული გახდა თვითმფრინავი „მუცელზე“ დაესვა. ამ შემთხვევის შემდეგ ჰარტმანი მიხვდა, რომ სროლის შემდეგ რაც შეიძლება სწრაფად უნდა გასულიყო სხვა მხარეს. ამ შემთხვევაში მას შეეძლო დარჩენილიყო ჰაერში და, შესაძლოა, უვნებლადაც შეენარჩუნებინა თავისი თვითმფრინავი.
ჰარტმანის წამყვანებმა, ჰანს დამერსმა (113 გამარჯვება) და იოზეფ ცვერნემანმა (126 გამარჯვება), გრისლავსკის მსგავად, ასწავლეს დამწყებს მიახლოებოდა მტრის თვითმფრინავს მანამ სანამ ცეცხლს გახსნიდა.
რიგით მეორე გამარჯვება, ზემოთხსენებულ ასებთან მიმყოლად მფრენმა ერიხმა მხოლოდ 1943 წლის 27 თებერვალს მოიპოვა. ხოლო ამის შემდეგ სულ მალე მასთან ორი ახალი მენტორი გამოჩნდა. ესენი იყვნენ პონტერ რალი, რომელმაც ფონ ბონი შეცვალა ჯგუფის მეთაურის პოსტზე, და ვალტერ კრუპინსკი (197 გამარჯვება, მათ შორის 177 – აღმოსავლეთის ფრონტზე). „გრაფ პუნსკად“ წოდებული ვალტერ კრუპინსკი, ამურული თავგადასავლებისა და აგრეთვე თავისი მიდრეკილების წყალობით, დამტკბარიყო ცხოვრების ყველა სიკეთით, იყო პიროვნება, რომელიც გამორჩეული იქნებოდა ნებისმიერ სამხედრო-საჰაერო ნაწილში. ამ მფრინავის განთქმული სახელი, როგორც წესი, ყოველთვის წინ უსწრებდა მის გამოჩენას ამა თუ იმ ქვედანაყოფში.
ეს ენერგიული მფრინავი ჰაერში ბარის ხულიგან-სკანდალისტს ჰგავდა; ის წინდაუხედავად ჩავარდა წარმოუდგენლი სირთულ სიტუაციაში და რაღაც სასწაულით მოახერხა იქიდან ცოცხალი თავით გამოღწევა. როსმანის თხოვნით, ჰარტმანი ვალტერ კრუპინსკის მიმყოლი გახდა და მათ ერთად ჩამოაყალიბეს მოწინააღმდეგისთვის მომაკვდინებლად საშიში წყვილი, რომელიც გამანადგურებელი ავიაციის ისტორიაში საუკეთესო გახდა. სწორედ კრუპინსკიმ შეარქვა ჰარტმანს მეტსახელი „ბუბი“ (ბავშვი), ეს მეტსახელი მტკიცედ მიეწება ჰარტმანს და მას ომის დასასრულამდე გაჰყვა. კრუპინსკი ყოველთვის ურჩევდა ერიხს, რომ რაც შეიძლება ახლოს მისულიყო მტერთან მანამ, სანამ სასხლეტზე დააჭერდა ხელს.
1943 წლის აპრილის მიწურულს ჰარტმანის ანგარიშზე უკვე რვა გამარჯვება იყო და ის წყვილის წამყვან პილოტად (როტენფიურერი) იქნა განწესებული. ამჟამად, ბრძოლის წარმოებისადმი საკუთარი მიდგომის განვითარების გარდა, მას შეეძლო პრაქტიკაში მოეხდინა ტაქტიკური ფანდებისა და ილეთების რეალიზება, რომლებიც თავის თავში აერთიანებდა როსმანის საგულდაგულოდ დაგეგმილი შეტევების იდეას, სხვა პილოტების ბრძოლების მეთოდებით. ომის დასრულებიდან მრავალი წლის შემდეგ ჰარტმანი იგონებდა:
„… მე არასდროს ვდარდობდი საჰაერო ბრძოლის პრობლემებზე. მე უბრალოდ არასდროს ვერთვებოდი ორთაბრძოლაში რუსებთან. ჩემი ტაქტიკა მოულოდნელობა იყო. აძრომა უფრო მაღლა და, შეძლებისდაგვარად, მზის მხრიდან შემოვლა… ჩემი შეტევების ოთხმოცდაათი პროცენტი მოულოდნელი იყო, იმისათვის, რათა მოწინააღმდეგეს უცაბედად წავდგომოდი თავს. თუკი მე წარმატებას მივაღწევდი, მაშინვე სწრაფად გავდიოდი, ვაკეთებდი ხანმოკლე პაუზას და ხელახლა ვაფასებდი მდგომარეობას.
