„არ მაპატია მტერმა გამოუცდელობა და ავტომატის ჯერით მომცელა ორივე ფეხში“
„არ მაპატია მტერმა გამოუცდელობა და ავტომატის ჯერით მომცელა ორივე ფეხში“
28.04.2017.
ქუთაისის 21-ე ბატალიონის მეომარი, დავით ზივზივაძე, უმძიმესი დღეების მიუხედავად, აფხაზეთის ომის ყოველ ბრძოლას დაწვრილებით აღწერდა თავის დღიურებში, რომელმაც ბევრი მეომრის სახელი და საბრძოლო ოსტორია შემოგვინახა. მათ შორის – იმავე ბატალიონის მებრძოლის, დავით ახრახაძის ისტორიაც. მეომრები ერთმანეთის გვერდიგვერდ იბრძოდნენ. დათო ახრახაძე მძიმედ დაიჭრა, იგი ბრძოლის ველიდან დათო ზივზივაძემ დიდი წვალებით გამოიყვანა. ახრახაძემ ფეხი დაკარგა. როცა სიცოცხლეს ისე უყურებ, როგორც საშუალებას, სამშობლოს ემსახურო და არა როგორც საკუთრებას, ალბათ, საკუთარ თავს აღარ ეკუთვნი. ამიტომაც ჭრილობების მოშუშებისთანავე კვლავ ომს დაუბრუნდა. ასე ცალფეხმა მოიარა აფხაზეთი, იცავდა ჩვენი ქვეყნის ტერიტორიულ მთლიანობას და, საბედნიეროდ, შინ ცოცხალი დაბრუნდა. დათო ზივზივაძე კი ერთ-ერთ ბრძოლაში დაიღუპა და აფხაზეთის მიწაზე დარჩა.
დათო ახრახაძე ამჟამად ვეტერანების საქმეთა სახელმწიფო სამსახურის იმერეთის სამმართველოს უფროსის მოადგილედ მუშაობს. დათო ზივზივაძეს კი დღესაც ელოდება ენგურს გამოღმა საქართველო. საბედნიეროდ, ჩვენ ხელში ჩაგვივარდა ომის ქარ-ცეცხლით შეწყვეტილი მისი დღიურები, სადაც აფხაზეთის ომის ბევრ ეპიზოდთან ერთად ის ბრძოლაცაა აღწერილი, რომლის დროსაც დათო ახრახაძემ ფეხი დაკარგა.
დავით ახრახაძე:
1992 წლის 29 დეკემბერია. სოფელი მერკულა, ერთი კვირის წინ ბრძოლა მოგვიწია, თავში ვარ ცოტა დაჭრილი, მაგრამ „მიტყდება“ ბიჭების მიტოვება… ფეხზე ვდგავარ და ვერ მივატოვებ. თითქმის ყოველდღე გვაწუხებს მტრის რაზმები. ბრიგადის მეთაური რეზო ჩაკვეტაძე ჩამოვიდა ქუთაისიდან, ყველას დაგვიძახა და გვითხრა, ამაღამ თავდასხმას ველოდებით და არავინ ვიძინებთ, ყველა პოსტზე უნდა დავდგეთო. დაღამდა, რეზოც ჩვენთან არის პოსტებზე… სულ რაღაც 30-40 ბიჭი ვართ დარჩენილი, სხვა რა გზაა, უნდა დაველოდოთ! ვიცით, რომ წესით ღამის 4-5 საათზე უნდა დაგვარტყან… უკვე დილის 5 საათი ხდება, მტერი არ ჩანს. ვიფიქრე, ცრუ განგაშია და წავალ, ცოტას დავიძინებ-მეთქი… გამოვედი ფაცხიდან, სადაც 