მოწინააღმდეგის აღმოჩენა სახმელეთო საბრძოლო მოქმედებებსა და ვიზუალური დათვალიერების შესაძლებლობებზე იყო დამოკიდებული. მიწიდან ჩვენ რადიოს საშუალებით გვატყობინებდნენ მოწინააღმდეგის კოორდინატებს, რომლებიც ჩვენ რუკებზე დაგვქონდა. ამიტომაც ჩვენ შეგვეძლო ძიების საჭირო მიმართულებაზე წარმოება და შეტევებისთვის საუკეთესო სიმაღლის არჩევა. მე ვამჯობინე ეფექტური შეტევა ქვემოდან, ვინაიდან თეთრი მოღრუბლული ცის ფონზე მოწინააღმდეგის თვითმფრინავების აღმოჩენა შორიდან იყო შესაძლებელი. როდესაც პილოტი პირველად ამჩნევს თავის მტერს, ეს უკვე გამარჯვების ნახევარია.
გადაწყვეტილების მიღება ჩემი ტაქტიკის მეორე ეტაპი იყო. როდესაც მოწინააღმდეგე შენს წინ არის, აუცილებლად საჭიროა გადაწყვიტო, შეუტიო მას მაშინვე თუ დაელოდო უფრო ხელსაყრელ მომენტს. ასევე შესაძლებელი იყო პოზიციის შეცვლა ან საერთოდ უარის თქმა შეტევაზე. მთავარი – საკუთარი თავზე კონტროლის შენარჩუნებაა. არ არის საჭირო ყველაფრის დავიწყება და მაშინვე ბრძოლაში გადაშვება. მოიცადე, მიმოიხედე გარშემო, გამოიყენე შენი მდგომარეობის ყველა უპირატესობა. მაგალითად, თუკი შენ თავს უნდა დაესხა მოწინააღმეგეს მზის საწინააღმდეგო მიმართულებიდან, ხოლო შენ არ აიღე საკმარისი სიმაღლე, და, გარდა ამისა, მტრის თვითმფრინავი ღრუბლების ნაგლეჯებს შორის დაფრინავს, დაიკავე ის ხედვის არეში, ხოლო იმავდროულად შეიცვალე საკუთარი პოზიცია მზესთან შედარებით, აიწიე უფრო მაღლა ღრუბლების თავზე ან, თუ საჭიროა, გადადი პიკირებაში, რათა სიმაღლის საზიანოდ მოიპოვო უპირატესობა სიჩქარეში.