10-მდე კაცი ვიყავით შეფარებული. სულ რაღაც 5 მეტრი გავიარე და ამ დროს შეამჩნიეს ჩვენებმა გარიჟრაჟზე მტრის მებრძოლები, რომლებიც ხოხვა-ხოხვით გვიახლოვდებოდენ. პირველი ცეცხლი გახსნა ქუთაისის 21- ე ბრიგადამ, სასწრაფოდ მოვნახე შესაბამისი ადგილი და მეც გავხსენი ცეცხლი… უკვე ახლოს ვხედავდი ბუჩქებში მიმალულ მტერს. ინათა, მდგომარეობა ჩვენ სასარგებლოდ იყო. ამ დროს გვერდში გეგუთელი დათო ზივზივაძე ამომიდგა. ახალი ჩამოსულია დათო ომში და წინა დღეს მეუბნებოდა, ახრახაძე, მანახე აფხაზიო. გამახსენდა და თვალი ჩავუკარი, აგერაა, დათკა, მტერი ცოცხალიც და მკვდარიც-მეთქი. ერთად ვართ. უკვე რამდენიმე საათია, ვომობთ მე, რეზო ჩაკვეტაძე, დიმა მეფარიშვილი, ხვიჩა ჟორჟოლიანი, ჯემალ დანდუროვი, ვასო ნებიერიძე, „ცხრათითა“ დათო დვალიშვილი (შინდისის გმირის, მიხეილ დვალიშვილის მამა).
მალე ადგილობრივი მეომრების რამდენიმე კაცი მოგვეშველა. ვხედავ, ერთ-ერთს „პრიცელიანი“ ავტომატი აქვს და ვეცი, მომე, ძმაო, კონტრშეტევაზე გადავალ-მეთქი. ანუ მტრის შუაგულში მინდოდა შესვლა და იქ ბლოკების გროვაში ჩაჯდომა, საიდანაც უფრო კარგად დავინახავდი. გამოუცდელი 22 წლის ბიჭი ვიყავი, არ მეგონა, ტყვია თუ მომერეოდა ან, საერთოდ, თუ მომხვდებოდა. ბრიგადის მეთაურის მოადგილეს ვეუბნები, დიმა მეფარიშვილს, მომე, დიმა, 5 კაცი და კონტრშეტევაზე გადავალ-მეთქი, შემომიბღვირა დიმამ და არ გაბედოო, მომაძახა, თან ახალ პოზიციაზე დადგა, ძველი შეიცვალა.
რა გამაჩერებს 22 წლის ბიჭს, ხელში „პრიცელიანი“ ავტომატი მაქვს, სისხლი დუღს. ერთი დავიძახე „პრიკრიტიე“, ვინ მომყვება-მეთქი?! გადავირბინე მინდორზე, ათეულობით ტყვიის ჩავლა ვიგრძენი… შემოვბრუნდი და ვხედავ, უკან ზივზივაძე მომსდევს, მას დანდუროვი მოჰყვება… შუადღემ მოატანა უკვე, ვხედავთ, მტერი არ ილევა. ათეულობით მიცვალებული ჩანს ჩვენგან 50-100 მეტრში, უკვე სახეებს ვხედავდით… ყუმბარმტყორცნი ვინატრე, არადა, არც ვიცი სროლა… ამ დროს უკან გაქცეულ დათო ზივზივაძეს ვხედავ და რამდენიმე წუთში ისევ იმ გზით მორბის ტყვიის წვიმაში. მოაქვს ყუმბარმტყორცნი და ტყვია-წამლით დახუნძლული მოდის. რამდენიმე შედეგიანი და ზუსტი გასროლა განვახორციელე. არ მაპატია მტერმა გამოუცდელობა და გაშლილ ველზე ფეხზე დგომა. ავტომატის ჯერით მომცელეს ორივე ფეხში… დამიწყო ზივზივაძემ (გეგუთამ) სასწრაფოდ გამოყვანა. ჯერ ლახტი გადამიჭირა ფეხზე. უშველებელ ტალახში ვეგდე, უჭირდა გაყვანა. როგორც აღმოჩნდა, ტყვიას მთავარი არტერია 15 სანტიმეტრზე ჰქონდა მოპარული. თავიდან გონება არ დამიკარგავს. მიმახოხიალებს ცივ ტალახში, მარტო… ვერავინ გვეხმარება… დაიღალა, ხელები გაეყინა, ჩამოჯდა ჩემ გვერდით და ერთი შეიგინა მათი მისამართით, ვინც ჩვენამდე მოსვლას ვერ ბედავდა. მაინც გამიყვანა…
თავიდან არანორმალური ტკივილი მქონდა, ძაღლებმა რომ დაგგლიჯონ, ზუსტად ისეთი. მერე კი შოკი იყო უკვე და ტკივილს ვეღარ ვგრძნობდი. გონებაც დავკარგე. როგორც იქნა, მიმათრია შტაბამდე. ამის შემდეგ კი უკვე აღარაფერი მახსოვს. სისხლისგან დაცლილი ვყოფილვარ, სულ გალურჯებული და მკვდარი ვგონებივარ სულყველას. მერე ვიღაცას შეუმჩნევია, რომ ვსუნთქავდი. მანქანა მოუყვანიათ, ჩავუსვივარ და კიდეც მოხვედრია ტყვია საბურავში. მოუხსნიათ იგი და წარმოიდგინეთ, საკმაოდ სუსტი აღნაგობის ბიჭს სიმწრისგან აუწევია მანქანა და მეორეს კი საბურავი გამოუცვლია. დათო ნებიერიძე იყო ის, ვინც მანქანა აწია. ოჩამჩირის საავადმყოფო სადღაც ხუთ კილომეტრში იყო. მალევე მიმიყვანეს, მაგრამ ტალახი იმდენად იყო შესული ჭრილობაში, რომ განგრენა წავიდა. იქ ვერ დაამუშავეს, ალბათ, წესიერად და ვერტმფრენით იმავე დღესვე გადამიყვანეს ქუთაისში. მითხრეს, ფეხი გაქვს ცუდ დღეში და უნდა მოგაჭრათო. უარზე ვიყავი, ფეხს არ შეეხოთ-მეთქი. მაგრამ ეს აუცილებელი გახდა და 2 დეკემბერს ფეხი მომკვეთეს.
სახლში რა გამაჩერებდა, როგორც კი ჭრილობა შეხორცდა, უკან დავბრუნდი. ანუ დეკემბერში ეს ამბავი მოხდა, მარტის თვეში უკვე აფხაზეთში ვიყავი და ბოლომდე იქაურობა არც დამიტოვებია. ბიჭებისთვის ეს დიდი მხარდაჭერა იყო. მეთაურები ეუბნებოდნენ მეომრებს, ხომ ხედავთ, უფეხო კაცი თქვენ გვერდით იბრძვისო. მოკლედ, პატრიოტობის მაგალითად მიყენებდნენ.
ის ბრძოლა მაშინ პირწმინდად მოვიგეთ. არავინ დაგვღუპვია, მხოლოდ 7 დაჭრილი გვყავდა. ათეულობით მტერი გავანადგურეთ. უამრავი დაჭრილი გაიყვანეს. ბრძოლა 14 საათს გრძელდებოდა. 350 კაცი დავაჩოქეთ მაშინ 30-40-მა კაცმა. დღეს კი იმათგან სულ რამდენიმე ადამიანი ვართ ცოცხალი.