შემდეგ შეტევა. კარგია, თუკი ნაკლები გამოცდილების მქონე ან დაუდევარ პილოტს გადაეყრები. ჩვეულებრივ ამის განსაზღვრა ადვილია. ჩამოაგდებდი რა მას – და ეს უნდა გაკეთდეს აუცილებლად, – შენ მით უფრო ასუსტებდი მოწინააღმდეგის მორალურ სულისკვეთებას. ყველაზე მნიშვნელოვანი – მტრის თვითმფრინავის განადგურებაა. იმანევრირე სწრაფად და აგრესიულად, გახსენი ცეცხლი ახლო დისტანციიდან, რადგან მიბრჯენით სროლა უზრუნველყოფს უეჭველ მოხვედრას და ზოგავს საბრძოლო მასალას. მე ყოველთვის ვურჩევდი ჩემს ხელქვეითებს: „დააჭირეთ სასხლეტზე მხოლოდ მაშინ, როდესაც თქვენი სამიზნე მოწინააღმდეგის თვითმფრინავით შეივსება!“
სროლის დასრულების შემდეგ დაუყოვნებლივ გადი გვერდზე და გამოდი ბრძოლიდან. მოხვდა თუ არა, ახლა მხოლოდ იმაზე იფიქრე, თუ როგორ მოშორდე იმ ადგილს. არ დაგავიწყდეს თუ რა ხდება შენს ზურგს უკან, მიმოიხედე გარშემო, ხოლო თუკი ყველაფერი რიგზეა და პოზიცია შენთვის მოხერხებულია, ცადეთ ამის გამეორება ხელახლა“.
ჰარტმანი მოწინააღმდეგეს ჰაერში 800-ზე უფრო მეტჯერ შეხვდა და, ბუნებრივია, რომ ხშირად თვითონ იგი ხდებოდა სამიზნე მოწინააღმდეგის გამანადგურებლებისთვის.

თვითმფრინავი, რომლითაც ჰარტმანი დაფრინავდა
მხოლოდ 1943 წლის შუა ხანებში გაიკაფა ერიხმა გზა წარმატებისკენ. 7 ივლისის გამთენიისას მის ანგარიშზე სულ 21 გამარჯვება ირიცხებოდა, ხოლო 20 სექტემბრის შებინდებისას მის მიერ ჰაერში მოპოვებულ გამარჯვებათა რიცხვი უკვე 100-ს შეადგენდა. გამოჩნდა ლეგენდა! საყოველთაოდ მიღებულია, რომ ჰარტმანი მუდმივად „მესერშმიტ“ Bf l09G-ს ტიპის გამანადგურებლით დაფრინავდა, რომელზედაც წითელი გული იყო გამოსახული. აღნიშნული გამოსახულება კაბინის ქვეშ, ფუზელაჟზე იყო მიხატული. წითელ გულში ჩაწერილი იყო „ურსელ“ (მისი შეყვარებულის, ურსულა პეტჩის სახელი). თუმცა, სულ მცირე, ერთ-ერთ მის მანქანას აგრეთვე გააჩნდა წარწერა – „დიკერ მაქს“, რომელიც გულის შიგნით იყო მოქცეული. ხშირად ჰარტმანის გამანადგურებელი ძრავის კაპოტზე გამოსახული შავი ტიტის ნახატით ჩნდებოდა. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ ასეთი ნახატიანი თვითმფრინავით ერიხმა სულ ხუთჯერ თუ ექვსჯერ იფრინა, უკრაინაში მიმდინარე საბრძოლო მოქმედებების დროს. ამ რამდენიმე გაფრენისას მან წარმატებას ვერ მიაღწია, ამიტომაც ის სხვა გამანადგურებელზე გადაჯდა. ჰარტმანმა მეტსახელად „შავი ეშმაკის“ უწოდებდნენ (მეტსახელი „შავი ეშმაკი“, სავარაუდოდ, ტიტის სურათის გამო, ჰარტმანს თვითონ გერმანელებმა შეარქვეს, რადგან ასეთი რომანტიკული მეტსახელები არ იყო მიღებული საბჭოთა მფრინავებში. გარდა ამისა, ცნობილია, რომ შავცხვირიანი გამანადგურებელი ერიხს ძალიან ცოტა ხანს ჰყავდა – უხეიროდ მოხატული თვითმფრინავები ყოველთვის ხდებოდნენ მოწინააღმდეგის ავიაციის სამიზნეები), და ეს მეტსახელი სხვადასხვა ვარიანტში გამოიყენებოდა რადიომოსახმობ ნიშან „კარაია 1“-თან ერთად, რომელიც, რა თქმა უნდა, კარგად იყო ცნობილი მოწინააღმდეგისთვის.