დავით ზივზივაძე (სტილი დაცულია, რედ.) :
დილის 7-ის ნახევარი იქნებოდა, რომ „გრანატამიოტების“, „პულიმიოტების“, ავტომატების გამაყრუებელმა ხმებმა გამაღვიძა. წამოვხტი და გავვარდი პოსტისკენ. ყველა მხრიდან გვიტევდნენ აფხაზები. „დათოია, მოხალისე, აბა, შენ იცი, არ დაკარგო სიხალისე, – გადმომძახა და თან თვალი ჩამიკრა სეხნიამ დათო ახრახაძემ, – რომ იძახოდი, მანახე აფხაზიო, მევიდნენ, და აგერ არიან ცოცხალიც და მკვდრებიც!“ ადგილი შევარჩიე ფანჯარასთან. გზის მარჯვენა მხრიდან გვესროდა მტერი. მაყვლის ბუჩქი შევამჩნიე ერთი. ეს იყო ჩემი პირველი შედეგიანი გასროლა. სადმე კარგი ადგილი იყო შესარჩევი. პოსტის წინ აგურის და ბლოკების გროვა ეყარა. იქ რომ შეგვიყვანა, მტრის ყველა ჯარისკაცი ხელის გულივით გამოჩნდებოდა, გადავწყვიტეთ, რადაც არ უნდა დაგვჯდომოდა, ბლოკებში უნდა ჩავმჯდარიყავით. გარაჟის თავზე გამაგრებულ ბიჭებს დავუყვირეთ, პრიკრიტია გაგვიკეთეთ-თქვა. დაყვირებისთანავე გავვარდით. დათო ახრახაძემ ბლოკებამდე მშვიდობიანად მიაღწია. ისევ დავიყვირე და გავვარდი მეც. „როგორაა საქმე, ბევრია, დათოია?“ – დავუძახე. ხელის გულივით ჩანდა ნაძვებისა და ჩაიების ვიწრო ბილიკი. დათოს უკვე დაეტყო ამ ბილიკზე თავისი ავტომატის ნაკვალევი.
„ახლა მოგვცა ელპეკა“, – ინატრა ახრახაძემ. თან ტყვიებიც გველევა. „გამიკეთე პრიკრიტია, მე გავიქცევი“, – ვუთხარი დათოს, და პასუხისთვის არ დამიცდია, ისე გავვარდი ტელევიზორივით საყურებელ მინდორზე. მშვიდობიანად გადმოვირბინე. ღმერთი მწყალობდა. გავედი სახლის უკან, სადაც ჩვენი ხალხი იდგა. ასე 50 კაცამდე იყვნენ მოფარებულში. დიმა, სავსე რაჟოკები მომეცი-მეთქი. დაიწყეს რაჟოკების შეგროვება. ზოგიერთები თავს იკავებდნენ, ეს რომ შევამჩნიე, ყვირილი დავიწყე, ჩქარა, სახლის უკან არაა საჭირო-მეთქი. 15 ცალამდე შევაგროვე, ტყვიის ზაპასიც მოვითხოვე. ასე რომ, ერთი საათი შეუჩერებლივ გვეყოფოდა. ელპეკაც ავიღეთ სამი ყუმბარით. რადგან მეტის წაღება შეუძლებელი იყო. დაცხეთ-მეთქი და, როგორც შევძელი, სირბილით წავედი ბლოკებისაკენ. „აჰა, გაიხარე, ძმა, ელპეკა, თუ რაცხა ჯანდაბაა“. „აბა, ეხლა იკადრებენ საკადრებელს, თვარა სულ აღარ გამოდიან ბილიკზე“. ყურები დაიცო „აკაესის“ ტყვიებით. იმ ბილიკს კიდევ დავუშვით. ვერ ვხედავდით, თვარა მსხვერპლი დიდი იყო. ისევ ავტომატები ავამუშავეთ. „კიდევ ვესროლოთ“, – მითხრა ისევ დათომ, ისევ დავუშვი ავტომატი ჩაიებს. გაისმა გამაყრუებელი ხმა. იმ ადგილას, სადაც ჩავარდა დაეცა, 4 კაცი ჰაერში ავარდა. სიხარულისგან ფეხზე წამოვხტი და ისევ დავიწყე სროლა, უკან შემოვარდნილმა დათომ ხელით დამქაჩა საყელოში და წამაქცია – „რას შვრები, გაგიჟდი?“ ისევ ავამუშავეთ ავტომატები. სავსე რაჟოკები თითქმის ყველა გამოგველია. ტყვიების დატენვა დავიწყე და ისევ ახრახაძე სროულობდა. რაჟოკის ტყვიებით შევსებას დიდი დრო მიაქვს. გადავწყვიტე, მინდვრის გადარბენა სავსე რაჟოკების მოსატანად. სანამ დათოს ვეტყოდი ამის თაობაზე, დარიდურა მოასკდა ბლოკებს 4 ავტომატით და პადსუმკა რაჟოკებით. ყველაფერს თანმიმდევრობით ვეღარ ვიხსენებ. დარიდურას ამას წინათ ტყვიები გამოელია. მე დამიყვირა: გეგუთა, მე ტყვიები არა მაქვს, მომეშველეო.
აჰა, გეგუთა, მაშვინ რომ „პადერჟკა“ მომეცი, სამაგიეროო, – და ისევ უკან გაიქცა. ცოტა ხანში კიდევ გამოვიტანთ რამესო. გაიქცა და დაგვიტოვა 3 ავტომატი, ათამდე რაჟოკი. „დასცხე, დათკა და ამ ბოლო სნარიადსაც ვესვრი ბარემ“. მე დავიწყე ჩქარი ადინოჩკებით სროლა. ტყვიები გამომელია. სნარიადის ხმა არ ისმის. გავიხედე მარცხნივ, საიდანაც ახრახაძეს უნდა ესროლა. დათო წაქცეული იყო. რაღაცნაირი თვალებით შემომხედა, – ფეხებში დამჭრეს, ჩქარა მიშველეო. გამოვვარდი, ნუ გეშინია-მეთქი. არც ერთ ავტომატზე არ ეკეთა რეზინის გადასაჭერი ჟგუტი. რა უნდა მექნა? ბლოკებში დაბრუნება კარგი იყო, მაგრამ დათო სისხლისგან დაიცლებოდა. დაწოლილმა გადავიდევი დათოს ხელი კისერზე და დავიწყე ხოხვა ჩვენი პოსტისკენ. წვიმა, თოვლი, ცივი ტალახი, თითქმის ვეღარ ვხოხავ, ისე ვსრიალებ. დათო გაითოშა. ბევრი სისხლი დაკარგა, ფეხები დახვრეტილი ჰქონდა. თითებიდან სისხლმა დამიწყო დენა. მშველელიც არავინაა. ბევრს უნდა მოშველება, მაგრამ ხომ გითხარით, სიკვდილი ვაჟკაცებს შეუძლიათ, ძლიერი სულის პატრონებს. თითებს ვერ ვამოძრავებ. გადავკოტრიალდები, გავაჩოჩებ და გამომელია ყველა ძალა. სახე ტალახში მიდევს. ვფიქრობ, უცებ წამოვდექი, დავიღრიალე, თქვენი დედა-თქვა, მერე მუხლებზე ჩავიჩოქე, ვიყურებოდი იქეთ, საიდანაც აფხაზები ტყვიებს გვიშენდნენ, რა სასიამოვნოდ დაქროდნენ ჩემს ყურებთან ტყვიები… ხელის კვრა ვიგრძენი… „რას შვრები, დათო, ეხლავე გაგიყვან, იწექი, არ წამოდგე“. პეტია ვიცანი, ჭიათურელი, ოცი მეტრი თუ იქნებოდა დარჩენილი აკოპამდე.
გადაიყვანეს დათო აკოპში და გაიყვანეს ბრძოლის ველიდან. ყველაფერი მიდუღდა ტანში, წამოვხტი და ისევ გავიქეცი ბლოკებში. დავჯექი და დავიწყე სროლა ხან ერთი ავტომატით, ხან მეორეთი. ოთხ საათამდე ვისროდი. უკვე სიცივემ ამიტანა, აღარ შემეძლო. გამოვედი სირბილით, უკან დავტოვე ბლოკები, ის ბლოკები, სადაც დატოვა დათო ახრახაძემ მარცხენა ფეხი.
ზაირა მიქატაძე სპეციაალურად gmas.ge ისთვის.