შემდეგი რამდენიმე თვის განმავლობაში ერთი მეორის მიყოლებით ხდებოდნენ საბჭოთა თვითმფრინავები ჰარტმანის „მესერშმიტის“ მსხვერპლნი, და 1944 წლის 1 ივლისს მან 250-ე გამარჯვების ზღვარს მიაღწია, რითაც მეხუთე და უკანასკნელი გახდა იმ ფრინავებში, რომლებმაც ამის გაკეთება მოახერხეს. ერიხი მუდმივად ცვლიდა ტაქტიკას, ახალი გამოცდილება დაეხმარა მას იქ, სადაც სხვა, უფრო უდარდელი ექსპერტები წარუმატებლობას განიცდიდნენ. 1945 წლის მარტში ჰარტმანის ანგარიშზე უკვე 336 გამარჯვება ირიცხებოდა და ის განწესებული იქნა JG 7-ში, რომელიც რეაქტიული გამანადგურებლებით, Me 262-ებით იყო აღჭურვილი. მაგრამ ვინაიდან ბეტონირებული აეროდრომი მუდმივად მოწინააღმდეგის ავიაციის სამიზნეში იმყოფებოდა, გაფრენები ძალიან ხშირად არ ხდებოდა. ამის გამო, სულ მალე, ერიხი მშობლიურ 52-ე გამანადგურებელ ესკადრაში დაბრუნდა, რომელიც ომს რუმინეთში ასრულებდა. ერიხი სწორედ იქ შეხვდა პირველად ბრძოლაში ამერიკულ ავიაგამანადგურებლ „მუსტანგებს“. მისი ნამსახურეობის ნუსხა შვიდმა მათგანმა შეავსო, მაგრამ თავად ისიც ერთხელ, რვა ამერიკული გამანადგურებლით ბლოკირებული, იძულებული გახდა პარაშუტით დაეტოვებინა თვითმფრინავი, მიუხედავად იმისა, რომ მისი თვითმფრინავი არ ჩამოუგდიათ.
საერთო ჯამში ჰარტმანის ანგარიშზე 352 საჰაერო გამარჯვება ირიცხება, მათ შორის 260 გამანადგურებლების წინააღმდეგ არის მოპოვებული. იგი მხოლოდ და მხოლოდ Bf 109G-ზე დაფრინავდა და მის შესახებ ასე საუბრობდა:
„ეს იყო ძალიან მანევრული თვითმფრინავი და ამავე დროს მარტივი სამართავად. იგი სიჩქარის ძალიან სწრაფად კრეფდა, განსაკუთრებით თუკი ამის წინ ცოტაოდენ პიკირებას გააკეთებდი. უმაღლესი პილოტაჟის მსვლელობისას 109-ზე შესაძლებელი იყო მშვიდად შესვლა შტოპორში, ხოლო ამის შემდეგ ადვილად გამოსვლა მისგან. ერთადერთი პრობლემა იყო აფრენა. თვითმფრინავს ძალიან მძლავრი ძრავა და შასის ვიწრო კვალი გააჩნდა. თუკი მეტისმეტად ადრე მოწყდებოდი მიწიდან, მაშინ მანქანა შესაძლოა ოთხმოცდაათ გრადუსზე მობრუნებულიყო. ასეთი წარუმატებელი აფრენების გამო ჩვენ ბევრი კარგი ადამიანი დავკარგეთ“.
1945 წლის მაისში ერიხ ჰატმანი თავისი ჯგუფის ნარჩენებთან ერთად ტყვედ ჩაბარდა ამერიკულ სატანკო ქვედანაყოფს, რომელმაც, თავის მხრივ, ის საბჭოთა სარდლობას გადასცა. მან საბჭოთა საპყრობილეებსა და ბანაკებში 10 წელი გაატარა, შემდეგ კი ჰარტმანი გაათავისუფლეს და იგი ხელახლა დაბრუნდა თავის სამშობლოსა და ოჯახს.

 

error: სტატიის დაკოპირება აკრძალულია!!!